اپراتورها

تلفن همراه

August 15, 2013
10:10 پنجشنبه، 24ام مردادماه 1392
کد خبر: 56784

شبکه تلفن همراه در ایران وارد بیستمین سال فعالیتش می‌شود; دو دهه، 6 اپراتور

فاطمه ملکی – عصر ارتباط 

19 مرداد ماه سال 73 نخستین شبکه تلفن همراه در ایران راهاندازی شد، شبکهای که بعد از چند سال مقاومت دولت و مجلس در میان بهت و ناباوری مردم از خلق چنین تکنولوژیای به صورت تجاری آغاز به کار کرد.

این شبکه که در طول سالیان متوالی و تا سال 85 روزهای پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشت، عمدتا با چالشهای جدی بر سر راه توسعه مواجه بود اما طعم شیرین درآمدهای کسب شده از محل آن موجب نشد دولت علیرغم مخالفتهای ظاهری و صوری با آن از درآمدهای جالب توجهش به ویژه در روزهایی که جایگزین درآمدهای نفتی شد، چشمپوشی کند.

 اسرار مگوی همراه اول

حالا در آستانه 20 سالگی راهاندازی این شبکه، ناگفتههای زیادی در سینههای مدیران اجرایی و سیاستگذار آن دوران باقی مانده است که شاید مانند اسناد سیاسی، دوران محرمانگی آنها سپری شده بود و وقت انتشار آنها بود. به همین دلیل هم سراغ مدیران وقت آن زمان یعنی سیدمحمد غرضی، وزیر وقت پست، تلگراف و تلفن، صمد شادکام، مدیر وقت امور ارتباطات سیار، داود سخنگوی مخابرات، مدیرکل روابط عمومی شرکت مخابرات ایران و شاهد عینی اتفاقات گذشته و وحید صدوقی، به عنوان مدیر فعلی این شبکه رفتیم تا از گذشته و حال شبکه ارتباطات سیار که حالا با عنوان تجاری همراه اول و با شعار هیچکس تنها نیست، فعالیت میکند، بشنویم.

در زمان راهاندازی شبکه همراه اول، تلفن همراه کالایی کاملا لوکس و فانتزی به شمار میرفت و در سبد کالای هیچ خانوادهای جایگاهی نداشت مگر آنهایی که آن را به عنوان حفظ پرستیژ و نمایش جایگاه اجتماعی خود تلقی میکردند. مدیران روزهای دور شبکه تلفن همراه تلاش زیادی کردند تا آن را توسعه دهند و خیلی زود با رونق آن در دنیا، جایگاه آن را از یک کالای لوکس به کالایی ضروری تغییر دادند و توانستند جایگاهی در سبد خانوار برای آن پیدا کند.

بازار سیاه تلفن همراه با قیمتهای نجومی و بازار شمارههای رند و مرتب در کنار توسعه این شبکه رخ داد اما تغییر رفتارهای اجتماعی با توسعه این کالا و تغییر نیازها لزوم شکلگیری بازار رقابت را بیش از پیش در اذهان جا انداخت و ماجرا تا آنجا رفت که کالای لوکس دهه 70 در دهه 80 باید از بازار انحصاری خارج میشد و رقیبی برای تحرک بازار در کنار آن قرار داده شد.

 پیمانکار مغلوب

تالیا نخستین گام شرکت دولتی مخابرات ایران برای فعالسازی بخش خصوصی و برونسپاری توسعه شبکه تلفن همراه در کشور بود. این شرکت به عنوان اولین شبکه مستقل پیشپرداخت تلفن همراه از سال 1383 با استفاده از تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری شرکتهای زیمنس، آلکاتل و اریکسون و با مشاوره یکی از برجستهترین مشاوران GSM در دنیا آغاز به کار کرد.

این اپراتور که در زمان آغاز به کار به دلیل ارایه سیمکارتهای جدید اعتباری به بازار با استقبال بینظیری مواجه شده بود، با مشارکت شرکت مخابرات ایران و شرکت تعاونی مجتع صنعتی رفسنجان نسبت به جذب مشترکان جدید این بازار جذاب و ارزان اقدام کرد اما هیچ وقت نتوانست به دلایل سیاسی بر اجرای تعهداتش مبنی بر توسعه این شبکه به شش میلیون مشترک استوار باقی بماند.

در نهایت پیمانکار- اپراتور تالیا در آخرین سالهای سهامداری رفسنجانیها بر سر این شرکت با 200 هزار شماره سهامشان را به سهامداران جدیدی واگذار کردند که خود از سهامداران شرکت مخابرات ایران نیز هستند و آن را هم مجاب میکنند تا در قبال تعهداتشان به پیمانکار مغلوب وفادار بمانند.تالیاییها وعده دادهاند شهریور ماه در شکل قدرتمندی ظاهر شوند و میخواهند در وانفسای اشباع بازار تلفن همراه با استفاده از شبکه GSM روستایی، بازی را ببرند.

 رقیب جدی

ایرانسل تنها رقیب جدی همراه اول به شمار میرفت که با شعار خصوصیسازی در بخش تلفن همراه و در راستای اجرای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و برای تحقق ماده ۱۲۴ این برنامه با هدف توسعه ارتباطات و مخابرات از طریق خصوصیسازی و سرمایهگذاری شرکتهای خارجی فعالیت خود را آغاز کرد.

فعالیت این اپراتور، به منظور حمایت از سرمایهگذاری خارجی و مشارکت بخش خصوصی داخلی در جهت ترویج رقابت، تضمین رقابت سالم، کاهش تصدیگری، نظارت بر تعرفهها و کیفیت خدمات و حمایت از مصرفکنندگان انجام شد و پس از انجام تشریفات مزایده و بررسی پیشنهادات شرکتکنندگان، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ کنسرسیوم ایرانسل را به عنوان برنده مزایده اپراتوری دوم تلفن همراه اعلام کرد.

اما ماجرا به همین جا ختم نشد. ایرانسلیها از رقیب ترکیهای بهره میبردند که با قانون مخالفت مجلس بر سر سهامداری 70 درصدی آن در این اپراتور از پروژه کنار کشید و در نهایت جای خود را به برنده دوم این مزایده یعنی MTN آفریقای جنوبی داد.

سرانجام پس از تصویب قانون اجازه موافقتنامه پروانه شبکه و خدمات ارتباطات سیار توسط مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و واریز مبلغ حق لیسانس از طرف ایرانسل در سوم آبانماه سال ۱۳۸۴، شرکت خدمات ارتباطی ایرانسل در ششم آذر ماه ۱۳۸۴ موفق به دریافت پروانه شبکه خدمات ارتباطات سیار شد.

این اپراتور ششم شهریور ۱۳۸۵بهرهبرداری آزمایشی از شبکه خود را آغاز کرد و در نهایت 29 مهر ماه 1385 به صورت رسمی در شهرهای تهران، مشهد و تبریز افتتاح شد؛ افتتاحی که منجر به تغییر بازار شد و سیمکارتهای ارزان را وارد بازار کرد و به این ترتیب بخش وسیعی از کشور توانست از خدمات این اپراتور بهرهمند شود.

با فعالیت ایرانسل بازار دو قطبی رقابت شکل گرفت و حتی راهکار ورود اپراتور سوم هم هنوز نتوانسته در این رقابت به شکل جدی فعالیت کند.

 اپراتور تنبل

اپراتور سوم تلفن همراه ایران در اردیبهشت ماه سال 89 و همزمان با روز جهانی ارتباطات پروانه فعالیت خود را از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی دریافت کرد.

ابتدا قرار بود این اپراتور با مشارکت تامین تلهکام و اتصالات امارات راهاندازی شود اما در پی بروز برخی مشکلات مدیریتی، سیاسی و اقتصادی در نهایت اتصالات از پروژه اپراتور سوم کنار کشید و راهاندازی این اپراتور به شرکت تامین تلهکام که متعلق به شرکت شستای تامین اجتماعی است، بدون شریک خارجی واگذار شد.

تامین تلهکام پس از دریافت پروانه تاکنون با مشکلات مدیریتی و مالی بسیاری مواجه بوده است چنانکه فقدان سرمایهگذار خارجی و نگاه اپراتوری به راهاندازی شبکه، اختلافات مدیریتی درون ساختاری، ناتوانی این اپراتور در جذب شریک و سرمایهگذار خارجی و در نهایت تحریمهای بینالمللی باعث شده است که اپراتور سوم تلفن همراه ایران در راهاندازیاش با ابهامات بسیاری مواجه باشد.

بسیاری از کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات ایران بر این اعتقادند که در شرایط حاضر به دلیل محدودیتهای سیاسی و اجتماعی در ارایه خدمات نسل سومی که امکان تبادل تصویر و ویدیو وخدمات اینترنت پرسرعت را بر بستر تلفن همراه فراهم میکند، عملا راهاندازی این اپراتور علاوه بر مشکلات مدیریتی و اقتصادی با چالشهای جدی مواجه است که رفع آن به همگرایی نظری در سطوح عالی تصمیمگیری برای ارایه این خدمات به مشترکان تلفن همراه ایرانی نیاز دارد.

این اپراتور هنوز نتوانسته بهرغم وعدههای داده شده به تعهدات خود عمل کند و در حلقههای بلایی گرفتار آمده که پیش از این نیز قابل پیشبینی بود اما مدیران ارشد ظاهرا تهاترهای مالی میان دولت و تامین اجتماعی را ارجح بر منافع توسعه کشور میانگاشتند.

 اصفهان درحال تغییر

پیرو توافقات انجام گرفته در جریان سفر حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور وقت به مالزی در سال 1373 و براساس قوانین جذب و حمایت از سرمایهگذاری خارجی، مجوز راهاندازی اولین شبکه تلفنی همراه اعتباری کشور با ظرفیت اولیه 20 هزار و قابلیت افزایش بیشتر در 29 اردیبهشت 1380 و برای 15 سال قابل تمدید به شرکت سلکام مالزی اعطا شد و شرکت صنایع منابع فناوری کشور مالزی مجوز استفاده از پهنای باند 24/12 مگاهرتزی شبکه تلفنی GSMدر محدوده استان اصفهان را دریافت کرد.

در سال 1377، شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان، تحت قوانین جدید با مشارکت شرکت صنایع فناوری کشور مالزی، شرکت مخابرات استان اصفهان و شرکت صنایع مخابراتی راه دور ایران تاسیس شد و در سال 1381 نخستین سری سیمکارتهای اعتباری خود را با پیششماره 0931 در محدوده استان اصفهان توزیع کرد.

در سال 1384 سهام طرف مالزیایی از شرکت صنایع منابع فناوری کشور مالزی به شرکت TM International انتقال یافت و حالا این سهامدار خارجی سهامش را برای فروش گذاشته است و خیال ندارد در این اپراتور استانی که اپراتورهای کشوری بر آن غالب شدهاند، به سرمایهگذاری ادامه دهد. این روزها این اپراتور استانی درحال تغییر ماهیت تجاری خود است.

 اپراتور جزیره

شبکه مستقل تلفن همراه جزیره کیش نیز بهمن ماه 81 فعالیت تجاری خود را در محدوده این جزیره آغاز کرد. پروانه اپراتوری کیش به همراه اصفهان تنها پروانههای منطقهای صادر شده بودند. اپراتور کیش حالا همچون این جزیره به شکل جزیرهای فعالیت میکند و کمتر کسی از روزگار آن خبر دارد؛ اپراتوری که حالا کیشوندها هم به ندرت از سیمکارتهای آن استفاده میکنند.

در آخرین گزارشهای ارایه شده، این اپراتور با 44 کارشناس، با مراکز مستقل MSC ،HLR ،BSC  و حداقل 12 ایستگاه آنتن BTS، نزدیک به 10 هزار سیمکارت توزیع کرده بود و بیش از 8 هزار مشترک فعال داشت.

پروانه این اپراتور تلفن همراه کیش در فروردین ماه 84 به مدت 10 سال تمدید شد اما نتوانست کمکی برای رشد و رونق مالک خارجی آن محسوب شود.

  • مشترک شوید!

    برای عضویت در خبرنامه روزانه ایستنا؛ نشانی پست الکترونیکی خود را در فرم زیر وارد نمایید. پس از آن به صورت خودکار ایمیلی به نشانی شما ارسال میشود، برای تکمیل عضویت خود و تایید صحت نشانی پست الکترونیک وارد شده، می بایست بر روی لینکی که در این ایمیل برایتان ارسال شده کلیک نمایید. پس از آن پیامی مبنی بر تکمیل عضویت شما در خبرنامه روزانه ایستنا نمایش داده میشود.

    با عضویت در خبرنامه پیامکی آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ایستنا) به طور روزانه آخرین اخبار، گزارشها و تحلیل های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در هر لحظه و هر کجا از طریق پیام کوتاه دریافت خواهید کرد. برای عضویت در این خبرنامه، مشترکین سیمکارت های همراه اول لازم است عبارت 150 را به شماره 201464 و مشترکین سیمکارت های ایرانسل عبارت ozv ictn را به شماره ۸۲۸۲ ارسال کنند. دریافت موفق هر بسته خبری که محتوی پیامکی با حجم ۵پیامک بوده و ۴ تا ۶ عنوان خبری را شامل میشود، ۳۵۰ ریال برای مشترک هزینه در بردارد که در صورتحساب ارسالی از سوی اپراتور مربوطه محاسبه و از اعتبار موجود در حساب مشترکین سیمکارت های دائمی کسر میشود. بخشی از این درآمد این سرویس از سوی اپراتور میزبان شما به ایستنا پرداخت میشود. مشترکین در هر لحظه براساس دستورالعمل اعلامی در پایان هر بسته خبری قادر خواهند بود اشتراک خود را در این سرویس لغو کنند. هزینه دریافت هر بسته خبری برای مشترکین صرفا ۳۵۰ ریال خواهد بود و این هزینه برای مشترکین در حال استفاده از خدمات رومینگ بین الملل اپراتورهای همراه اول و ایرانسل هم هزینه اضافه ای در بر نخواهد داشت.