حمید ضیایی پرور، فتانه انفرادی – همشهری : اینترنت ملی، شبکه ملی اینترنت و بعضی مواقع شبکه ملی اطلاعات؛ اینها واژگانی است که این روزها به‌ویژه با توجه به کاهش محسوس سرعت اینترنت، زیاد میان مردم و کارشناسان شنیده می‌شود اما به واقع این شبکه ملی اطلاعات چیست؟ چه اجزا و لایه‌هایی دارد؟ زمان اجرا و تحقق این شبکه کی است؟
مسئله نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مورد نیاز تحقق این شبکه چگونه حل می‌شود و جایگاه طرح‌هایی مانند ای‌میل ملی، دیتا سنتر‌ملی، سیستم عامل ملی و پورتال ملی در این میان کدام است؟ اینها سؤالاتی است که در گفت‌و‌گو با مهندس انصاری، معاون سازمان فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران پرسیده‌ایم.

وضعیت فناوری اطلاعات درایران چگونه است؟
فضای فناوری اطلاعات فضایی است که در ابعاد مختلف زندگی مردم و به‌صورت کاربردهای مختلف، جاری و ساری است و هر روز که می‌گذرد این کاربری‌ها وسعت و عمق بیشتری پیدا می‌کند. قطعاً تامین زیرساخت‌هایی که برای توسعه فناوری اطلاعات کشور نیاز است جزو ماموریت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. در حال حاضر در کشور مطابق برنامه عمل می‌کنیم؛ یعنی منابع تامین زیر ساخت‌ها و توسعه زیر‌ساخت‌های کشور از طریق قانون بودجه و مطابق برنامه برای وزارت ارتباطات تامین می‌شود. البته اولویت‌های کشور به‌گونه‌ای است که بعضی‌مواقع منابع مورد نیاز برای توسعه زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات کشور و حوزه ارتباطات به میزان مورد نیاز تامین نمی‌شود و گاهی در اولویت‌بندی‌ها و تخصیص منابع، این منابع به میزان مورد نیاز در قوانین بودجه تامین نشده و این انتقادی بوده که از دولت قبل دراین حوزه وجود داشته است.

آیا چیزی به‌عنوان شبکه ملی اینترنت یا اطلاعات مبنای قانونی داشت یا نه، و اساساً این فکر از کجا تولید شد و از کجا نشات گرفت، تا به اینجا رسید؟

ببینید زمانی که دولت نهم کارش را شروع کرد برنامه چهارم توسعه، به‌صورت قانون ابلاغ شده بود و در آن شبکه ملی اینترنت مطرح نشده بود ولی در شورای‌عالی فناوری اطلاعات این موضوع مطرح شد.

یعنی قانون نبود؟
قانون نبود چون زمانی که دولت نهم شروع به کار کرد، قانون برنامه چهارم جاری و تکالیف آنجا تعیین شده بود ولی به جهت اینکه یکسری مطالعات فنی و مهندسی همینطور امنیتی آنجا مطرح بود طرح شبکه ملی اینترنت یا اینترنت ملی مطرح شد. خب نقدهای خیلی زیادی می‌شد و بیشتر دوستان و رسانه‌ها نسبت به‌عنوان آن، نقد داشتند و مجامع علمی و دانشگاهی هم این مسئله را داشتند و من فکر می‌کنم در آن مقطع خیلی فرصت نشد این موضوع تبیین شود. در هر صورت بعدها طبق برنامه نسبت به تدوین شبکه ملی اطلاعات اقدام کردیم و این چیزی فراتر از طرح اولیه اینترنت ملی است، چرا که یک مدل کامل‌تر و جامع‌تری نسبت به آن مدل قبل است.

پس بالاخره زیر فشار بار رسانه‌ها و کارشناسان رفتید تا اسم را عوض کردید؟ قبول دارید؟
من شخصاً این اعتقاد را ندارم.

پس چرا اسم عوض شد؟
ببینید، اینترنت یک بستر است و همینطور از نگاه دیگر، یک سرویس است. برای تامین اقتضائات برنامه پنجم و نیازها و توقعات و انتظاراتی که قانون برنامه پنجم از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌خواست، عنوان اینترنت عنوان کاملی نبود. در دولت قبل مسئله ما، پهنای باند و توسعه ظرفیت‌ها بود ولی الان مسئله ما فراتر از این شده، به‌رغم اینکه مسئله پهنای باند همیشه به‌عنوان نیاز مطرح است ما یک مقدار از عبارات کامل‌تر و جامع‌تر استفاده کردیم به خاطر اینکه قانون برنامه پنجم تکالیفی فراتر از پهنای باند و شبکه از ما خواسته بود.

شبکه ملی اطلاعات، یک مدل چند لایه است که لایه یک آن زیرساخت‌های ارتباطی است، زیرساخت‌های ارتباطی هم خودش به چند بخش تقسیم می‌شود.

زیرساخت ارتباطی طبق تعریفی که در قانون برنامه پنجم آمده باید مبتنی بر IP باشد و از پروتکل اینترنت باید استفاده کند. خود این شبکه از 4 لایه تشکیل می‌شود : 1- هسته، 2-کور و سوپوکور، 3- لبه 4- دسترسی.

یکی از تکالیفی که در برنامه پنجم در ماده 46 آمده این است که تمام دستگاه‌های دولتی و بنگاه‌های کسب و کار و خانواده‌ها باید با پهنای باند مناسب به اینترنت متصل شوند.

قانون، شاخص تعیین نکرده فقط گفته 60درصد دستگاه‌ها باید به پهنای باند پرسرعت متصل شوند اما دست شما را باز گذاشته، درست است؟
بله 60 درصد و شاخص تعیین نشد و دست هم باز گذاشته شده است. یکی از نکاتی که مد نظر است اینکه پهنای باند پر سرعت را روی شبکه‌ای باز کنیم که محتوا و دسترسی به آن مدیریت شده باشد. از نظر ما پرسرعت، نامحدود است؛ یعنی از فناوری‌های ADSL و وایمکس که امکان ارائه پهنای باند را حدود 2 مگابیت بر ثانیه و قدری بیشتر از آن می‌دهد فراتر است.همانطور که می‌دانید یکی از پروژه‌هایی که در بخش دسترسی در وزارت ارتباطات مطرح است پروژه FTTX است. طبق برنامه‌ای که وجود دارد باید در پایان برنامه پنجم تقریبا شبکه از این برنامه هم منتفع شود و ما امکان اتصال با پهنای باند بیشتر را برای تمام کاربران اعم از کاربران دولتی بخش خصوصی و خانگی فراهم ‌کنیم.

این فناوری FTTX چیست؟
فیبر نوری است؛ یعنی ما یکی از محدودیت‌هایی که روی سیم مسی داریم ظرفیت محدودی است که می‌توان روی سیم مسی برای انتقال پهنای باند برقرار کرد. فیبر نوری، این ظرفیت و محدودیت را تقریبا بر‌می‌دارد و ما می‌توانیم با سرعت‌های بسیار بسیار بالا در حد نیاز پهنای باند و سرعت ارائه دهیم. یکی از لایه‌های مدل شبکه ملی اطلاعات، لایه ارتباطی است و آن چیزی که مردم می‌دانند نیازشان را ارائه و مقایسه می‌کنند میزان دسترسی است، منتها نکته‌ای که وجود دارد این است که ما در شبکه ملی اطلاعات از نظر اتصال به منابع داخلی دیگر محدودیت نداریم اما برای اتصال به اینترنت جهانی محدودیت وجود دارد.

آیا قبول دارید که خود وزارت ارتباطات هم در اینکه موضوع اینترنت ملی مبهم بماند نقش داشته؟ یعنی اطلاع‌رسانی قوی نداشته و با رسانه‌ها و مجامع نخبگان تعامل نداشته است. ما بالاخره نفهمیدیم این موضوع اینترنت ملی یعنی چه؟ هیچ‌وقت یک توضیح درست و حسابی از طرف مسئولان وزارت ارتباطات داده نشد.
فکر می‌کنم اطلاع‌رسانی انجام شد منتها هجمه‌ای از طریق رسانه‌ها و کسانی که اساساً از سیاسی کردن فناوری اطلاعات نفع می‌بردند انجام شد درحالی‌که موضوع فناوری اطلاعات مسئله فنی است.

آیا واقعا انتقادها سیاسی بود؟
من حق می‌دهم و تایید می‌کنم اطلاع‌رسانی باید انجام می‌شد و تا حدی انجام شد ولی در آن هجمه‌ای که وجود داشت صداها به هم نمی‌رسید. من در دولت نهم بودم و برای خودمان روشن بود و بارها و بارها در مقاطع مختلف مسئولان وقت توضیح دادند ولی درحد مقدور و میسر نبود.

حتی مجلس هم توجیه نبود شاید آن سال‌های اول 86 یا 85 که طرح اولیه برای تصویب بودجه به مجلس رفت و نمایندگان کمیسیون صنایع گفتند نمی‌دانند اینترنت ملی یعنی چه و علناٌ مصاحبه کردند، مشکل فقط رسانه‌ها نبود و در واقع فهم عمومی از یک مفهوم به‌وجود نیامد.
خب ببینید مواقعی به‌نظر می‌رسد طرح بعضی از مسئله‌ها زود است یا در نوع طرحش مقداری باید بازنگری و تجدیدنظر شود. برای شبکه ملی اطلاعات، مدل مفهومی را طراحی کردیم. لایه بعدی، لایه زیرساختی یا لایه اطلاعات است. زیرساخت‌های اطلاعاتی به دو بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار تقسیم می‌شود. بخش سخت‌افزاری همان مراکز داده هستند که نقش آنها بسیار مهم است، منتها در شبکه ملی اطلاعات به‌دنبال ایجاد خدمات فقط میزبانی نیستیم بلکه به‌دنبال یک ابر عمومی و اختصاصی رایانه‌ای هستیم.

الان وضعیت دیتاسنتر ما چطور است، یعنی آن چیزی که سال‌ها تحت شبکه شارع مطرح بود تحقق پیداکرده یا نه، ما الان چند مرکز داده داریم؟
شارع به‌عنوان یک دیتا سنتر دولتی مطرح شد بعدش هم در اختیار شرکت زیر ساخت قرار گرفت که الان دارد نیازهای داخلی‌اش را برطرف می‌کند ولی ابتدای دولت نهم به 3دیتا سنتر مجوز داده شد. در ادامه راه این شرکت‌ها، چون بازار داخلی خیلی محدود و معدود بود مقداری در سرمایه‌گذاری و انجام تعهداتشان دچار مشکل شدند. بعدها برخی از شرکت‌ها متقاضی ایجاد مرکز داده بودند؛ یعنی از یک‌طرف به‌عنوان یک الزام اعلام کرده بودیم که تمام سایت‌های دولتی داخل کشور بیایند و از طرفی امکان سرمایه‌گذاری‌شان محدود بود و از طرف دیگر برخی شرکت‌ها می‌گفتند ما حاضریم این کار را بکنیم. ما 3-2‌سال بعد از اینکه پروانه فعالیت را به این سه تا دیتا سنتر دادیم اعلام کردیم که ایجاد دیتا سنتر محدودیت ندارد، هر شرکت خصوصی که بخواهد این‌کار را بکند ما پروانه می‌دهیم که توسعه‌ای در آن مقطع انجام شد؛ یعنی شرکت‌هایی در آن مقطع آمدند و سرمایه‌گذاری کردند.

یعنی بدون مجوز هر بانک و مؤسسه‌ای می‌تواند دیتاسنتر ایجاد کند؟
نه آن 3سال سپری شد؛ اعلام کردیم تا 3سال می‌توانند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند. مجوز نمی‌خواهد تا ما بتوانیم بازار را به‌ حالت تعادل درآوریم.

کی این فرصت تمام شد؟
الان تمام شده است. ما الان یک آیین‌نامه را تهیه کردیم و در شرف ارسال به کمیسیون تنظیم مقررات است.

چند درصد از محتوا و داده‌های فارسی وایرانی روی مراکز داده ایران است؟ آیا برآوردی دارید؟
دولتی‌ها را چون تکلیف کرده بودیم تقریبا نود و چند درصد داخل کشورند.

برخی از بانک‌ها هنوز در خارج از کشور میزبانی می‌شوند که حساسیت زیادی هم دارد.
بانک‌های دولتی عموما داخل کشورند، شاید بانک‌های خصوصی درنظرتان هستند. دانشگاه‌ها، بانک‌ها و دستگاه‌های دولتی را بررسی کردیم، نسبت دستگاه‌های دولتی خیلی بیشتر بوده است. بانک‌ها شاید برای بک آپ از میزبان خارجی استفاده کنند به‌خاطر اینکه اخلالی در سیستم‌شان به‌وجود نیاید. ببینید زیرساخت اطلاعاتی، تکلیف بند ب قانون است. آنجا موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات مطرح می‌شود و تبادل اطلاعات که وزارت ارتباطات و وزارت اطلاعات باید برایش آیین‌نامه بنویسند. آیین‌نامه تهیه شده و در معاونت نظارت راهبردی نهایی شده است و مراحل تصویب و ابلاغش باید طی شود وگرنه خود سند تمام شده، تمام دستگاه‌های مربوطه نظرشان را داده‌اند و کار انجام شده است.

آیا هیات وزیران هم تصویب کرده یا نه؟
همه کار آن انجام شده و رفته برای تصویب. از نظر وزارت ارتباطات کار تمام شده و در اختیار معاونت نظارت راهبردی قرار گرفته است. در جلساتی که در معاونت نظارت و راهبردی داریم شرکت کردیم و تمام نظرات اعمال شده و در نوبت تصویب است.در لایه رو که زیرساخت لایه اطلاعاتی است یک بخش سخت‌افزار و یک بخش نرم‌افزار وجود دارد. بخش سخت‌افزاری بیشتر مرکز داده هستند و بیشتر زیرساخت بندب ماده 46 تلقی می‌شوند. یک بخش دیگر، زیر‌ساخت‌های نرم‌افزاری اطلاعات است که پایگاه‌های اطلاعاتی و سیستم‌عامل در آن لایه تعریف می‌شود. برای آن هم ما پروژه‌های متعددی داریم برای بومی‌سازی‌ و چون در تحریم هستیم باید از آن نوع محصولات بومی استفاده کرده و زیرساخت اطلاعاتی مورد نیاز را فراهم کنیم.

در این دو بخش تا چه حد جلو رفته ایم؟
شاید 50 درصد پیشرفت داشته‌باشیم ولی امکاناتی داریم که به‌زودی از سیستم عامل بومی استفاده می‌کنیم.

برای راه‌اندازی سیستم عامل ملی آیا با دانشگاه‌ها یا کنسرسیوم خاصی قرارداد بسته‌اید؟
بله ولی نمی‌توانیم به خاطر امنیت افرادی که در آنجا کار می‌کنند اسم ببریم.

راجع به پایگاه‌های اطلاعاتی و بخش نرم‌افزار اطلاعاتی چطور؟
یکی دو پروژه هست که به‌صورت سیستم عامل پیش می‌رود. قبل از اینکه از لایه دو به لایه سه بروم نکته‌ای را عرض می‌کنم. گاهی مواقع سؤال می‌شود این پروژه‌هایی که می‌گویید، کی شروع شده، کی تمام می‌شود؟ نکته اول اینکه ما 5سال در طول برنامه باید این کارها را بکنیم. برای این 5سال ما در واقع کار را به 3کار تقسیم کردیم. فاز ساماندهی که تا پایان سال90 و کمی بیشتر باید تمام شود. فاز گذر و مهاجرت که تا پایان سال91 باید تمام شود، فاز مطلوب و تثبیت که تا پایان برنامه پنجم است.درلایه زیرساخت ارتباطی که لایه یک ما بود اصلاً ساماندهی‌ آی‌پی آدرس‌ها از پروژه‌های اصلی بود که دارد انجام می‌شود. شما می‌دانید که یکی از منابع مهم اینترنتی‌ آی‌پی آدرس است. در همین لایه، زیرساخت ارتباطی لایه گذر به‌ آی‌پی نسخه 6 را داریم. این یکی از پروژه‌های بسیار مهم است که سند راهبردی و نقشه راه مهاجرت به‌ آی‌پی 6 خوشبختانه در وزارتخانه تصویب شده است.

لطفا توضیح بیشتری در این مورد بدهید که اهمیتش چیست، چه تاثیری در رفتار کاربردارد؟
در حوزه منابع‌ آی‌پی آدرس ما در پایان سال90 ساماندهی می‌کنیم و در سال91 به‌دنبال گذر هستیم در سال91 به بعد به‌دنبال تثبیت هستیم. آی‌پی نسخه چهارم جزو منابعی بود که توزیع آن در دنیا در سال2010 تمام شده و بیش از 4میلیارد ‌ آی‌پی آدرس نسخه 4 از دهه80میلادی توزیع شد. تقریبا از ابتدای دهه90 و تا ابتدای سال 2011 توزیع آن تمام شد و تقریبا مصرف آن تا یکی دو سال دیگر تمام می‌شود. الان هر کس گرفته باید مصرف کند؛ یعنی الان ما سال گذشته 16کلاس‌ آی‌پی آدرس گرفتیم و هنور استفاده نشده که احتمالا تا سال 2013 تمام می‌شود.

تعداد کل‌ آی‌پی ‌های مصرفی ایران را اگر محدودیتی نیست بگویید؟
حدود 6 یا 7 میلیون‌ آی‌پی آدرس معتبر عددی اینترنتی استفاده کرده‌ایم و داریم به‌ آی‌پی آدرس نسخه 6 مهاجرت می‌کنیم، این مسئله کل دنیاست. درهمه کشورهای دنیا توزیع‌ آی‌پی آدرس نسخه 4 و مصرفش تمام شده لذا برای توسعه شبکه، شما نیاز دارید که از‌ آی‌پی آدرس‌های عددی جدیدی استفاده کنید.‌ آی‌پی ‌های نسخه چهارم که تمام شده، نسخه4، دو به توان 32 بودند که 4میلیارد می‌شدند، آی‌پی ‌های عددی نسخه 6، 128 بیتی هستند و 2 به توان 128 هستند که تقریبا می‌توان گفت برای همیشه تاریخ‌ آی‌پی آدرس وجود خواهد داشت. در فناوری جدید دیگر گوشی‌هایتان‌ آی‌پی می‌گیرند. مثلا اپراتور سوم که آمده مصرف‌ آی‌پی آدرس دارد و اتفاقا در جلسات مهاجرت‌ها به‌ آی‌پی آدرس نسخه 6 شرکت می‌کنند. مثلا کشوری مثل کره‌جنوبی که 40میلیون بیشتر جمعیت ندارد نزدیک به 100میلیون‌ آی‌پی آدرس نسخه 4استفاده کرده که الان کمبود دارد و حدود 10میلیون‌ آی‌پی نسخه 6 هم استفاده کرده است.کشورها برای اینکه شبکه‌شان و کاربرهایشان را توسعه دهند به منابع بیشتری نیاز دارند، دیگر باید مهاجرت کنند به‌ آی‌پی نسخه 6 و مهاجرت کردن به این راحتی نیست.

چند درصد از 6 یا 7میلیون‌ آی‌پی نسخه 4 که به ایران اختصاص داده شده در وب فعال فارسی حضور دارند؟
ممکن است روی سروری که با یک‌ آی‌پی بالا می‌آید شما تعدادی از سایت‌های مختلف را هاست بکنید. پس تعداد آدرس‌ها نمی‌تواند شما را به تعداد وب‌سایت‌ها و پیچ‌ها رهنمون کند ولی با یک مهندسی دیگر می‌توان این کار را کرد. مثلا ما بالغ بر 250هزار آدرس با دامنه Ir و ضمائم آن داریم، از طرفی به همین میزان آدرس‌های دات کام، دات ارگ و دات نت و دیگر داریم که وب فارسی روی آن بالا آمده، وب ایرانی یا فارسی خیلی تفاوتی ندارد. البته بیشترین مصرف آدرس‌های عددی توسط کاربران نهایی است. البته هاستینگ هم یکی از جاهایی از شبکه است که با‌ آی‌پی آدرس می‌شناسیم.

آیا تعداد مصرفی‌ آی‌پی  ها ارتباطی با تعداد کاربران دارد؟ آیا می‌توان از روی آن تعداد کاربران نهایی اینترنت در ایران را پیدا کرد؟
پروژه‌ای داشتیم و الان به ثمر رسیده و داریم استفاده می‌کنیم. اول یک فرمول ضریب نفوذ داشتیم که نهایی شده است. الان پورتال ضریب نفوذ روی سایت «متما» فعال است و همایشی تا اواخر دی‌ماه برگزار خواهیم کرد که تمام استان‌ها و اپراتورها دارند اطلاعات خود را دراین سایت وارد می‌کنند و به‌صورت دائم و مستمر تعداد کاربران و ضریب نفوذ را آنجا اعلام می‌کنیم.

چرا آمارهایی که وزارتخانه درباره تعداد کاربران اینترنت در ایران اعلام می‌کند کمی متفاوت است؟
علتش این است که ما از اطلاعات فرضی یا اطلاعات موجود خودمان استفاده کردیم و با آن همایشی که در پایان ماه برگزار می‌کنیم کسانی که یوزر و پسورد به آنها می‌دهیم اطلاعات خودشان را می‌بینند. البته راستی‌آزمایی هم داریم. مثلاً فرض کنید اگر از تمام استان‌ها می‌پرسیم که تعداد مشترکان همراه اولتان را به ما بگویید یک‌بار هم از همراه اول می‌پرسیم و یک‌بار هم از سازمان تنظیم می‌پرسیم که اینها راستی‌آزمایی دقیق‌تری می‌شود. به هر حال فرمول هست و فرمول تا امروز کامل بوده و تست‌های خودش را داده است.

عدد کـاربران اینترنت در ایران را می‌گویید طبق آخرین فرمولی که دارید؟
فرمول کامل زیربار نرفته، فرمول با اطلاعات موجود خودمان است، الان حضورذهن ندارم. ولی باید صبر کنیم یکی دو ماهی از آن بگذرد تا اطلاعات با شرایط جدید وارد شود و به عدد دقیق‌تر برسیم.

با آمارهای‌ آی تی یو هم متناقضند. آمارهای وزارتخانه با این «متما» و آمارهای‌آی تی یو سه‌چیز متفاوتند؟
این طیفی است. آمارهایی که ما می‌دهیم از این به بعد آمار به روز است. ‌ای تی یو گزارش سالانه می‌دهد. می‌دانید که ‌ای تی یو اطلاعاتی که از ما می‌گیرد امسال چاپ نمی‌کند، 2011 را2013 چاپ می‌کند؛ یعنی اطلاعات را از ما می‌گیرد. از 190 تا220 کشور می‌گیرد در آن گزارش سالانه خودش، یک‌سال میلادی بعد چاپ می‌کند.

مرجع رسمی اعلام آمار کاربران اینترنت در ایران چه نهادی است؟
مرکز متما است؛ مرکز ملی توسعه مدیریت اینترنت کشور مرجع رسمی ارائه ضریب نفوذ اینترنت در کشور است.

و توضیح در باره لایه‌سه؟
درلایه سه یک مقدار بحث‌های کاربردی داریم که یک بخش آن در حوزه وب است. 3کاربرد برای شبکه ملی اطلاعات تعریف کردیم؛ یکی کاربری عمومی در فضای وب است. فضای وب یک فضای متنوع است. فضای عمومی وب شامل فضای آموزشی، فضای تجاری، فضای اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های اجتماعی و کلاً سوشال مدیاها، شیرینگ، چتینگ، گفت‌وگو به‌عنوان وب اجتماعی تعریف می‌شود.یکی از کاربردهایی که شبکه ملی اطلاعات دارد زیرساخت دولت الکترونیک است که بند ب، ج و د ماده 46 را شامل می‌شود، البته موضوع کارت هوشمند هم هست ولی بندهای ب و ج را ملاحظه کنید اشتراک‌گذاری، تعامل و تبادل اطلاعات همگی تکلیف شد که از طریق شبکه ملی اطلاعات انجام شود. پس دقیقاً مدل شبکه ملی اطلاعات را کلمه به کلمه و با عبارت‌های مختلف و تکلیف‌های برنامه پنجم منطبق کردیم؛ پس لایه سه، هم به بحث بند ب، ج و د ماده 46 برمی‌گردد و زیرساخت شبکه ملی اطلاعات به عنوان یک فضای اختصاصی توسعه دولت الکترونیک تعریف می‌شود.یک کاربرد سوم شبکه ملی اطلاعات دارد و آن کاربردهای چندرسانه‌ای است. الان یکی از تقاضا‌ها و درخواست‌هایی که در دنیا از سال‌ها قبل شروع شده و رو به افزایش است و در کشور ما هم دارد پا می‌گیرد بحث‌های چند رسانه‌ای است؛ مثل‌ آی‌پی تی وی، آی‌پی ‌مدیا و بازی، سرگرمی و خرید و فروش اینترنتی که در فضای چندرسانه‌ای و غیر وب و البته می‌تواند در برخی از کاربردها روی وب هم کار کند و اینجاست که در لایه اطلاعاتی و ارتباطی فشار می‌آورد و کشش بازار به‌گونه‌ای خواهد بود که اصلاً استفاده از فناوری ارتباطی امروزی پاسخگوی این نیاز نیست. یعنی شما به مضاربی از مگا بیت نیاز دارید تا بتوانید فیلم درخواستی را برای کاربر نهایی ارائه کنید.

آیا شما این امکان را دارید که سرویس‌ آی‌پی تی وی به مردم بدهید.
بله ما این امکان را داریم. نیازی که الان صدا وسیما دارد برای کاربرانش در حد آن 2 مگابیت است بنابراین به لحاظ فناوری و امکانات همین ADSL و وایمکس امکان ارائه پهنای باند به میزان مورد نیاز دارد. منتها با توجه به محدودیتی که روی اینترنت بود این محدودیت در این قسمت وجود ندارد و البته باید مراجع ذی‌صلاح هماهنگی‌های لازم را انجام بدهند و قطعاً انجام داده‌اند.