سرنوشت شبکه ملی اطلاعات به کجا خواهد رسید؟
به نظر می‌رسد این روزها شبکه ملی اطلاعات که شاید بتوان آن را بزرگ‌ترین و مهمترین طرح وزارت ICT دانست با تغییر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در شرایط جدیدی قرار گرفته است.
تا چند ماه پیش آخرین اظهارات مقامات وزارت ارتباطات بر این تاکید داشت که فاز اول شبکه ملی اطلاعات طبق برنامه تا پایان شهریور مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و با راه‌اندازی این شبکه تمام حملات سایبری درگاه‌های کشور مهار خواهند شد.
وزیر پیشین ارتباطات در گفت‌وگوی خود با ایسنا گفته بود: طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته فاز اول این شبکه از پایان شهریورماه امسال آماده بهره‌برداری خواهد بود و یکی از مسائلی که در ارتباط با عملیاتی شدن این فاز می‌توان مورد توجه قرار داد بحث ایجاد پورتال یا سایت این شبکه است که اطلاعات کامل درباره خدمات و ویژگی‌های این شبکه را به کاربران ارائه می‌کند.
نقش مهم اعتبارات
رضا تقی‌پور با بیان اینکه فاز اول شبکه ملی اطلاعات به جداسازی شبکه اطلاعات داخلی کشور از شبکه جهانی اینترنت مربوط میشود، اظهار کرده بود: امروز درصد و حجم بالایی از حملات مختلفی که در فضای مجازی نسبت به کشور صورت می‌گیرد به گونه‌ای است که با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات برطرف خواهد شد. به عبارتی می‌توان گفت که با ایجاد این شبکه قادر به مهار صددرصدی حملات سایبری خواهیم بود و دیگر بدافزاری وارد نخواهد شد مگر برخی شیطنت‌ها و موارد خاصی که ممکن است از داخل کشور منشاء بگیرند.
شاید وقتی دیگر…
البته در نهایت زمان راه‌اندازی فاز اول شبکه ملی اطلاعات به مهرماه موکول شد و اواخر مهرماه در قالب مراسم مشترکی میان وزارت آموزش و پرورش و ارتباطات، وزیر ارتباطات با ابراز خرسندی از آغاز به کار مرحله اول شبکه ملی اطلاعات بر لزوم توسعه پهنای باند این شبکه تاکید کرد و گفت: خوشحالیم که در اولین ماه سال تحصیلی مرحله اول شبکه ملی اطلاعات را در فضای مبارک آموزش و پرورش آغاز می‌کنیم.
وی در عین حال از اتصال حدود 44 هزار مدرسه به شبکه ملی اطلاعات خبر داد و با بیان اینکه یکی از اهداف اصلی شبکه ملی اطلاعات این بوده است که بتواند شبکه ای مستقل و حفاظت شده در اختیار کاربران قرار دهد، اظهار کرد: مهمترین ویژگی این شبکه آن است که پهنای باند آن در داخل کشور تامین میشود واستقلال و امنیت ذاتی جزیی از این شبکه به شمار می‌رود. البته انتظار تقویت این شبکه وجود دارد و ما در تلاشیم لایه‌های مختلف این شبکه و از جمله هسته اصلی آن با توجه به توانمندی‌های بالایی که در کشور وجود دارد توسعه پیدا کند.
تا پایان مهرماه تفاهم نامه‌ای هم میان سازمان فناوری اطلاعات و صدا و سیما به امضا رسید و در قالب آن علی حکیم جوادی – معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات – از اتصال 47 هزار دستگاه دولتی به شبکه ملی اطلاعات خبر داد.
در همان دوره شبکه‌هایی مانند شبکه یکپارچه مالیاتی و یا شبکه سلامت نیز به عنوان بخش‌هایی از شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفت اما پس از آن با جابجایی رضا تقی‌پور اینگونه به نظر می‌رسد که این شبکه وارد مرحله تازه‌ای شده و بار دیگر قرار است تصمیم گیری‌های جدیدی درباره آن صورت بگیرد به نحوی که حتی احتمال می رود نام این شبکه هم دستخوش تغییر شود.
پیش از این زمانی که وزیر سابق چندین بار وعده‌های مختلفی درباره این شبکه و زمان بهره‌برداری از آن داده بود، مهدی اخوان بهابادی به عنوان دبیر شورای عالی فضای مجازی اینگونه اعلام کرده بود که به زودی شورای عالی فضای مجازی یک بار برای همیشه تاریخ بهره برداری از این شبکه را اعلام خواهد کرد.
البته اخوان بعدها در پاسخ به این سوال ایسنا که بالاخره این روز چه زمانی از راه خواهد رسید گفت: این برداشت که شبکه‌ی ملی اطلاعات که شبکه‌ای به صورت یکپارچه است، در یک روز خاص راه‌اندازی شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، اصلا وجود ندارد و اگر اینگونه بود تا به حال بارها و بارها این شبکه افتتاح شده بود، اما اگر منظور اجرایی شدن سرویس‌ها و خدمات با افزایش پهنای باند داخلی باشد، باید بگویم در بخش خدمات تصویری ما مجوزهای لازم را دیماه صادر خواهیم کرد و شرکتی هم که این پروانه را بگیرد، ظرف مهلتی منطقی آن را اجرا خواهد کرد.
زمانی برای تغییر نام؟!
وی در عین حال از تلاش شورا برای تغییر نام این شبکه خبر داده و اظهار کرد: به‌طور قطع ما اسم این شبکه را شبکه‌ی ملی اطلاعات نخواهیم گذاشت، چرا که شبکه ملی اطلاعات تکلیفی است که با تفاهم مجلس به برنامه آمده و بر دوش وزارت ارتباطات قرار گرفته است. حال اگر این موضوع به معنای آن باشد که دولت می‌خواهد شبکه ملی ایجاد کند ما مخالف هستیم، اما اگر منظور این است که همان بخش خصوصی توسعه پیدا کند و ظرفیت‌های خود را گسترش دهد، منظور ما هم همین است.
رییس مرکز ملی فضای مجازی همچنین به نفی واژه اینترنت ملی پرداخته و اینگونه اعلام کرد که قرار نیست شبکه‌ای به نام اینترنت ملی ایجاد شود.
وی در عین حال گفت: من حداقل از جایگاه دبیر شورای عالی می‌گویم که هیچ‌گونه تصمیمی برای ایجاد اینترنت ملی نداریم. آنچه ایجاد میشود همان اینترنت است اما تاکنون اینترنت در داخل کشور توسعه پیدا نکرده و کار زیرساختی قوی روی آن صورت نگرفته که ما می‌خواهیم این کار زیرساختی را انجام دهیم.
چرخی که قرار نیست از اول اختراع شود
اخوان در عین حال به امکان همکاری با کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: گاهی وقتی با شرکت‌های خارجی دیگر مذاکره می‌کردیم می‌گفتند این سرویس و خدماتی که شما برروی آن کار می‌کنید، چیزی است که شرکت‌های ما چندین سال است آنها را ارائه می‌کنند. لذا من معتقد به خدمات ملی نیستم و بر این باورم که خدمات باید بومی باشد، حتی به واژه بومی هم به این معنا که حتما نفر ایرانی از صفر تا 100 آن برنامه را نوشته باشد، اعتقاد ندارم چرا که در دنیا زمان چنین طرح‌هایی گذشته و قرار نیست ما چرخ را از اول اختراع کنیم.
اما با وجود تمام صحبت‌هایی که درباره اهمیت این شبکه صورت گرفته به نظر می‌رسد در شرایط فعلی با وضعیتی که در وزارت ارتباطات حاکم شده پیگیری این مساله نیز در درجه دوم اهمیت قرار گرفته و باید منتظر ماند تا شاید با مشخص شدن وزیر یا سرپرست بعدی وزارت ارتباطات، سیاست‌های جدیدی که قرار است در این زمینه اعمال شوند هم مشخص شود.