“ترابردپذیری” جوان و زودرنج
طرحی به گستردگی ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه با عمری نزدیک به دو دهه وارد سیستم ارتباطی کشورمان شد تا اتصال سیمکارت به اپراتور را از بین ببرد اما همین طرح در یک کشور با سر زمین خورد.
هم‌زمان با خروج طرح ملی ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه از لایه حفاظتی دوره پایلوت، مجید هدایتی نسب در یادداشتی به تجربه شکست این پروژه در یکی از کشورهای دنیا و درسی که باید از آن آموخت، پرداخت که به شرح زیر است:
"طرح ترابردپذیری شماره‌های موبایل یا به اختصار MNP که برگرفته از حروف اول عبارت Mobile Number Portability است برای نخستین بار سال 1997 در سنگاپور و نهایتا با 19 سال تأخیر در ایران اجرایی شد.
در حالیکه اگر مروری بر تاریخچه ورود تلفن همراه به کشور داشته باشیم، متوجه می‌شویم اواخر سال 1372 نخستین محموله تجهیزات تلفن همراه وارد و یک سال بعد آنتن‌های تلفن همراه در کشور روشن شد؛ بنابراین 20 سال بعد از اولین تماس غیر تجاری با موبایل توسط دکتر مارتین (مدیر اسبق شرکت AT&T)، تلفن همراه در ایران زنگ خورد.
برخلاف اینکه تکنولوژی تلفن همراه و معماری ترابردپذیری شماره‌های موبایل با تأخیری حدودا 20 ساله وارد کشور شدند اما تفاوتی اساسی میان آنها وجود دارد. زمانیکه موبایل وارد کشور شد، ایران جزو معدود کشورهای پیشتاز در این عرصه بود اما امروز 80 کشور پیش از ما "ترابردپذیری" را اجرا و آن را آزمون و خطا کرده‌اند.
بنابراین ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه طرحی کهنه است که اپراتورها را به سمت استفاده حداکثری از منبع پایان پذیر نامبرینگ سوق می‌دهد و به عبارت دیگر از میزان درخواست مشترکان برای خرید سیمکارت جدید می‌کاهد.
مشترکان تلفن همراه با "اِم‌اِن‌پی" می‌توانند هر زمان که علاقه‌مند بودند، اپراتور خود را تغییر دهند. این طرح رسما اتصال سیمکارت به اپراتور را از بین برده و به مشترک متصل می‌کند.
با اجرای این طرح در گستره ملی، دست اپراتورها برای زورگویی به مشترکان بسته و حریم ایمن آنها محدود میشود. اگر تا دیروز اپراتورها مردم را مجبور به دریافت خدمات بی‌کیفیت‌شان می‌کردند اما امروز مشترکان هستند که رفتار اپراتورها را شکل می‌دهند و هر خدمات دهنده‌ای که انعطاف‌پذیر نباشد، از گردونه رقابت حذف میشود.
علی‌رغم تمامی مزایای ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه و موفقیت بالغ بر 75 کشور در پیاده‌سازی آن، نباید فراموش کنیم که اجرای این طرح در کنیا شکست خورد.
کنیا در مارس 2011 این طرح را که می‌توانست پیشنهادی برای انتخاب اپراتور برتر از منظر کیفیت خدمات و جذابیت تعرفه‌ها باشد با هزینه 2.3 دلاری اجرا کرد اما مدتی نگذشت که زمین‌گیر شد.
حین عملیات ترابرد مشترکان متقاضی، مشکلاتی نظیر قطع سیمکارت به مدت سه روز و بعد از آن هم اختلال در برقراری تماس‌ها و ارسال و دریافت پیامک‌ها بروز و ظهور یافت.
مشکلات تنها به اینجا ختم نشد و سرویس پرداخت موبایلی مشترکان ترابرد شده هم از کار افتاد؛ لذا مشترکان راهی جز فرار از دست ترابردپذیری نیافتند و اغلب کسانیکه ترابرد می‌کردند ظرف دو هفته پشیمان می‌شدند.
مشترکان این کشور بعد از اجرای ضعیف ترابردپذیری ترجیح دادند به جای مهاجرت، سیمکارت هر اپراتوری که تمایل به استفاده از خدمات آن را دارند، خریداری کنند.
البته ناگفته نماند که برخی تحلیل‌های کارشناسان این کشور حاکی از سنگ اندازی اپراتورهای بزرگی نظیر سُفره‌کام پیش پای ترابردپذیری است.
کنیا در حالی با شکست مواجه شد که آفریقای جنوبی، مصر و غنا با موفقیت ترابردپذیری را اجرایی کردند.
تضعیف و شکست ترابردپذیری تنها مربوط به چند سیم‌کارته بودن مشترکان این کشور نمی‌شود بلکه هزینه گران ترابرد عاملی بر شکست آن شد.
زمان اجرای این طرح، قیمت سیمکارت در این کشور 0.11 دلار در قبال هزینه 20 برابری پورت کردن شماره به اپراتوری دیگر بود؛ لذا مردم ترجیح دادند به جای ترابرد گران، سیمکارت ارزان اپراتورها را خریداری کنند.
وندورهایی نظیر ال‌جی، سامسونگ، نوکیا و تکنو نیز سریعا از این دلزدگی در جهت فروش بیشتر استقبال و گوشی‌های چند سیم‌کارته خود را روانه بازار این کشور کردند تا مردم را به فرار از ترابردپذیری ترغیب کنند.
بیشترین آمار ترابرد کنیایی‌ها مربوط به آوریل تا ژوئن سال 2011 میشود که 36224 مشترک پورت شدند.
تنها اثر چشم‌گیر اجرای محدود این طرح مربوط به تغییر میزان سهم بازار اپراتورهای فعال در کنیا بود به گونه‌ای که سهم اپراتور غالب این کشور با نام سُفره‌کام از 66.6 به 65.3 درصد رسید.
اپراتورهای Essar با نام تجاری YU، اورنج و ایرتل که بعد از سفره‌کام بیشترین سهم از بازار کنیا را داشتند با اجرای ترابردپذیری میزان سهم بازارشان معکوس شد و ایرتل، اورنج و YU به ترتیب سهم 15.3، 0.6 و 8.7 درصدی یافتند و در رده‌های دوم تا چهارم ایستادند.
انتظار می‌رود این طرح جذاب هر چند کهنه و قابل تقدیر وزارت ارتباطات در مسیر اجرا با چالش‌هایی از این دست مواجه نشود تا حداقل شیرینی از بین رفته آن بابت تأخیر چندین ساله در راه‌اندازی، به تلخی در کام مشترکان تلفن همراه کشور تبدیل نگردد."