در حال حاضر سرویس های شرکت های فین تک (استارت آپهای حوز مالی) تا حدودی توانسته به رشد بانکداری الکترونیکی و نظامهای پرداخت کشور کمک کند. به باور بسیاری از کارشناسان در واقع خلل های موجود در سیستم بانکی کشور باعث شد تا فین تک ها پا به عرصه گذاشته و دست به ارایه سرویس و خدمات نوین بزنند.
 

"پایشی توسط وزارت ارتباطات و مرکز تحقیقات مخابرات انجام شد که نشان می‌دهد مسوولان درگیر در کشور به سطح مناسبی از دانش در حوزه اقتصاد دیجیتال مانند بلاک‌چین، ‍پولهای دیجیتال رمز دار و …. نرسیده‌اند. "

این بخشی از اظهارات محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در نمایشگاه تخصصی بسیج مهندسان صنعتی کشور با عنوان سرآمدان فناوری و صنعت اعلام کرد. این اولین باری نیست که نسبت به عقب ماندن کشور از فناوری‌های روز دنیا در حوزه هایی مانند بانکداری الکترونیکی هشدارهایی از زبان مسوولان وزارت ارتباطات شنیده  میشود. پیش از این نیز نصرالله جهانگرد، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات اعلام کرده بود هماهنگ نشدن مدیران و تصمیم گیران بانکی با تکنولوژیهای روز دنیا میتواند خسارت اقتصادی استراتژیکی به کشور وارد کند. در حالی مسوولان وزارت ارتباطات در اکثر سخنرانی های خود صحبت از حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال میکنند که یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال بانکهای کشور و روی آوردن آنها به سمت فناوری های نوین است. اما در حال حاضر تا چه میزان بانکداری الکترونیکی کشور شبکه و خدمات مناسب برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور را فراهم کرده است؟

قدمهای کند برای توسعه

نگاهی به توسعه بانکداری الکترونیکی در کشور نشان میدهد که توسعه خدمات الکترونیکی در این حوزه سالها زمان طلبید تا حالا آن هم نه به صورت گسترده بلکه بخشی از کارهای بانکی کاربران به کمک اینترنت انجام شود. با وجود تمام تبلیغات و سرویسهایی موبایلی که بانکهای کشور در نظر گرفته اند اما همچنان بسیاری از کاربران مجبور هستند برای انجام برخی عملیات بانکی حتما به شعبه بانکهای خود مراجعه کنند. این در حالی است که کشورهای مختلف دنیا به سمت حذف شعبه های فیزیکی بانکی و انجام تمام عملیات بانکی به صورت الکترونیکی قدم برداشته اند. هرچند و به گفته مسولان دولتی بانکداری الکترونیکی کشور توانسته در یک دهه اخیر با وجود تحریم های بین المللی قدم های بزرگی در توسعه زیرساخت ارتباطی شبکه بانکی کشور ایجاد کند اما همچنان در بسیاری از زمینه‌های بانکداری الکترونیک کشور از دنیا عقب است.

وزیرارتباطات در حاشیه یکی از سخنرانی‌های خود با اعلام اینکه بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال در کشور بانکها و استارتاپ های کشور هستند گفت، که بانکداری کشور باید هرچه سریعتر به سمت ارایه خدمات نوین بانکی با کمک تکنولوژیهای روز دنیا برود و ورود شرکتهای نو‍پا میتواند به سرعت بخشیدن توسعه بانکداری الکترونیکی در کشور کمک شایانی کند. وزیر ارتباطات بر این اعتقاد است که روند‌های ساده در پرداخت و توسعه نظام پرداخت می‌تواند به ورود شرکت‌های نوپا برای ارایه خدمات نوین بانکی کمک کند اما متاسفانه در حال حاضر به خاطر انحصار در نظام‌های پرداخت کشور، کسب‌وکارهای نوپا برای ارایه خدمات نوین بر پایه فناوری با مشکلات جدی روبه‌رو هستند. البته وزیر خاطر نشان کرد.

که برای برداشته شدن موانع پیش روی کسب‌وکارهای نوپا طرح رفع انحصار از نظام‌های پرداخت در دستور کار دولت قرار دارد.

در چند سال اخیر صحبتهای گوناگونی در خصوص بلاک چین، ارزهای دیجیتال رمز دار و… شنیده میشود. اصطلاحاتی که برای بسیاری از مسوولان دولتی و مدیران تصمیم گیر کشور ناشناخته است. این ادعایی است که نصرالله جهانگرد، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات هم روی آن تاکید دارد. او در خصوص دانش و آگاهی مسوولان تصمیم گیر در حوزه اقتصادی کشور نسبت به تکنولوژی‌های بانکی جدید می‌گوید:«ورود تکنولوژی‌هایی مانند بلاک‌چین، بیت‌کوین و… به حوزه بانکی این بخش را با تحولات جدی روبه رو کرده است. هم اکنون شاهد آن هستیم که در آمریکا، اتحادیه اروپا جلسات مختلفی در خصوص این تکنولوژیهای جدید برگزار میشود تا با تعیین سیاست‌گذاری‌های مشخص جلوی هر گونه ضرر احتمالی را گرفته و به اقتصاد کشور خود رونق ببخشند. » او با اعلام اینکه بسیاری از مدیران و تصمیم گیران بانکی ما آشنایی و دانش کافی نسبت به تکنولوژی‌های جدید ندراند می افزاید:« متاسفانه هنوز در ایران مدیران بانکی به فکر تهیه  سامانه یک‌پارچه بانکی (Core banking) هستند و این در حالی است که باید با بالا بردن آگاهی خود نسبت به اتفاقات روز دنیای بانکی همین حالا قوانین و فرایندهای لازم برای استفاده از تکنولوژی‌های جدید این بازار را در نظر بگیرند» او تصریح می‌کند که  اگر همین حالا به فکر تعیین سیاست برای پول‌های رمزی در کشور نباشیم فرصتی که این نوع پول می‌تواند برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد تبدیل به ضرر خواهد شد.

جهانگرد با اعلام اینکه در چند سال آینده تکنولوژی‌های جدید مانند پول دیجیتال، اینترنت اشیا، بلاک چین، نسل پنجم موبایل باعث ایجاد تحولات عظیمی در بخش های مختلف میشود، می‌گوید:«ورود بلاک‌چین و ایجاد بستر از سوی این فناوری برای بیت‌کوین نقش واسطه‌گری بانک‌ها را حذف و فعالیت‌های بانکی را به یک دفتر کل گسترده تبدیل خواهد کرد.  در واقع  با این فناوری، ارتباط و مبادله پولی در یک میز مشترک جهانی رخ خواهد داد. اما این که این  دفتر کل گسترده چه  تاثیری بر معادلات و کنترل مدیریت پولی کشور ما دارد به اعتقاد من این تحولات هیچ تاثیری بر حوزه های اقتصادی ما نخواهد داشت چرا که ما نسبت به این تحولات شناخت و آمادگی نداریم .»

رمز موفقعیت همزیستی بانک ها با فین تک ها

در حال حاضر سرویس های شرکت های فین تک (استارت آپهای حوز مالی) تا حدودی توانسته به رشد بانکداری الکترونیکی و نظامهای پرداخت کشور کمک کند. به باور بسیاری از کارشناسان در واقع خلل های موجود در سیستم بانکی کشور باعث شد تا فین تک ها پا به عرصه گذاشته  و دست به ارایه سرویس و خدمات نوین بزنند. علی طاهری، کارشناس در حوزه بانکداری الکترونیک با اعلام اینکه تا کنون بسیاری از تحولات در بخش های مختلف توسط استارتاپ ها رخ داده و نه کسب و کارهای سنتی اعلام میکند که بهتر است بانکها به شرکتهای فین تکی اعتماد کنند. او در این زمینه به ایران میگوید:« فین تک ها به دنبال فضایی که بانکهای سنتی ایجاد کرده اند  پا به عرصه گذاشته اند و همین مسله نیز باعث شده که در حال حاضر بانکها به فین تک ها  به چشم یک رقیب نگاه میکنند که در حال گرفتن سهم بازار آنها هستند و این درحالی است که چنین باوری کاملا اشتباه است.»  وی در ادامه می افزاید:« بانکها یک مزیت بزرگ در اختیار دارند که آن هم اطلاعات کاربرانشان است. آنها میتوانند با در اختیار گذاشتن این دیتا به فین تک ها و همکاری با یکدیگر باعث خلق سرویسهای جدید و  نوینی شوند که هم باعث رشد خدمات نوین بانکداری میشود و هم به توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور کمک کنند.» این کارشناس فناوری با تاکید اینکه فین تک ها راه گشای بانکهای کشور هستند می گوید: به اعتقاد من باید دید جامعه سنتی بانکی هر چه سریعتر نسبت به فعالیت شرکتهای نوپا فناوری در این عرصه تغییر کند که این تغییر هم نیاز به بازنگری در قوانین و تعریف فرایندها و ساختارهای جدید دارد.

بلاک چین  در یک نگاه

بلاک چین (BlockChain) یک پایگاه داده‌ توزیع شده (DataBase) است که به‌عنوان یک دفتر اطلاعاتی توزیع شده هم از آن یاد میشود. در واقع بلاک چین به زبان ساده یک پایگاه داده توزیع شده، رمزنگاری شده، امن و مقاوم در برابر مداخله و تهاجم است.یک بلاک چین، محیطی عالی برای ذخیره ارزش، هویت‌ها، توافقات، حقوق مالکیت، اعتبارات و … است. بلاک چین یک فناوری جدید است که در تراکنشهای مالی انلاین به کار گرفته میشود در واقع اگر بخواهیم تکنولوژی بلاک چین را به شکلی ساده تعریف کنیم باید مثالی مطرح کنیم. وقتی شما پولی را در یک بانک سپرده گذاری میکنید آنها اطلاعاتی  را در مورد سپرده  شما و حساب شما دریک پایگاه داده بزرگ ذخیره میکنند. بیت کوین هم کار مشابهی را برای حفظ اطلاعات حسابهای کاربران انجام میدهد، اما بر خلاف یک بانک در  بیت کوین با توجه به ماهیتی که دارد نمیتوان به یک قدرت مرکزی که پایگاه داده را برای کاربران مدیریت و ذخیره میکند اعتماد کرد. بیت کوین این مشکلات را با تقسیم کردن پایگاه داده به مجموعه های کوچکی  که «بلاکها» نامیده میشوند حل کرده است. هر بلاک یک برچسب(Label) است که آن را به بلاک قبلی پیوند میدهد. به ترتیبی که هر کسی میتواند تمام پایگاه داده را که از این قسمتهای مجزا تشکیل شده گردآوری کند. در واقع هر فردی که از بیت کوین استفاده میکند یک نسخه از کل پایگاه داده را که ذخیره بلوک نامیده میشود ذخیره میکند و این مجموعه های بسیار کوچک را بین هم رد و بدل میکنند. زنجیره بلوکی میان تمام کاربران بیت کوین به اشتراک گذاشته شده است و برای بررسی مقادیر آدرسهای بیت کوین و جلوگیر از پرداخت دوگاهنه و سایر خرابکاریها است.