گزارش قدس از زورگیری و تکدی‌گری همراه اول
علی محمدزاده – قدس: همراه اول از طرح جدید دیگری برای خالی کردن جیب مشترکان خود رونمایی کرد.
طی چند سال اخیر شاهد رونمایی از طرحهای ویژه‌ای از سوی مدیران بازرگانی همراه اول بوده‌ایم که همیشه سبب گلایه مشترکان بوده و هست. انواع و اقسام خدمت‌رسانی پیامکی از فال حافظ گرفته تا کلیدهای میلیونر شدن از جمله این طرحهاست که البته مدیران این شرکت مدعی‌اند پیمانکار انجام این طرحها افراد حقیقی و حقوقی خارج از شرکت هستند و آنها سهم ناچیزی از درآمد حاصله از جابه‌جایی پیامکها دارند.
اما آخرین طرح فوق‌العاده‌ای که از سوی این شرکت رونمایی شده و برخلاف طرحهای قبلی به طور مستقیم توسط خود شرکت همراه اول پشتیبانی و اجرا میشود، طرحی است که بیشتر به یک زورگیری شبیه است و البته با کمی اغماض تکدی‌گری! زیرا در طرحهای مرسوم معمولاً پیامکی برای مشترکان ارسال میشود که حاوی نوع خدمتی است که قرار است از آن بهره‌مند شود و از وی خواسته میشود در صورت تمایل به دریافت آن خدمات عددی را به شماره‌ای خاص پیامک کند. اما در طرح اخیر همراه اول، پیامکی با این مضمون برای مشترک ارسال میشود که «سرویس تماس‌بان شما فعال شده است در صورت عدم تمایل به استفاده عدد 5 را به شماره 9914 پیامک کنید.»
حال نکته این است که در طرحهای قبلی اگر کسی تمایل به استفاده داشت عددی به شماره‌ای خاص پیامک می‌کرد و اگر تمایل به استفاده نداشت، هزینه‌ای برای او در برنداشت، اما در طرح «تماس بان» همراه اول اگر کسی بخواهد از سرویسی که هیچ دخالتی در فعال سازی آن نداشته، استفاده نکند، الزاماً باید پیامکی را به شماره 9914 ارسال نماید و همین پیامک یعنی افزایش هزینه.
مسأله دقیقاً همین جاست با یک حساب سرانگشتی تعداد مشترکان و هزینه هر پیامک انصرافی خواهیم دید که وجه قابل توجهی به جیب همراه اول خواهد رفت، حال آنکه اگر مشترکی هم پیامک انصراف خود را ارسال نکند و این سرویس برای او فعال بماند هم قطعاً هزینه‌ای برای او به دنبال خواهد داشت؛ زیرا اگر این سرویس رایگان می‌بود، به طور حتم یا ارایه نمی‌شد یا اصولاً ارسال چنین پیامکی دلیلی نداشت. خلاصه اینکه به نظر می‌رسد، روش نوین مدیران همراه اول برای بالا بردن درآمدشان به هر چیزی شبیه است جز خدمت‌رسانی که امید است دستگاه‌های نظارتی وارد عمل شوند.
پاسخ «همراه اول»
در پاسخ به درج مطلبی با عنوان «زورگیری و شاید تکدی‌گری» «همراه اول» در صفحه 9 شماره 7320- تاریخ 30/4/92 آن رسانه وزین، مطلب زیر برای تنویر افکار عمومی به آگاهی می‌رسد:
«تماس بان» سرویسی است که چنانچه مشترک به علت در دسترس نبودن یا خاموش بودن تلفن همراه خود قادر به دریافت تماس و یا پاسخگویی نباشد، پس از اتصال مجدد به شبکه همراه اول، شماره تمام کسانی که در این فاصله با وی تماس گرفته‌اند به همراه زمان تماس آنها، در قالب یک پیامک برای مشترک ارسال میشود.
این سرویس درگذشته برای مشترکان خاص (در طرح پایلوت) برقرار بوده که پس از عرضه فراگیر آن از ابتدای سال 92، بتدریج برای تمامی مشترکین در حال فعال‌سازی است. بنابراین پیامک مورد اشاره در یادداشت برای اطلاع به مشترکینی ارسال میشود که سرویس تماس‌بان آنها فعال شده است.
ولی به نظر می‌رسد نویسنده مطلب بدون اطلاع از شرایط و نحوه ارایه این سرویس (سرویس تماس‌بان) اقدام به تهیه یادداشت نموده است.
نویسنده در پاراگراف آخر با پیش فرض عدم رایگان بودن سرویس و با طرح این ادعا که اگر این سرویس برای مشترک فعال بماند هم قطعاً هزینه‌ای برای او به دنبال خواهد داشت، نتیجه‌گیری کرده است که اگر این سرویس رایگان بود حتماً ارایه نمی‌شد که البته این نتیجه‌گیری خلاف واقعیت است.
استفاده از عباراتی نظیر «زورگیری»، «تکدی‌گری»، «خالی کردن جیب مشترکان» در شأن آن رسانه وزین نبوده و بهتر بود نویسنده پیش از نگارش چنین یادداشتی، تحقیقات مختصری انجام می‌داد و یا حداقل از اطلاعات کارشناسان این شرکت بهره می‌برد.
توضیح قدس
شایان ذکر است، در یادداشت مورد اشاره به صراحت ذکر شده است که اگر این طرح رایگان بود «ارسال چنین پیامکی دلیلی نداشت.» اما نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، اینکه چرا در همین پیامک ارسالی اشاره ای به رایگان بودن آن نشده تا عده‌ای به تصور هزینه‌بر بودن آن درصدد اعلام انصراف برنیایند و چه بسا پس از اطلاع از رایگان بودن آن با ارسال پیامکی دیگر خواستار استفاده از این خدمت شوند.
مسأله اساسی و دلیل عمده نگارش یادداشت درخصوص شیوه استفاده شده در این نوع اطلاع‌رسانی است؛ زیرا اگر به طور میانگین تصور کنیم 50 درصد از مجموع چند میلیون مشترک تلفن همراه تمایلی به استفاده از این خدمت را نداشته باشند و پیامک انصرافی خود را به شماره مربوطه ارسال کنند ناخواسته هزینه‌ای به مشترکان تحمیل شده و البته آن روی سکه درآمد هنگفتی نصیب «همراه اول» میشود.
این توضیح می‌تواند به درک موضوع بیشتر کمک کند که برابر قوانین مدنی هیچ شخص حقوقی و حقیقی نمی‌تواند برای فرد دیگری تعهدی ایجاد کند و تنها در محاکم قضایی است که فرد را متعهد به انجام کاری می‌کنند؛ زیرا فرد محکوم در ایجاد شرایط دخیل بوده، اما در حالت اخیر شرکت ارتباطات سیار تعهدی ناخواسته برای مشترک خود ایجاد کرده است؛ چون به زعم خود خدمتی رایگان را ارایه داده، ولی اگر کسی نخواهد از آن بهره‌مند شود باید هزینه‌ای (هر چند اندک) بپردازد.
نتیجه اینکه منطقی بود پیامکی با این مضمون برای مشترکان ارسال می‌شد که «مشترک محترم، سیستم تماس‌بان به صورت رایگان آماده بهره‌برداری می‌باشد در صورت تمایل عدد 5 را به شماره 9914 ارسال نمایید و تنها هزینه پیامک قبولی به حساب شما منظور خواهد شد.»
البته در این صورت اگر هم هزینه پیامک اولیه اشاره نمی‌شد، جای اعتراض نبود؛ چون خود مشترک خواهان استفاده از خدمتی بوده است و اقدامی آگاهانه و به اختیار انجام داده و اگر هم هزینه‌ای برای اقدام خود بپردازد، دور از ذهن است.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که استفاده از لفظ زورگیری به معنای جرم انگارانه آن نیست، بلکه معنای تحت اللفظی آن موردنظر بوده است که مشترکان ناخواسته باید وجهی را بپردازند.