کاربران دلواپس‌اند
گزارش: نسترن صائبی
منابع: Wired و رویترز
بعد از انتشار خبر مبنی بر دستکاری فیس‌بوک در فید خوان حدود 700 هزار عضو این شبکه اجتماعی، برای پی بردن به واکنش‌های احساسی کاربران، جوامع مدنی مختلف جهان به این موضوع واکنش نشان داده و این شرکت را به باد انتقاد گرفته‌اند. از جمله اینکه یک نهاد بریتانیایی فعال در زمینه نظارت بر داده و حریم خصوصی کاربران اینترنتی اعلام کرده که به زودی تحقیقات خود را درباره اینکه آیا انجام مطالعات شناختی توسط فیس‌بوک بدون رضایت کاربران تخطی از حفاظت داده‌های شخصی کاربران بریتانیا است؟ یکی از سخنگویان این اداره گفت: ما به این موضوع واقفیم و می‌دانیم که فیس‌بوک حقوق کاربران را نقض کرده و در اینباره با فیس‌بوک مذاکراتی خواهیم داشت و مدیران این شرکت را با مراجع حفاظت از داده ایرلند ارتباط خواهیم داد تا بیشتر درباره چگونگی و ماوقع این مسایل بدانیم. البته فیس‌بوک برای دفاع از اقدام خود اعلام کرده که اطلاعات کاربران را به طور "غیرضروری" جمع‌آوری نکرده است. بنابر اعلام این شرکت، هیچ گونه ارتباطی بین اطلاعات گردآوری شده و حساب کاربری افراد وجود نداشته است.
واکنش مدیران فیس‌بوک
به گفته آدام کریمر، یکی از محققان فیس‌بوک، گزارش منتشر شده به طور واضح درباره اهداف این شبکه اجتماعی برای انجام این تحقیق توضیح نداده است. وی گفت که متوجه نگرانی بعضی از کاربران درباره آزمایش صورت گرفته است و از نحوه توضیح درباره تحقیق صورت گرفته بسیار متاسف است. بر اساس تحقیقات فیس‌بوک، احتمال انتشار نوشته‌های منفی از سوی کاربرانی که در معرض اخبار منفی کمتری قرار دارند، کمتر است. عکس این موضوع هم صدق می‌کند. اما مساله مهم اینجاست که بر اساس گزارش منتشر شده، در این تحقیق میزان اطلاعات عاطفی که از طریق فید خبری فیس‌بوک در اختیار کاربران قرار می‌گرفت، دستکاری می‌شد. کریمر توجیهی نیز برای این امر آورده و گفته که محققان فیس‌بوک نگران بودند که نوشته‌های منفی دوستان باعث شود کاربران از مراجعه به فیس‌بوک خودداری کنند و همین امر باعث انجام چنین تحقیقی شده است.
دلواپسان
کاربران اینترنت در شبکه‌های اجتماعی این آزمایش فیس‌بوک را بارها و بارها مورد انتقاد قرار داده و اظهار نگرانی کردند که از اطلاعات محرمانه آنها حفاظت نشده است. لورن وینستین، کنشگر آمریکایی در توییتر نوشت: فیس‌بوک به طور محرمانه روی افراد آزمایش می‌کند تا آنها را ناراحت کند. چطور به اینجا کشیده شده‌ایم؟
کیت کرافورد، محقق رسانه‌های اجتماعی و استاد دانشگاه MIT هم با انتشار پیامی در توییتر آزمایش فیس‌بوک را نتیجه عدم تفکر درباره ارتباط میان قدرت و اخلاق در این گونه شبکه‌ها دانسته است. از سوی دیگر، جیم شریدان، نماینده حزب کارگر در مجلس عوام بریتانیا و عضو کمیته رسانه‌ای این مجلس خواهان تحقیق و تفحص درباره این موضوع شده است.
به نوشته روزنامه گاردین، شریدان در اینباره گفت: آنها موضوعات مربوط به زندگی فردی اشخاص را دستکاری می‌کنند و من از توانایی فیس‌بوک و دیگران در به بازی گرفتن تفکرات مردم در زمینه سیاست و دیگر موضوعات نگرانم. وی افزود: اگر مردم اینگونه کنترل فکری می‌شوند، پس نیاز به حفاظت دارند و حداقل این است که باید از این موضوعات آگاه باشند. اما به گفته کاترین اسلج مور، استاد روانشناسی در کالج المهورست در ایالت ایلینوی، از آنجایی که کاربران هنگام عضویت در فیس‌بوک با شرایط این شبکه اجتماعی موافقت کرده‌اند، کاری که صورت گرفته چندان غیرطبیعی نیست. در همین زمینه پروفسور حقوق در دانشگاه مریلند توضیح داد: فیس‌بوک متن توافقی به کسانی که آزمایش روی آنها انجام داده، نفرستاده است که طبق قانون فدرال امریکا برای تامین امنیت انسان‌ها است و همینطور اهداف تحقیق و مدت زمان شرکت در مطالعه به کاربران اطلاع داده نشده است. حتی از آنها پرسیده نشده است که آیا تمایلی برای حضور دارند یا خیر.
استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه نیویورک به فیس‌بوک نوشته است که چرایی حضور تیم تحقیق نظامی آمریکا به عنوان پشتیبان مطالعه یکی از سوال‌های مهم است. سوالی که از سوی فیس‌بوک بی‌پاسخ باقی مانده است.
آیا پنتاگون از این تحقیق پشتیبانی کرده؟
به گزارش رویترز، محققان با بررسی این موضوع فیس‌بوک به نتایج جنجال‌برانگیز دیگری رسیده‌اند؛ اینکه فیس‌بوک برای بررسی و دستکاری فید خبری کاربرانش، به سفارش وزارت دفاع آمریکا یا پنتاگون بوده است. مدارک افشا شده نشان می‌دهد که سفارش دهنده این تحقیق وزارت دفاع آمریکا و هدف از انجام این کار یافتن روش‌هایی جدید برای مقابله با آشوب‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی بوده است. یکی از نویسندگان این تحقیق که جفری تی. هنکاک نام دارد و از اساتید دانشگاه کرنل است، بودجه این کار را در قالب ابتکار عملی با عنوان Minerva Research Initiative دریافت کرده که به طور مستقیم از سوی پنتاگون تامین مالی می‌شده است. وی قبلا هم تحقیق مشابهی را در مورد گسترش ایده‌ها از طریق رسانه‌های اجتماعی در کشورهایی که از دیدگاه آنها رژیم مستبد و تمامیت خواه دارند، انجام داده بود. در این میان، توجه رسانه‌ها به طور خاص به ابتکار عمل Minerva initiative جلب شده که در قالب آن طرح‌های تحقیقاتی متنوعی در دانشگاه‌ها در ارتباط با فضای مجازی صورت گرفته است. هدف نهایی اجرای این طرح‌ها پیش‌بینی ناآرامی‌های اجتماعی و همینطور یافتن روش‌های مقابله با آنها و برخورد با آنهاست. استفاده از دانشگاه‌ها توسط پنتاگون برای اجرای اهداف نظامی و برخورد با نارضایتی‌های اجتماعی امر تازه‌ای نیست.
برخی منابع خبری معتقدند این امکان وجود دارد که دانشمندان بودجه و دستورالعمل‌های فعالیت‌های تحقیقاتی خود را به غیر از پنتاگون از منابع دیگری در میان دستگاه‌های دولتی آمریکا دریافت کنند. به عنوان مثال اگر چه وزارت دفاع آمریکا مستقیما هزینه تحقیق فیس‌بوک را پرداخت نکرده، اما با تامین بودجه ابتکار عمل Minerva initiative به این کار کمک کرده است.