پست الکترونیکی در ایران، موفقیت یا ناکامی؟
چندی پیش بود که ایمیل شرکت پست بعد از فراز و نشیب‌هایی که پست الکترونیک در عرصه فناوری اطلاعات گذراند، افتتاح شد. اما میزان موفقیت و امنیت پست الکترونیک یا ایمیل داخلی همواره مورد سوال بوده است.
شاید بتوان ایجاد یک موج جدید در این عرصه را زمانی دانست که دولت به زیرمجموعه‌های خود دستور داد تا تمام میل‌های خود را به سرورهای ایرانی منتقل کنند.از این کار دولت اینگونه برداشت می‌شد که برای بالا بردن امنیت و دسترسی به اطلاعات در درون کشور این اقدام صورت گرفته است.
در هر حال چالش‌هایی که در این بین بر سر توانایی وزارت ارتباطات برای اجرای چنین بخشنامه‌ای که به کلیه دستگاه‌ها و سازمان‌های اجرایی کشور برای دعوت به استفاده از نام دامنه‌های ایرانی و میزبانی‌های داخلی کشور ارسال کرد، مورد توجه بود برای مثال علی مطهری در این رابطه گفت: وزارت ارتباطات در جایگاهی قرار ندارد که دستور ممنوعیت استفاده از سرویسی را بدهد چراکه در این زمینه نهاد‌های قانونی از جمله شورای‌عالی فضای مجازی یا مجلس حضور دارند.
در این بین بود که وظیفه سازمان فناوری اطلاعات ایران پررنگتر شد و علی حکیم جوادی به عنوان رییس این سازمان در رابطه با استقبال مردم از ایمیل‌هایی ایرانی معتقد بود: استقبال خوب بوده ولی بیشتر باید برروی آموزش و فرهنگ سازی کار کرد و با توجه به اینکه کشورهای پیشرفته بسیاری در بخش‌های مرتبط با فن‌آوری اطلاعات موضوعاتی را به صورت اجبار درآورده‌اند، ما هم باید به سمتی برویم که خدمات الکترونیکی دولت را از طریق ایمیل داخلی انجام دهیم که این کار با حمایت و تقویت بخش خصوصی و تشویق مردم صورت خواهد گرفت و امیدواریم که با این رویکرد استقبال برای امسال بیشتر شود.
بعد از بررسی‌هایی که توسط این سازمان صورت گرفت، مشخص شد که ایمیلهای دولتی به کاربران ایرانی هم اختصاص داده می‌شوند. البته علی اصغر انصاری – معاون توسعه شبکه سازمان فن‌آوری اطلاعات – در این رابطه پاسخ داد: ایمیلهای دولتی قرار نبود از ابتدا به کاربران عادی اختصاص داده شوند اما بر اساس شرایط قرار بر این شد که تا مدتی این ایمیلها از کاربران عادی هم حمایت کنند.
در آن زمان لازم بود برای ثبت‌نام پست الکترونیک که توسط دولت ارائه می‌شد 24 ساعت صبر کرد که انصاری در این رابطه نیز گفته بود: این 24 ساعت زمان برای کاربران عادی است چراکه ممکن است افراد دامنه‌های مختلفی را برای آدرس ایمیل خود استفاده کنند و در این میان گاه از سر کنجکاوی از عباراتی نامفهوم بهره بگیرند. در این مدت ما جست‌وجو می‌کنیم تا اگر آدرس انتخاب شده مطابق عرف بود، آن را راه اندازی کنیم.
وی درباره ایمیلهای شرکت پست هم گفته بود: این ایمیلها به گونه‌ای هستند که باید فرد حقیقی پیش از راه اندازی آدرس ایمیل شناخته شود چرا که شرکت پست سرویس‌های واقعی ارائه می‌کند و لازم است که همان طور در دنیای حقیقی کاربر این شرکت با اطلاعات مختلف شناخته میشود در سیستم پست الکترونیکی هم اطلاعات لازم از او وجود داشته باشد. در واقع ماموریت‌های ایمیل شرکت پست همانند ماموریت‌های این سازمان متفاوت است.
او در ارتباط با هزینه‌ای که بابت راه‌اندازی این ایمیلها دریافت میشود توضیح داد: در دنیا بسیار رایج است که سرویس‌دهندگان اینترنتی هزینه‌ای را بابت خدمات خود دریافت می‌کنند.
انصاری در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به ایمیل ایرانی چاپار عنوان کرد: در میان ایمیلهای ایرانی ایجاد شده، ماموریت چاپار به آن چه که کاربران عادی نیاز دارند تا حدی نزدیک‌تر است البته این پست هم دولتی است و زیر نظر شورای عالی اطلاع رسانی و با همکاری سازمان فن‌آوری اطلاعات راه اندازی شده است.
وی همچنین اظهار امیدواری کرد که در آینده نزدیک اپراتورهای ایمیل داخلی را داشته باشیم که این اپراتورها قادرند بلافاصله آدرس الکترونیکی جدید را ایجاد کرده و خدمات مختلف را ارائه دهند.
اما چندی بعد از گذشت این صحبت‌ها ناگهان سرویس جیمیل در ایران فیلتر شد، چند روز پس از آن که وزیر ارتباطات از افتتاح پروژه ایمیل ملی در آینده‌ای نزدیک خبر داده بود، به یک باره فیلتر شدن جیمیل به خبری پر سر و صدا در این حوزه تبدیل شد و این در حالی بود که از مدت‌ها قبل متصدیان اینترنت کشور تاکید کرده بودند که روی کار آمدن شبکه ملی اطلاعات به معنی قطع اینترنت یا عدم دسترسی به ایمیلهای خارجی نیست.
رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران هم در ارتباط با قطع جیمیل در شرایطی که جایگزین مناسبی در داخل کشور برای آن وجود نداشت، گفت: اگر در خیابان‌ها نگاه کنید، ممکن است مرسدس بنز هم باشد اما آیا معنی این حرف آن است که همه باید مرسدس سوار شوند؟!
اما با گذشت زمان این وضعیت مقداری بهبود پیدا کرد، سیستم پست الکترونیک چاپار از درگاه امن بهره برد و از پست الکترونیکی شرکت پست یا همان ایمیل ملی رونمایی شد. این سرویس ماهیانه به کاربران 50 مگابایت فضا اختصاص می‌دهد و در هنگام ثبت‌نام تمام اطلاعات کاربر اعم از ادرس و کد پستی را دریافت می‌کند.
وزیر ارتباطات در مراسم افتتاح این سرویس گفت: پست در اکثر کشورهای جهان به صورت دولتی به مردم ارائه میشود و با توسعه زیرساخت‌های کشور شاهد ایجاد پست الکترونیک توسط ارگان‌های بومی هستیم. همچنین رییس مرکز توسعه مدیریت الکترونیک از افزایش حجم ماهیانه برای کاربران تا سقف دو گیگابایت در ماه خبر داد.
اگرچه پست الکترونیک در ایران پستی و بلندی‌های بسیاری را طی کرده، اما به نظر می‌رسد روند رو به رشدی را در پیش گرفته است اما سوالی که همچنان بی‌جواب مانده این است که آیا پست‌های الکترونیکی ایرانی توانایی رقابت با نمونه‌های خارجی را دارند؟