خروج تریبون‌ها از انحصار
شبنم کهن چی – فناوران : رسانه‌ها اگر تا دیروز ابزار قدرتمندان بودند امروز قدرتی هستند که در جامعه تقسیم شده است. قدرت رسانه که تا چندی پیش فقط در اختیار سیاست بود حالا دست رسانه‌های اجتماعی است و امروز، روز جهانی رسانه‌های اجتماعی است. روز جهانی رسانه‌های اجتماعی از سال 2010 به رسمیت شناخته شد و از آن زمان هر سال روز آخر ماه ژوئن، کارشناسان و فعالان رسانه‌های اجتماعی همراه با مسوولان و مدیران و تاجران از کشورهای مختلف دور هم جمع می‌شوند که درباره آینده این رسانه‌ها صحبت کنند. ایران هم از سه سال پیش تا امروز مراسمی در روز جهانی رسانه‌های اجتماعی همزمان با دیگر کشورها برگزار می‌کند که امسال بنا به دلایلی برگزاری این مراسم به تاخیر افتاده است.
رسانه‌های اجتماعی با در اختیار قراردادن ابزاری مانند وبلاگ‌ها، پادکست‌ها، ویدیوها، شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان جایگاه مهمی در زندگی امروز ما دارند. حالا این ابزارها خودشان را برای ما یک پله بالاتر کشیده‌اند و دیگر تنها وسیله‌ای برای روزمره‌نگاری و خبر گرفتن از دوستان دور و نزدیک نیستند. بلکه برخی با استفاده از همین ابزار، کسب و کارهای جدید راه‌انداخته‌اند و برخی دیگر کسب و کار خود را با این ابزارها به روز کرده‌اند و گسترش داده‌اند.
اختلاف سرعت؛ ما تندیم شما کند
امروز دیگر نمی‌توان انکار کرد که رسانه‌های اجتماعی و مشخصا شبکه‌های اجتماعی که زیر مجموعه همین رسانه‌هاست، زندگی بشر را دگرگون کرده است. طبیعی است که استفاده از این رسانه‌ها در کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و کمتر توسعه یافته با یکدیگر متفاوت باشد.
تفاوت برخورد با ابزارهای نوین در تمام مقاطع تاریخ وجود داشته؛ از انقلاب صنعتی تا عصر ارتباطات. اما در این میان یک نکته حایز اهمیت است: به مدد رسانه‌های اجتماعی، مردم زودتر آگاه می‌شوند و می‌خواهند سریع‌تر پیشرفت کنند. اما حاکمیت‌ها بسیار محتاط و آرام قدم برمی‌دارند و این مساله باعث اختلاف نظر ملت‌ها و حاکمیت‌ها بر سر استفاده از رسانه‌های اجتماعی و دسترسی به اطلاعات میشود. اختلاف نظری که اگر ریشه‌دار شود منجر به کشمکش‌های سیاسی برای رسیدن به حق و حقوق شهروندی نیز خواهد شد.
اینجا ایران است، پشت دیوار رسانه‌ها
کاربران ایرانی نیز مانند کاربران سراسر دنیا به چرخه رسانه‌های اجتماعی پیوستند که هم سریع حرکت می‌کند، هم به آنها قدرت می‌دهد، هم اطلاعات را در اختیارشان قرار می‌دهد. کشمکش بین مردم و تصمیم‌گیران بر سر استفاده از رسانه‌های اجتماعی و مشخصا شبکه‌های اجتماعی امروز تغییر شکل پیدا کرده است.
حالا برخی از سیاستمداران و تصمیم‌گیران با توجه به اهمیت انکارنشدنی شبکه‌های اجتماعی کنار کاربران ایستاده‌اند و خواهان تغییر نگاه حاکم و اصلاح فیلترینگ شده‌اند. البته با تغییر نگاه در سطوح بالای مدیریت در کشور، این وضعیت هر چند هنوز به سامان نرسیده اما یک قدم رو به جلو برداشته شده که بتوانیم در آینده‌ای نزدیک، این مرحله گذار را طی کنیم و مانند کشورهای توسعه یافته با فرهنگ و استفاده درست از شبکه‌های اجتماعی، زندگی، کسب و کار و ارتباطات خود را متحول کنیم.
یکی از نمونه‌های تغییر نگاه در سطوح بالای مدیریت در کشور، نگاه رییس قوه مجریه به شبکه‌های اجتماعی است. رییس دولت یازدهم در کنار کاربران ایستاده است. وی درباره فعالیت شبکه‌های اجتماعی گفت: دیگر دوران پیام از طریق بلندگوهای یک طرفه، منبرهای یک طرفه و تریبون‌های یک طرفه گذشته است.
از آنچه محروم شدیم، به آنچه دعوت شدیم
تصمیم گرفته شده کاربران ایرانی از رسانه‌های اجتماعی فراگیر امروز دور نگه داشته شوند؛ از یوتیوب، فیس‌بوک، توییتر، فلیکر، وردپرس و غیره.
گفته میشود این تصمیم برای مصون ماندن کاربران ایرانی از قرار گرفتن در معرض اطلاعات و فرهنگ نادرست و سو استفاده از اطلاعات محرمانه و شخصی‌شان گرفته شده است. چون این رسانه‌ها در جایی بیرون از خاک ایران مدیریت می‌شوند و بدون نظارت داخلی هر لحظه ممکن است اطلاعات مهم مردم ما به دست بیگانه‌ها بیفتد و برایمان خطرساز شود.
به همین دلیل رسانه‌های اجتماعی محبوب در دنیا، در ایران فیلتر شد و عده‌ای دست به کار شدند که با الگوبرداری مستقیم از این شبکه‌ها، کاربران ایرانی را در زمین بازی که می‌توان به صورت مستقیم بر آنها نظارت داشت بازی دهند.
شبکه‌هایی مانند لنزور، کلوب، آپارات، توییتر فارسی و هزاران سرویس دیگر با همان امکانات و حتی گاهی همان گرافیک شبکه‌های فیلتر شده راه انداخته شد. اما چند درصد از کاربران شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده را به خود جذب کرد؟ تعداد کاربران و میزان فعالیت کاربران این شبکه‌ها نشانه عملکرد موفق یا ناموفق این شبکه‌هاست.
در سومین سال جدی گرفتن رسانه‌های اجتماعی
از سال 91 اهمیت رسانه‌های اجتماعی برای عده‌ای آنقدر روشن شد که با برگزاری روز جهانی رسانه‌های اجتماعی اولین قدم را برای بحث و گفتگو بر سر کارایی، آسیب‌ها و مزیت‌های این رسانه‌ها برداشتند.
طی دو سال گذشته در ایران همزمان با سایر کشورهای دنیا، مراسمی به مناسبت روز جهانی رسانه‌های اجتماعی برگزار شد و مسوولان دولتی در کنار فعالان بخش خصوصی قرار گرفتند که مباحث مربوط به رسانه‌های اجتماعی را بررسی کنند. امسال روز جهانی رسانه‌های اجتماعی در حالی که در کشورهای همسایه مانند ترکیه و دبی با برگزاری مراسم و ایراد سخنرانی‌ها و ارایه راهکارهایی برای بهتر استفاده کردن از این رسانه‌ها آغاز شده، در ایران در سکوت طی خواهد شد.
سومین همایش رسانه‌های اجتماعی قرار است شهریور ماه با عنوان رسانه‌های اجتماعی در کسب و کار برگزار شود. اگر دوست داشتید امروز برنامه‌های جهانی روز رسانه‌های اجتماعی را دنبال کنید می‌توانید به آدرس www.mashable.com/smday مراجعه کنید و برای دنبال کردن مراسم این روز جهانی در ایران که قرار است شهریور ماه برگزار شود به سایت www.smday.ir سر بزنید.