رسانه‌های اجتماعی

January 15, 2016
18:35 جمعه، 25ام دیماه 1394
کد خبر: 75641

«حتی سیاستمداران هم توئیتر و فیس‌بوک دارند»

یک عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی درباره‌ی تاثیرات شبکه‌های مجازی بر افکار عمومی، ضمن اعتقاد بر این مطلب که در ایران در حوزه شبکه‌های مجازی با تمام تنگناهایی که وجود دارد، افکار عمومی توانسته است در حوزه سیاست تاثیر بگذارد و باید نمره‌ی خوبی به آن داد، در عین حال گفت: خود این محدودیت‌ها باعث شده است، برخورد و شیوه مواجهه ما با اپیلیکشن‌های مختلف فرمت ایرانی بگیرد که حتی در افغانستان این طور نیست.
 
چهارمین نشست از سلسله نشست‌های عصر گفت‌وگو ایسپا با موضوع، افکار عمومی و شبکه‌های مجازی با حضور دکتر سیدجواد میری – عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی – 21 دی‌ ماه در جهاد دانشگاهی برگزار شد.
 
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی در بخش دیگری از این نشست، به مفهوم خلیج فارس و فشاری که افکار عمومی توانست بر روی سیاستمداران بیاورد اشاره کرد و گفت: هر موقعیت که سیاستمداری عربی به ایران می‌آید، خلیج فارس را در پرچم ایرانی به او بُلد نشان می‌دهند؛ این مساله نشان می‌دهد با تمام محدودیت‌هایی که وجود دارد افکار عمومی ایرانی توانسته در حوزه سیاست تاثیر بگذارد و با آمدن و بسط شبکه‌های مجازی تا حدودی توانسته این مساله را دیکته کند؛ حتی سیاستمداران طراز اول چه در حوزه سیاست به معنای حاکمیت و چه کسانی که مرجعیت دارند، در حال حاضر همه سعی می‌کنند توئیتر و فیس‌بوک داشته باشند و فعال باشند؛ چون فکر می‌کنند مخاطب دارای شعور بالایی است و اگر آن را جدی بگیرند هم روی وجهه‌شان تاثیر می‌گذارد و هم در وجوهاتشان.
 
میری افزود: به عنوان مثال شبکه رایتل پیش از این خیلی می‌توانست بسط پیدا کند و حتی می‌توانست به مساله نهادینه شدن شبکه‌های اجتماعی کمک کند اما به دلیل یکسری از انقولت‌هایی که در دفتر علما وجود داشت، جلوی بسط این شبکه‌ها گرفته شد. اما با همه این‌ها باید به این تجربه‌ای که امروز ایران در درونش قرار گرفته است، نمره مثبت داد.
 
این استاد دانشگاه همچنین درباره نوع استفاده شهروندان از شبکه‌های اجتماعی و به ویژه اپیلیکشن‌های موبایل گفت: اینکه چقدر از این اپیلیکشن‌ها استفاده می‌کنیم و چقدر در این اپیلیکشن‌ها به‌روز هستیم‌، نشان از این دارد که برای ما چه وجهه‌ای داشته است؛ به عنوان مثال ما وسیله ارتباط جمعی به نام فیس‌بوک داریم که این در داخل خود انواع بی‌شماری از اپیلیکشن‌ها را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد. بیشتر کشورهای اروپایی و حتی کشورهای غیراروپایی دیگر تلفن خانگی و موبایل برایشان اهمیتی ندارد اما خود فیس‌بوک امکانات برقراری ارتباطات بصری، صوتی، تلفنی و همه را به شما می‌دهد ولی در ایران فیس‌بوک فیلتر می‌شود و باید برای استفاده از آن فیلترشکن بگیریم و یا بعضی دیگر از این ابزارها ممکن است انگ‌های مختلفی به آنها بزنند؛ به عنوان مثال اینکه عنوان شود وایبر را اسرائیل‌ها درست کرده‌اند اصلا ممکن است درست کرده باشند خود اینترنت مگر جزو ابزارهایی نبوده است که وزارت دفاع و اطلاع و امنیت آمریکا ابتدا از آن استفاده می‌کرد ولی حالا جهانی شده است و استفاده‌هایی غیر از استفاده‌های نظامی و امنیتی از آن می‌شود.
 
میری همچنین با اشاره به محدودیت‌هایی که در استفاده‌ی مخاطب از شبکه‌های مجازی وجود داشته است‌، بیان کرد: خود این محدودیت‌ها باعث شده است، برخورد ما و شیوه مواجهه ما با اپیلیکشن‌های مختلف فرمت ایرانی بگیرد که حتی در افغانستان اینطور نیست. جایی که در سال 2011 هر هشت دقیقه یک بار بمب منفجر می‌شد‌، اینترنت پرسرعت داشت و هیچ چیز هم فیلتر نبود، پس چطور آنها توانسته بودند این زیرساخت‌ها را درست کنند که آن زیرساخت‌ها نمی‌تواند در ایران با این فضای متفاوتی که در حال تجربه هستیم درست شود؛ بنابراین خود این محدودیت‌ها باعث می‌شود نوع شیوه برخورد ما با اپیلیکشن‌ها و فضای مجازی به طور خاص و متفاوت تغییر کند.
 
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی همچنین در ادامه این نشست به اتفاقاتی که در یوگسلاوی افتاد و منجر به بالکانیزه شدن هویت این کشور شد اشاره کرد و گفت: آن زمان در یوگسلاوی تکه‌های مختلفی ایجاد شد هنوز هم این مساله در بالکان حل نشده است چون یکی از اشکالاتش این است که خورده فرهنگ‌ها به گونه‌ای سعی می‌کنند خودشان را بازسازی کنند و به صورت چالش‌هایی در برابر حاکمیت‌ها قرار بگیرند. بنابراین این اتفاق می‌تواند یکی از خطرات باشد. در نتیجه اگر مفاهیم در عالم واقع وجود داشته باشد و بعد همین مفاهیم در دالان فضای مجازی خود را بازسازی کنند،‌ حاکمیت در همه اینها نمی‌تواند نفوذ کند و همه اینها تحت سیطره حاکمیت با سیاستگذاری قرار نمی‌گیرند. در نتیجه این اتفاق می‌تواند خطرهای تنازعات قومی و مسائلی از این قبیل را ایجاد کند.
 
به عنوان مثال در یکی از شبکه‌ها که ما را هم در آن عضو کرده‌اند مفهوم در آن خیلی ارزان صرف می‌شود و از کلماتی بزرگ مثل ملت کرد ، ملت ترک، ملت لر و … استفاده می‌شود. در حالی که اگر ادبیات سیاسی کلاسیک را نگاه کنیم ملی و ملیت مفاهیم خاصی داشت و ناظر به واقعیت‌های خاصی بود. یعنی اگر شما صحبت از ملت کرد می‌کنید آیا این ملت در داخل ایران تعریف می‌شود یا مثلا در عراق؛ متاسفانه در فضای مجازی اینها آنقدر تکرار می‌شود و بسط پیدا می‌کند که حتی یکسری هویت‌های مجازی هم پیدا می‌کند که عملا به عنوان هویت‌های واقعی پنداشته می‌شود.
 
وی یادآور شد: این نکته اساسا مهم است که قبل از اینکه وارد حیطه فضای مجازی بشویم، این سوال را از خودمان بپرسیم که در آموزش و پرورش ما یا نوع نگاه ما به تعلیم و تربیت، تفکر انتقادی در بچه‌هایمان اشاعه داده شده است که فرد برای خود قدرت نقد و انتقاد داشته باشد و اتفاقا برای خود این را قائل باشد که اگر 100 نفر هم یک راهی را رفته‌اند سعی کنند به گونه‌ای دیگر بیاندیشد. آیا این فرهنگ در جامعه ما و اندیشه ما وجود دارد؟
 
در ابتدای این نشست هم میری با اشاره به مفهوم و تعاریفی که از افکار عمومی وجود داشته است، در بخشی از صحبت‌هایش بیان کرد: وقتی با دقت در مفهوم افکار عمومی و تاریخچه ظهور و بروز آن در گفتمان فلسفی جامعه‌شناسانه و روشن‌فکری نگاه می‌کنیم در می‌یابیم که این واژه همسایه کلماتی چون دموکراسی، شهرنشینی شهروندی، مفهوم نوین دولت و …. است.
 
وی گفت: به عنوان مثال جیمز مدیسون به عنوان یک سیاستمدار و نظریه پرداز آمریکایی در قرن نوزدهم، معتقد است برای اینکه یک حکومت دموکرات داشته باشیم، نیازمندیم که شهروندان آگاه و فهمیم داشته باشیم که رأی و افکار عمومی آنان مبتنی بر فهمی پخته و فرهیخته باشد تا بتوان آن را به مشارکت گذاشت و بیان کرد. به زبان دیگر، جیمز مدیسون می‌گوید این نوع از فهم می‌تواند شهروندان را مسلح به دیدگاهی کند که قادر باشند به صورت فعالانه و فهیمانه در ساماندهی حکومت مشارکت کنند؛ یعنی افکار عمومی به عنوان یکی از مهمترین مولفه‌های سازنده در هدایت حکومت‌های دموکراتیک است، اما نباید این نکته مورد غفلت قرار بگیرد و آن خود مفهوم public است. اینکه ما در کشورمان واژه public را چگونه می‌فهمیم و چگونه مفهوم‌سازی می‌کنیم.
 
در فارسی این واژه عموما کمتر به «عموم» ترجمه شده، واقعیت امر این است که در فلسفه سیاسی و سیر تحولات اندیشه اجتماعی، public همیشه به عموم طبقات اجتماعی بشری و قشرهای اجتماعی اطلاق نمی‌شده است، بلکه سیر و تحولات بسیاری رخ داده است تا عموم به معنای وسیع کلمه بدون قید و شرط اطلاق گردد. بنابراین اگر نگاهی بیندازیم به تاریخچه اینکه اصلا مردم چه کسانی هستند، شهروند کیست، چه کسانی عموم بودند، چه کسانی خواص بودند در دولت‌ها و امپراطوری‌ها و تمدن‌های مختلف متفاوت است و به این سادگی همه عموم حق مشارکت در ساماندهی سیاست نداشتند.
 
میری در بخش دیگر این نشست یادآور شد: اگر ما جایگاه مردم را و حق آنان را برای ایجاد شبکه یعنی با هم بودن معنا‌دار در فراسوی فرم‌هایی که حکومت تعیین می‌کند، به رسمیت بشناسیم و اجازه ظهور مدنی آنان را فراهم کنیم آن گاه شبکه‌های اجتماعی مجازی به عنوان مجرای بسط همین تجربه‌های مدنی در سطح جامعه خواهند بود؛ اگرنه شاهد نوعی اسکیزوفرنی‌های فرهنگی و سیاسی خواهیم گشت که «من»‌های بسیار متناقض و متضاد و بعضا مخرب در فضاهای مجازی نیز ایجاد خواهد شد. به زبان دیگر سخن گفتن از افکار عمومی و شبکه‌های اجتماعی مجازی در بستر ایرانی به نوعی تأمل در باب جامعه مدنی و راه‌های توسعه سوژه ایرانی در فضای جهان‌های پیچیده در قرن 21 است.
  • مشترک شوید!

    برای عضویت در خبرنامه روزانه ایستنا؛ نشانی پست الکترونیکی خود را در فرم زیر وارد نمایید. پس از آن به صورت خودکار ایمیلی به نشانی شما ارسال میشود، برای تکمیل عضویت خود و تایید صحت نشانی پست الکترونیک وارد شده، می بایست بر روی لینکی که در این ایمیل برایتان ارسال شده کلیک نمایید. پس از آن پیامی مبنی بر تکمیل عضویت شما در خبرنامه روزانه ایستنا نمایش داده میشود.

    با عضویت در خبرنامه پیامکی آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ایستنا) به طور روزانه آخرین اخبار، گزارشها و تحلیل های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در هر لحظه و هر کجا از طریق پیام کوتاه دریافت خواهید کرد. برای عضویت در این خبرنامه، مشترکین سیمکارت های همراه اول لازم است عبارت 150 را به شماره 201464 و مشترکین سیمکارت های ایرانسل عبارت ozv ictn را به شماره ۸۲۸۲ ارسال کنند. دریافت موفق هر بسته خبری که محتوی پیامکی با حجم ۵پیامک بوده و ۴ تا ۶ عنوان خبری را شامل میشود، ۳۵۰ ریال برای مشترک هزینه در بردارد که در صورتحساب ارسالی از سوی اپراتور مربوطه محاسبه و از اعتبار موجود در حساب مشترکین سیمکارت های دائمی کسر میشود. بخشی از این درآمد این سرویس از سوی اپراتور میزبان شما به ایستنا پرداخت میشود. مشترکین در هر لحظه براساس دستورالعمل اعلامی در پایان هر بسته خبری قادر خواهند بود اشتراک خود را در این سرویس لغو کنند. هزینه دریافت هر بسته خبری برای مشترکین صرفا ۳۵۰ ریال خواهد بود و این هزینه برای مشترکین در حال استفاده از خدمات رومینگ بین الملل اپراتورهای همراه اول و ایرانسل هم هزینه اضافه ای در بر نخواهد داشت.