یادداشت: بازی نقطه‌ها، صور فلکی، کارکرد رسانه
مجتبی جوانبخت – دستیار جوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات : یکی از بازی‌های جذاب کودکی‌مان که معمولاً در مجلات سرگرمی یا کتابچه‌های نقاشی با آن سروکار داشتیم، بازی نقطه‌ها بود. بدین شکل که تعدادی نقطه در یک صفحه وجود داشت و کنار هرکدام یک شماره. اگر نقاط را به ترتیب شماره ها به هم وصل می‌کردیم، طرح یک شیئ یا حیوان خود را نشان می‌داد. در روزگاران گذشته هم، منجمین برای بهتر به ذهن سپرده شدن چینش ستارگان، صور فلکی را به همین شکل تصویر کردند که هنوز هم از آن استفاده میشود.
امروزه مردم به سبب سهولت دسترسی به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با انبوهی از اطلاعات و خبرها مواجه هستند و تقریباً رویداد مهمی در کشور و دنیا اتفاق نمی افتد مگر اینکه بسیاری از افراد به ویژه جوانان در نقاط مختلف کشور، به سرعت، از آن مطلع می شوند. این موضوع را در میهمانی‌های خانوادگی و جمع های دوستانه هم می‌توان مشاهده کرد. تقریباً هر خبری در جمع گفته میشود به ذهنمان آشناست و یا اینکه احساس می‌کنیم آن را قبلاً در جایی دیده یا خوانده‌ایم.
پرسش این نوشتار این است: با توجه به این شرایط، رسانه‌های جمعی از جمله روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و دیگر رسانه‌های دیداری و شنیداری ما چه نقشی در اطلاع رسانی به افکار عمومی خواهند داشت؟!
واقعیت این است که عامه مردم از اخبار رویدادها و اتفاقات مهم آگاه هستند اما چون امروز رسانه از انحصار قدرت ها و مراکز خبررسانی خارج شده و هر شهروند می تواند به تنهایی رسانه هم باشد و یک رخداد را از زاویه نگاه خود گزارش دهد، آگاهی های ناشی از این ورود سیل آسای اطلاعات، خالی از احتمال خطا نخواهد بود.
نکته اینجاست که مردم گرچه اخبار را از همه جا می‌گیرند لیکن هنوز تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری خود را با توجه به اخبار منابعی که به آن اطمینان دارند حاصل می‌کنند و اینجاست که رسانه‌های رسمی دیداری، نوشتاری و حتی شنیداری کارکرد خود را نشان می‌دهند.
اگر دوباره به مثال بازی نقطه‌ها و صور فلکی برگردیم در قیاس می‌توان چنین نتیجه گرفت که نقاط یا همان اطلاعات اولیه روی صفحه ذهن همه وجود دارد ولی هنوز شماره‌گذاری نقاط که مسیر اتصال اطلاعات و ترسیم طرح ذهنی و سناریوی رویدادهاست را مردم از رسانه‌های مورد اعتماد می‌گیرند.
اینجاست که رسانه‌های خودی باید تلاش کنند قبل از اینکه رسانه‌های خبری معاندین، بنگاه‌های دروغ پراکنی و جوسازهای تحت نفوذ غرب، نقش تصویرساز نقاط ذهنی را به عهده بگیرند، کارکرد خود را بروز دهند و سناریوی ذهنی مخاطبین را ترسیم نماید. از چند حادثه و اتفاق می‌توان یک سناریوی جنبش انقلابی یا بالعکس، یک سناریوی توطئه براندازانه دشمن ساخت.
بستگی به این دارد که مخاطبین، طرح اتصال نقاط خبری را از کجا و چه کسی بگیرند؟ چنین تصور می شود که ویژگی نخست چنین مرجع خبری و تحلیلی، مورد اعتماد بودن توسط مخاطب است که در این میان وظیفه دولتمردان و مدیران عالی رتبه کشور است که با تجدید نظر بنیادین در تعریف «مخاطب امروز» که زیرشاخه ای از تعریف «انسان امروز» است و نیز درک اقتضائات عصر ارتباطات، با بازگذاشتن فضای رسانه‌ای و اطلاع رسانی و تکیه بر گردش آزاد اطلاعات و ضرورت شفاف سازی خبری، همراه با رعایت اصول مطالبه‌گری عمومی، عرصه را بر حضور و نقش‌آفرینی رسانه‌های رسمی و شناسنامه‌دار کشور تنگ نکنند تا ضمن جلب اعتماد عموم شهروندان، تحلیل‌گران دل‌بسته به میهن و نظام‌اسلامی، با نگاه ها و دغدغه های مختلفِ هم سو با منافع ملی نیز فرصت و بستر بیان نظرات خود، برای جهت‌دهی افکار عمومی به «حقیقت یک واقعه» را پیدا کنند که اگر چنین نکنیم پازل ذهنی مردم را از آن‌سوی مرزهای کشورمان ترسیم خواهند نمود.
در پایان فقط خطاب به همکاران و مدیران عزیز رسانه ملی عرض کنم: "تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل"