تشریح چهار مدل کسب‌وکاری اپراتورهای مجازی موبایل
شرکت‌های متقاضی ورود به ارائه خدمات خرد اپراتوری، در حال مذاکره جدی با اپراتورهای موبایل جهت ورود به این عرصه هستند در حالیکه همچنان فهم درستی از فضای کسب‌وکاری و مدل‌های تجاری MVNO وجود ندارد و رسالت MVNEها در دید کارشناسان نیز نامشخص است.
اپراتورهای مجازی تلفن همراه این روزها شدیدا در حال مذاکره با اپراتورهای موبایل جهت امضای قرارداد همکاری برای ورود به عرصه ارتباطات کشور و تبدیل موافقت‌های اصولی‌شان به پروانه هستند، اما همچنان فهم درستی نسبت به فعالیت این قبیل اپراتورها حتی در بدنه کارشناسی جامعه وجود ندارد.
اپراتور مجازی نوعی اپراتور تلفن همراه است که دارای بسترهای مخابراتی لازم برای ارسال مکالمات و داده‌ها نیست بلکه ترافیک شبکه اپراتور میزبان (MNO) را بصورت عمده خریداری نموده و سپس با برند خود اقدام به فروش خدمات در بازار می‌نماید.
مدل‌های تجاری مختلفی از MVNOها در دنیا وجود دارد که براساس نوع فعالیت اپراتورهای بین‌المللی، تاکنون چهار قالب تجاری همسو با روند توسعه زنجیره ارزش اپراتوری برای آنها احصاء شده است.
این چهار مدل به شرح Branded Reseller, Light-MVNO, Full-MVNO and Network enablers است.
Branded Reseller: آسان و سبک‌ترین مدل کسب‌وکاری این حوزه را شامل میشود که در واقع اپراتور مجازی را درگیر قیمت‌گذاری خدمات خرده فروشی نمی‌کند.
اپراتور مجازی نقش رابط بین اپراتور میزبان (MNO) و دارنده یک برند را بازی می‌کند. در واقع این کسب‌وکار تسهیل کننده شبکه بازاریابی و کانال‌های توزیع یک برند میشود.
کل زنجیره ارزش آفرینی و ارائه خدمت از بخش شبکه دسترسی تا تعریف سرویس‌های ارتباطی در این مدل برعهده MVNO است.
کسانیکه به دنبال ارائه خدمات اپراتوری با کمترین سرمایه‌گذاری و در سریع‌ترین زمان ممکن هستند اغلب به این شیوه روی می‌آورند.
Full-MVNO: کامل‌ترین مدل کسب‌وکاری این بخش است که تنها به شبکه دسترسی اپراتور میزبان و گاهی اوقات هم به شبکه هسته (Core) دسترسی ندارد.
سرمایه‌گذاران این حوزه به جز دو مورد بالا، به تأمین سایر اِلمان‌های زنجیره ارزش می‌پردازند.
مدل کسب‌وکاری این اپراتورها اقتباس شده از رفتار بازیگران عرصه مخابراتی است که در نهایت می‌تواند هم‌افزایی را در عرصه تلکام ایجاد کند.
Light-MVNO: مدلی بین Branded Reseller و Full-MVNO است و کنترل فضای بازاریابی و فروش خدمات عمده ارتباطی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
تفاوت این مدل با فول‌ها، این است که نه تنها در بخش دسترسی بلکه در سایر بخش‌ها نیز صاحب شبکه نیستند یا به عبارتی سطح ارائه خدمات این مدل متکی به شبکه اپراتورهای اصلی موبایل است.
Network Enablers: به عنوان اپراتور تأمین کننده یا شرکت توانمندساز شناخته میشود و حلقه ارتباطی MNO با MVNO است. این شرکت‌ها روی تدارک زیرساخت‌ها تمرکز می‌کنند و به این واسطه زمینه راه‌اندازی عملیات MVNOها تسهیل میشود.
موقعیت قرارگیری MVNE بین MNO و MVNO است تا به این واسطه بتواند سرویس‌های ارزش افزوده و فرآیندهای پشتی اپراتور را تا مرحله پیشنهاد خدمات ویژه تعریف و مرتب کند.
شرکت‌های توانمندساز موانع پیش‌روی سرمایه‌گذاری در حوزه MVNOها را کاهش می‌دهند به این صورت که با تجارب ارتباطی خود به عنوان بازوی مذاکراتی MVNOها با MNOها عمل می‌کنند.
اپراتورهای مجازی که به دنبال رشد زودهنگام و انفجاری بازار خدماتی خود باشند ناگزیر به استفاده از راهکارهای این شرکت‌های توانمندساز هستند.
قطعا اگر یک اپراتور مجازی موبایل باشید، در جریان سختی ایجاد توازن منطقی بین خدمات پشتیبانی MVNE و میزان وابستگی به آن هستید.
زمانیکه MVNE مورد نظر شما مباحث زیرساختی و نحوه اتصال را فراهم می‌کند شما باید بدانید کسب‌وکارتان چه سمت‌وسویی دارد و قرار است به کجا بروید؛ اهمیت این موضوع در اعمال کنترل بیشتر روی عملیات شبکه و ارتقای بهره‌روی سیستمی است.
اگر در فضای جامعه بیشتر از یک اپراتور مجازی وجود داشته باشد، هر کدام از آنها مجبور هستند تا به شریک مورد نظر خود (MVNE مورد نظر) تکیه کنند تا فارغ از چالش مباحث زیرساختی، پاسخگویی سریع و مؤثر را برای مشترکان شبکه خود به ارمغان آورند.
چنین راهکاری قطعا چالاکی اپراتورهای مجازی و رضایت مشترکان را به شکل توأمان با هم دارد اما از طرفی با توجه به اینکه شرکت‌های توانمندساز کمی در سطح جامعه حضور دارند که در ارتباط مستقیم با اپراتورهای موبایل (MNO) هستند، این نیز می‌تواند باعث بروز چالش دیگری شود.
چالشی که به واسطه پشتیبانی از چند برند MVNO اتفاق می‌افتد و ممکن است در آینده از میزان پاسخگویی MVNE در مواجهه با اختلالات شبکه‌ای بکاهد.
از سویی دیگر حضور کم MVNEها در بازار تأثیر بسزایی در شرایط رقابت ناعادلانه بین اپراتورهای مجازی خواهد داشت به گونه‌ای که قدرت چانه‌زنی بیشتر، منتج به ارائه خدمات عمده بهتر و با قیمت جذاب‌تری به اپراتور مجازی مربوطه خواهد شد؛ این موضوع در کنار ریسک‌های جدی فضای کسب‌وکاری MVNOها می‌تواند موجب شکست زودهنگام سرمایه‌گذاری‌های داخل کشور شود.
اپراتورهای مجازی موبایل برای انتخاب MVNE باید مطمئن شوند که پلت‌فرم BSS/OSS که حکم ستون فقرات عملیات ارتباطی را دارد، انعطاف‌پذیر، مقیاس‌پذیر و مبتنی بر خدمات ابری است تا به این واسطه میزان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها کاهش یابد.
انتخاب پلت‌فرم‌های درست، می‌تواند اپراتورهای مجازی را قادر به ارائه سرویس‌های گسترده و قابل تجمیع کند تا در برابر نیاز مشترکان پاسخگو بوده و از خود انعطاف نشان دهد.
همکاری درست این دو حلقه و فناوری‌های مورد استفاده زیرساختی، بر قدرت بخش CRM (مدیریت ارتباط با مشتری) می‌افزاید و اپراتورهای مجازی نسبت به شرکت‌های توانمندساز وفادارتر می‌کند.
توانمندسازهای خوب قادر خواهند بود که روز بروز از نگرانی MVNOها بابت چالش‌های پیش‌رو کاسته و بر نحوه درآمدزایی بیشتر آنها تمرکز کنند.
MVNE خوب معمولا علاوه بر ارائه دورنمایی از آینده کسب‌وکار اپراتورهای مجازی باید قادر به ارائه نقشه راهی براساس نسل‌های مختلف تکنولوژی و مطابق با افق تصویر شده توسط مدیران MVNO باشد.
توانمندسازها علاوه بر تمامی موارد مذکور باید قابلیت ارائه خدمات ماژولار که زمینه رقابتی برای MVNOها ایجاد می‌کند را داشته باشند. ساختار پلت‌فرم BSS/OSS باید قابلیت ساده‌سازی اکوسیستم‌های پیچیده را جهت پشتیبانی از دستگاه‌های بی‌شمار، سیستم‌عامل‌های مختلف و اپلیکیشن‌ها داشته باشد.