راه ابریشم ارتباطات جهان از ایران می گذرد
نقش محوری ایران در کمربند جاده ابریشم به عنوان شبکه راه های به هم پیوسته ای که با هدف بازرگانی در آسیا خاور، باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می داد، بر هیچکس پوشیده نیست و حس خوشایند این اتصال در تمدن باستانی ایران به عنوان شاهراه ارتباطی اقتصادی و سیاسی از زمان دور تاکنون باقی مانده است.
از نگاه جهانیان، جاده ابریشم همکاری دولت ها با یکدیگر را در مبادلات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی تغییر داد و اکثر کشورهای حوزه راه ابریشم، راه جهانی شدن را از طریق این مسیر پیمودند.
امروز نیز نگاه جهان از مرزهای زمینی فراتر رفته و به مرزهای مجازی چشم دوخته تا ببیند کشورها چگونه می توانند فارغ از مرزها، اطلاعات خود را تا هر آنجا که فیبر، کابل و مخابرات می تواند نفوذ کند، گسترش دهند. به همین دلیل با توجه به جایگاه استراتژیک و جغرافیایی ایران، شکی نیست که این بار جاده ابریشم ارتباطات جهان می تواند از ایران به عنوان نقطه تعادل و مرکز ثقل توسعه ارتباطات در منطقه خاورمیانه بگذرد.
ایران با دارا بودن مرزهای خشکی و آبی با کشورهای منطقه می تواند نقش کلیدی در ترانزیت ارتباطی این کشورها ایفا کند که این مهم با توجه به میزان اهمیت آن، منافع اقتصادی بسیاری برای کشور داشته باشد و در راستای عمل به تحقق شعار اقتصاد مقاومتی نیز منتج به ثروت آفرینی شود.
موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد ایران در منطقه خاورمیانه، امکان ویژه ای در اختیار ما قرار داده تا با فراهم ساختن زیرساخت های لازم، امکان ترانزیت ارتباطات بین الملل منطقه و تبدیل شدن به قطب منطقه محقق شود.
نبض ارتباطات منطقه در دستان ایران
در عصر اطلاعات و ارتباطات که مهم ترین مشخصه آن انتشار حجم بسیاری از اطلاعات است، فیبرنوری یکی از مهم ترین ابزار انتقال اطلاعات به شمار می رود و بیش از 90 درصد جریان انتقال اطلاعات در جهان را مدیریت می کند.
بر این اساس امروزه کشورهای جهان و اپراتورهای بزرگ ارتباطی و مخابراتی با توجه به ویژگی هایی چون ارزانی، حجم کم، سبک بودن، انعطاف پذیری، دیجیتالی بودن، عدم تأثیرپذیری از اختلالات محیطی و از همه مهم تر، توان انتقال حجم گسترده اطلاعات، اقدام به سرمایه گذاری های عظیم از این طریق در حوزه انتقال اطلاعات کرده اند.
در کشور ما نیز شرکت ارتباطات زیرساخت شبکه فیبرنوری بین الملل خود را از طریق نقاط مرزی با کشورهای عراق، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، افغانستان، پاکستان و ترکمنستان مستقیم به صورت مرزی و همچنین کشورهای عمان، بحرین، قطر، کویت و عربستان از طریق فیبرهای زیردریایی منطقه و با سایر کشورها از طریق فیبرهای زیردریایی و خاکی بین المللی مانند فالکون و آنکوتل و غیره گسترش داده است. در همین حال ایران در نودهای بین المللی ازجمله تله هاوس لندن (از طریق دو مسیر) و انکوتل (فرانکفورت) حضورداشته و با تعداد زیادی از اپراتورهای بین الملل از طریق این نودها دارای ارتباط است.
این میزان زیرساخت برای انتقال ترانزیت بین الملل، ایران را به یکی از مهم ترین بازیگران منطقه خاورمیانه تبدیل کرده است که نبض ارتباطات این منطقه را در اختیار دارد. به نحوی که برآوردها نشان می دهد که ویژگی های زیرساختی ایران در این حوزه، می تواند 20 درصد از حجم کل ترافیک کانال سوئز که به نقطه بحرانی تبدیل شده، بکاهد و از این طریق، سالانه از ترانزیت ارتباطی درآمد سرشاری نصیب ایران کند.
رسیدن به این نقطه آرمانی که البته نیازمند سرمایه گذاری های علمی، فنی و اقتصادی عظیمی است، در برنامه های پنج ساله سوم، چهارم و پنجم توسعه دیده شده و در برنامه ششم توسعه به یک تکلیف تبدیل شده است.
ایران مسیر اصلی اتصال به کابل های جهانی
در راستای تبدیل ایران به هاب ارتباطی منطقه خاورمیانه، پروژه های مختلفی از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت در دولت تدبیر و امید تعریف شده که تعدادی از این پروژه ها به مرحله اجرا درآمده و تعدادی نیز در دست بررسی و اقدام است.
پروژه هایی مانند پروژه فالکون، پروژه ترانزیت شمال– جنوب، پروژه سیگنالینگ مستقل سراسری (SSTP) و پروژه ترانزیت ارتباطات ایران و اروپا (EPEG) ازجمله گام های بلند شرکت ارتباطات زیرساخت برای رسیدن به نقطه آرمانی «ایران هاب منطقه» است.
درحال حاضر پهنای باندی معادل 650 گیگابیت از طریق کابل های دریایی و زمینی و از مسیرهای شمال، شمال غرب و جنوب وارد کشور می شود.
ایران با داشتن 12 درگاه ارتباطات بین الملل که شامل گناوه (کویت)، جاسک (امارات)، آبادان، مهران، قصر شیرین، مریوان و پیرانشهر (عراق)، ارومیه و بازرگان (ترکیه)، جلفا، آستارا و بیله سوار (آذربایجان)، جلفا و نوردوز (ارمنستان)، سرخس و قوچان (ترکمنستان)، تایباد (افغانستان)، میرجاوه و زابل (پاکستان)، بندرعباس و چابهار (کابل فالکون)، چابهار (کابل پیشگامان POI و EPEG) و بوشهر (شبکه کابلی GBI ) می شود، می تواند نقطه اصلی ارتباطات منطقه خاورمیانه باشد.
به نحوی که کشورمان هم اکنون در مسیر اتصال به کابل های جهانی SMW3، SMW4، FOG، FEA و EIG به صورت جداگانه با امارات، کویت و عمان متصل است. در همین حال اتصال مستقیم ایران به کابل فالکون ( FALCON ) از طریق نقاط ساحلی بندرعباس و چابهار و اتصال به شبکه جهانی Reliance از طریق آن صورت گرفته و اتصال به شبکه کابلی GBI از طریق بندر بوشهر و اتصال به کابل TAE از طریق کشورهای ترکیه و ترکمنستان میسر شده است.
ایران در زمینه تامین ظرفیت موردنیاز اپراتورهای خارجی کشورهای همسایه نیز کارنامه ای موفق دارد و تاکنون ظرفیتی معادل یک STM4 را برای شرکت افغان تله کام افغانستان، یک STM16 را برای شرکت اتصالات افغانستان، دو STM-64 را برای شرکت Al Sard – عراق و یازده تا STM-64 را برای شرکت IQ Network عراق و یک STM-16 را برای شرکت Tel Turkman ترکمنستان تامین کرده است.
تحقق گذر جاده ابریشم از ایران با «اوج» و «EPEG»
نقش ایران به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب در صورت فراهم شدن زیرساخت های لازم و امکان ترانزیت ارتباطات بین الملل در سطح منطقه و جهان از طریق ایران، علاوه بر منافع اقتصادی و سیاسی، دستاوردی تاریخی برای کشورمان رقم خواهد زد.
بر این اساس پروژه های مختلفی چون پروژه « اوج» و «EPEG» برای ترانزیت ارتباطات آسیای جنوب شرقی به ویژه چین و هند به اروپا تعریف شده است.
پروژه اوج با همکاری شرکت توانیر و بهره گیری از سرمایه گذاری بخش خصوصی در شبکه ای به طول 20 هزار کیلومتر طراحی شد که ارتباط کشور عراق به ارمنستان را با ظرفیت GB/s 200 فراهم می کند. این پروژه با به کارگیری ظرفیت های ملی کشورمان روی بخشی از ترانزیت ترافیک بین الملل شبکه مازاد فیبرنوری در حال انجام است.
هدف نهایی این پروژه ترانزیت ارتباطات بین کشور های همسایه ایران به ویژه تأمین نیازهای اینترنتی دو کشور عراق و افغانستان از طریق نقاط مرزی مریوان و قصر شیرین در غرب و نوردوز در شمال است که دربرگیرنده دو مسیر اصلی و پشتیبان در محدوده 8 استان ایران خواهد بود. اجرای این پروژه ارتقای شاخص های اعتبار بین المللی را علاوه بر ارزآوری اقتصادی، برای تبدیل ایران به هاب منطقه به همراه خواهد داشت.
از سوی دیگر ایران با نقش محوری در پروژه ترانزیت ارتباطات ایران و اروپا، برای تحقق هاب ارتباطی منطقه پیشتاز شده است.
این پروژه یکی از مهم ترین پروژه های ارتباطی است که با هدف ترانزیت ارتباطات شرق به غرب و انتقال 10 درصد از حجم ترافیک، با همکاری ایران، عمان، روسیه و انگلیس در حال اجراست.
در صورت راه اندازی پروژه EPEG نخستین مسیر پشتیبان با حدود 10 هزار کیلومتر طول می تواند برای مسیر ارتباطی کانال سوئز فراهم شود.
این پروژه از عمان شروع می شود و از کابل دریایی باراکا- جاسک و گذر از شبکه فیبرنوری ایران به کشور آذربایجان می رسد و در ادامه پس از عبور از روسیه تا فرانکفورت آلمان کشیده خواهد شد. امکان تامین پهنای باند اینترنت از شمال به جنوب با هزینه کم هدف نهایی این پروژه است؛ چراکه این پروژه در عمان به پروژه EIG متصل می شود که اروپا را به هند وصل می کند.
علاوه بر پروژه های حیاتی فوق، شرکت ارتباطات زیرساخت در همایش ظرفیت که شهریورماه در تهران با عنوان «ایران کانکت» برگزار شد، موفق شد قراردادهای همکاری مهمی را با اپراتورهای مطرح جهان منعقد کند که ثمره آن می تواند ایران را یک گام دیگر، به نقش آفرین ترین بازیگر منطقه در ترانزیت ارتباطات نزدیک کند.
برآورد می شود در صورتی که انتقال مسیر ترافیک ارتباطی شرق به غرب دنیا از ایران بگذرد، کیفیت دسترسی به ارتباطات ۴۰ میلی ثانیه بهبود می یابد و هزینه دسترسی کاهش پیدا خواهد کرد.
ازجمله قراردادهای مهمی که در حاشیه اجلاس ایران کانکت منعقد شد، می توان از راه اندازی POP تهران به عنوان مرکز بین المللی سرویس دهی منطقه ای با همکاری شرکت تله کام ایتالیا اسپارکل و استقرار پلات فرم پیرینگ (PEERING) در کشور با اتصال ایران به اپراتورهای مطرح دنیا، در راستای قرارداد با شرکت دکیکس آلمان نام برد.