شبکه ارتباطی کشور چه اندازه در برابر زلزله مقاوم است؟
ایران با داشتن ۱۲۰ گسل فعال از جمله کشورهای حادثه خیز در زلزله است. از نظر جغرافیایی یک درصد از کل پهنه کشور در معرض خطر بسیار بالا، 8 درصد در پهنه خطر بالا،7 درصد در پهنه خطر نسبتاً بالا و 31 درصد در پهنه خطر متوسط قرار دارد.
داوود زارعیان مدیر کل روابط عمومی شرکت مخابرات: مخابرات تنها تجهیزات خود را مقاوم نساخته، بلکه «شبکه ویژه بحران» را نیز در شرکت مخابرات طراحی کرده است که بویژه در حوزه تلفن همراه این امکان وجود دارد با سیم کارت محدود که در مرحله اول برای عوامل امداد و نجات در نظر گرفته شده است، بتواند امکان ارتباط سریع را فراهم کند.
آرش کریم بیگی، مدیر روابط عمومی اپراتور دوم: «نه تنها دکل‌ها و آنتن‌های اپراتور دوم بلکه تمام اجزا و شبکه مانند سوئیچ، دیتا سنتر، بی‌تی اس‌ها ( BTS)، از ابتدای طراحی و راه‌اندازی این اپراتور برای مدیریت بحران و شبکه اضطرار پیش‌بینی شده است از این‌رو شبکه دارای وای پد، اچ ال آر و دیتا سنتر است و شبکه‌های پشتیبان ایرانسل در تمام سطح کشور گسترده است.
سردار غلامرضا جلالی: اکثر دکل‌های مخابراتی کشور حتی در برابر زلزله 4 تا 5 ریشتری نیز مقاوم نیستند و درصورت وقوع این‌گونه حوادث شبکه‌های ارتباطی قطع میشود.
درمیان بحث پردامنه ای که بر سر ایمنی شهر و شهروندان در برابر زلزله و بلایای طبیعی در گرفته است آیا به این سؤال فکر کرده اید که در صورت بروز چنین بحرانی شبکه ارتباطی کشور چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد. آن هم در روزگاری که ارتباطات ( اعم از تلفن و اینترنت و … ) شاهرگ زندگی مردم به حساب می آید. این پرسش مهم را با کارشناسان و مسئولان ذیربط به بحث گذاشته ایم.
داوود زارعیان، مدیر کل روابط عمومی شرکت مخابرات می گو ید: «شبکه ویژه بحران شرکت مخابرات در برابر بیش از 8 ریشتر زلزله مقاوم است بویژه اینکه در حوزه تلفن همراه وجود دارد که با سیمکارت محدود که تنها در مرحله اول برای عوامل امداد و نجات در نظر گرفته شده است، می‌توان امکان ارتباط سریع را در منطقهزلزله زده فراهم کرد.»
یک نیاز حیاتی
ایران با داشتن ۱۲۰ گسل فعال از جمله کشورهای حادثه خیز در زلزله است. از نظر جغرافیایی یک درصد از کل پهنه کشور در معرض خطر بسیار بالا، 8 درصد در پهنه خطر بالا، 7 درصد در پهنه خطر نسبتاً بالا و 31 درصد در پهنه خطر متوسط قرار دارد. در چند دهه گذشته تلفات ناشی از زلزله در ایران نه تنها کاهش نداشته بلکه در هر دهه به موازات رشد شهرنشینی بر تعداد تلفات منجر به فوت افزوده شده است. در زلزله 2/7 ریشتری بوئین زهرا که 10 شهریور سال 41 اتفاق افتاد، 10 هزار نفر، در زلزله 4/7 ریشتری طبس که در 25 شهریور 57 به وقوع پیوست، 18 هزار نفر، در زلزله 4/7 ریشتری رودبار که 31 خردادماه 69 به وقوع پیوست، 20 هزار نفر و در زلزله 6/6 ریشتری بم که در 5 دی ماه سال 82 اتفاق افتاد، 24 هزار نفر جان خود را از دست دادند.
بعد از وقوع هر زلزله اولین نیاز مردم بحران زده، ارتباط است. ارتباط برای آگاهی دهی و امداد رسانی. بنابراین نخستین مسأله‌ای که بسیار مهم جلوه می‌کند، بحث برقرار بودن ارتباط بعد از وقوع زلزله است و باید شبکه‌های ارتباطی به گونه‌ای طراحی و ساخته شود که تحمل زلزله‌های بسیار بالا را داشته باشد و از تخریب در امان ماند. حال سؤال این است که با وجود قرار گرفتن ایران روی 120 گسل فعال، شبکه‌های ارتباطی مخابراتی ایران اکنون در چه وضعیتی به سر می‌برد و آیا پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص شده است؟ و اینکه تجهیزات مخابراتی در برابر چند ریشتر زلزله مقاوم هستند؟
اصفهان شهر پشتیبان تهران
« با توجه به برنامه‌ریزی مدیریت بحران در کشور، سیستم‌های مخابراتی باید با مقاومت بالا ساخته شود. از این‌رو این شرکت نیز ساخت سیستم‌های مخابراتی را با مقاومت بالا در دستور کار دارد و به نحوی ساخته میشود که با بلایای معمولی و طبیعی آسیب نبیند.»
زارعیان با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: شرکت مخابرات و بخش ارتباطات از اعضای اصلی کمیته‌های مدیریت بحران کشور هستند، بنابراین از سال‌ها قبل برنامه‌ریزی مناسبی در این زمینه صورت گرفته است.
وی در ادامه به زلزله 6/6 ریشتری بم که در 5 دی ماه سال 82 اتفاق افتاد و 24 هزار نفر کشته شدند، اشاره کرده و در ادامه می‌افزاید: «در این زلزله که بزرگترین زلزله قرن اخیر نام گرفت، سایت اصلی شرکت مخابرات تخریب نشد. البته باید گفت در درون سایت خرابی‌هایی به وجود آمد ولی با اعزام نیرو خیلی سریع بازسازی شد. بنابراین در کل، ساختار شبکه به گونه‌ای است که پیش‌بینی‌های لازم انجام شده است.»
این مقام مخابرات می‌گوید: «شرکت مخابرات تنها تجهیزات خود را مقاوم نساخته، بلکه «شبکه ویژه بحران» را نیز در شرکت مخابرات طراحی کرده است که بویژه در حوزه تلفن همراه این امکان وجود دارد با سیم کارت محدود که در مرحله اول برای عوامل امداد و نجات در نظر گرفته شده است، بتواند امکان ارتباط سریع را فراهم کند.»
زارعیان با بیان اینکه شبکه ویژه بحران دارای ساختارها، سوئیچ‌ها و آنتن‌های جداگانه‌ای است، می‌افزاید: «این شبکه ویژه تحمل بیش از8 ریشتر زلزله را دارد.»
وی با بیان اینکه هر شهر باید دارای شهری پشتیبان برای مواقع بحرانی مانند زلزله داشته باشد می‌افزاید: «اصفهان شهر پشتیبان تهران است که به صورت خودکار سوئیچ میشود. از سوی دیگر واحدهای سیار مخابرات نیز در مواقع ضروری وارد عمل می‌شوند تا بتوانند ارتباطات را برقرار کنند.»
اپراتور دوم آماده در شرایط زلزله
مدیران سایر بخش های ارتباطی کشور نیز پاسخی مشابه شرکت مخابرات به سؤال می دهند. آنها نیز مدعی هستند که شبکه ارتباطی کشور مقاوم است. «شبکه ارتباطی اپراتور دوم (ایرانسل) تنها شبکه‌ای است که در هنگام طراحی ساخت آن، تمام موارد شرایط اضطرار و استانداردهای لازم در نظر گرفته و پیاده‌سازی شده است.»
آرش کریم بیگی، مدیر روابط عمومی اپراتور دوم با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: «تاکنون از زمانی که اپراتور دوم در کشور فعال شده، زلزله‌هایی مانند «ورزقان» در استان آذربایجان شرقی (4 ریشتر) و «سراوان» در استان سیستان و بلوچستان (5/7 ریشتر) بوقوع پیوسته است که شبکه ایرانسل دچار هیچگونه مشکل و اختلالی نشده است.»
کریم بیگی می‌افزاید: «اگر اختلالی نیز در بحث ارتباطی شبکه اپراتور دوم به وجود آمده باشد، تنها به دلیل حجم بالای ترافیک تماس‌ها و مکالمات بعد از زمان وقوع زلزله بوده است چرا که شبکه مخابرات توان پردازش میزان محدودی از تماس‌ها (20 درصد) را به صورت همزمان دارد، از این‌رو اختلالات به وجود آمده طبیعی بوده است.»
این مدیر اپراتور دوم در ادامه با اشاره به نحوه مواجهه کارشناسان این حوزه با بلایای طبیعی می گوید: «کارشناسان فنی ما (ایرانسل) بلافاصله بعد از وقوع زلزله به محل اعزام می‌شوند و از پایداری و پرتوان بودن سرویس‌ها اطمینان حاصل می‌کنند. به عنوان نمونه اپراتور دوم در زلزله‌های ورزقان، کرمان یا سراوان سیستان و بلوچستان حتی مکالمه رایگان را برای مردم منطقه زلزله زده فراهم و در موارد بسیار شدید و بحرانی نیز سیم کارت و گوشی رایگان بین مردم منطقه زلزله زده توزیع کرد.»
کریم بیگی، مهمترین چالش به وجود آمده برای شبکه‌های ارتباطی مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه در زمان وقوع زلزله را بحث قطع برق منطقه می‌داند و می‌افزاید: «سایت‌های اپراتور دوم (ایرانسل) مجهز به باتری هستند و تا چند ساعت بعد از قطع برق می‌توانند ارتباطات را برقرار کنند ولی به علت کافی نبودن شارژ باتری‌ها و احتمال متصل نشدن برق، این اپراتور ژنراتورهایی را نیز به عنوان پشتیبان فراهم کرده است تا تأمین شدن و اتصال دوباره برق از سوی شرکت نیرو، بتواند برق سایت‌های خود را تأمین کند و برقراری ارتباطات را ادامه دهد. این اپراتور در مواردی هم به سایت‌های سایر اپراتور‌ها برق اضطراری به صورت امانتی تحویل داده است تا مشکل مردم منطقه از نظر برقراری ارتباطات تلفن همراه رفع شود.»
وی درباره مقاوم بودن تجهیزات اپراتور دوم می‌گوید: «نه تنها دکل‌ها و آنتن‌های اپراتور دوم بلکه تمام اجزا و شبکه مانند سوئیچ، دیتا سنتر، بی‌تی اس‌ها ( BTS)، از ابتدای طراحی و راه‌اندازی این اپراتور برای مدیریت بحران و شبکه اضطرار پیش‌بینی شده است از این‌رو شبکه دارای وای پد، اچ ال آر و دیتا سنتر است و شبکه‌های پشتیبان ایرانسل در تمام سطح کشور گسترده است.»
در حالی که مخابرات و اپراتور دوم آمادگی خود را برای وقوع زلزله اعلام می‌کنند از سوی دیگر اظهار نظر رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور خواندنی است. اظهار نظری که سال گذشته در نخستین همایش شبکه‌های مخابراتی در شرایط اضطراری و بحران از سوی این مقام مسئول عنوان شده بود در این همایش سردار غلامرضا جلالی اعلام کرده بود: «اکثر دکل‌های مخابراتی کشور حتی در برابر زلزله 4 تا 5 ریشتری نیز مقاوم نیستند و درصورت وقوع این‌گونه حوادث شبکه‌های ارتباطی قطع میشود.»
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص و همچنین در خصوص اینکه از منظر سازمان پدافند غیرعامل تغییرات مثبتی برای ایمنی دکل‌ها و تجهیزات مخابراتی رخ داده است، با روابط عمومی محترم این سازمان مکاتبه‌ای انجام دادیم که متأسفانه بعد از یک هفته پیگیری، هیچ اطلاعاتی در اختیار این روزنامه قرار نگرفت.
علاوه بر سازمان پدافند غیر عامل اپراتور اول و سوم کشور نیز در خصوص ایمنی تجهیزات خود در مقابل بروز بلایای طبیعی همچون زلزله حاضر به ارائه اطلاعات نشدند و سازمان پدافند غیرعامل و مدیریت بحران را مسئول پاسخگویی دانستند.