1 – به نظر جنابعالی چه ضرورت هایی در کشور باعث شد که مقام معظم رهبری در سالی که اوج مسائل اقتصادی و تحریم ها قرار داشت، فرمان تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر نمایند؟

در سالهای 1389 تا 1390 گزارش‌هایی خدمت مقام معظم رهبری ارسال گردید که حاکی از اهمیت روز افزون جهان نوین شبکه‌ای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بود. این دنیای نوین علاوه بر اثرگذاری در دنیای سنتی، خلاقانه وجوه جدیدی از توانمندی‌های بشری را در عصر ارتباطات به منصه ظهور رسانیده بود. جهان در حال تغییر شکل و مرزهای جغرافیایی کم رنگ شدند. امنیت و فرهنگ فرصتها و چالشهای جدیدی را برای تمدن اسلام و تمدن غرب ایجاد کرد. روابط اقتصادی کاملاً متحول شده و انقلاب مبادلات جدید شکل گرفت. حرکت علم و دانش که در منطقه‌ای خاص چرخه‌ای حلزونی پیدا کرده بود، یکباره شاهد یک سونامی اطلاعات شد که هیچ سدی را مقاومت جلوگیری از انتشار اطلاعاتش نبود. کسب دانش دیگر به مسافرت به شرق و غرب نیاز نداشت. ارسال ماهواره‌های اطلاعاتی به کمک ماهواره‌های ارتباطاتی آمد و این دو را در هم ادغام کرد و با ضمیمه شدن صوت و تصویر هیچ گوشه‌ای از دنیا از اشراف اطلاعاتی ماهواره‌ها پنهان نماند. این ماهواره‌ها دیگر فقط کار رسانه‌ای ندارند بلکه در همه ابعاد زندگی بشر رسوخ کرده‌اند. حتی مردم را در کف خیابانها و جنگلها نیز هدایت می‌کنند و به مقصد جغرافیاییشان می‌رسانند و به صورتی برخط برای شما آدرس یابی می‌کنند و موقعیت جغرافیایی شما را تعیین می‌کنند و پرده از نهان و آشکار هر حرکتی بر می‌دارند. این ابزار توانمندساز قدرتی باورنکردنی به بشر داده است. مردم دنیا با ایجاد شبکه‌های اجتماعی قدرت خود را به رخ استکبار جهانی کشیدند و دست در دست هم انقلابهایی را برای حقوق مسلم خود در جهان اسلام و دنیای غرب بوجود آوردند. این همه تغییر نیازمند تدوین قوانین و مقرراتی جدید و نیز انتظامی جدید بود. امروزه مدیریت و راهبری دنیا بدون استفاده حداکثری از این فناوری‌ها ممکن نیست و هر تمدنی که داعیه‌ای جهان شمول دارد نمی‌تواند نسبت به این تحولات ساکت یا منفعل باشد. همه اینها موجب شد که مقام معظم رهبری با بینشی بلند و آینده‌نگر پا به عرصه این میدان گذارند و تصمیمی راهبردی را برای کشور اسلامی رقم زنند.

2 – جایگاه شورای عالی فضای مجازی به عنوان سومین شورای زیر نظر رهبری بعد از شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیشبرد اهداف این حوزه را چگونه ارزیابی می کنید؟

جایگاه شورای عالی فضای مجازی در حقیقت همان راهبری و مدیریت این فضای جدید است با استفاده از عقل جمعی افرادی که در این حوزه دارای مهارت و تخصص و دارای مسئولیت مدنی در این حوزه هستند  یا می‌توانند باشند. طبق اصل 176 قانون اساسی شورای عالی امنیت ملی متصدی تعیین سیاستهای دفاعی و امنیتی کشور و هماهنگی بین دستگاهی در این حوزه است. شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به فرمان امام متصدی هم امور در حوزه فرهنگی است و به فرموده ایشان در اسفند 1363 «ضوابط و قواعدى را که این شورا وضع مى‏نمایند باید ترتیب آثار داده شود.» مفام معظم رهبری نیز در اسفند 1391 در باره شورای عالی فضای مجازی فرمودند «لازم است به کلیه‌ی مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.» این نشان دهنده آن است که این شورای سوم هم وزن دو شورای دیگر در حوزه فضای مجازی عمل خواهد کرد. اضافه آن که این شورا دارای مرکزی است به نام مرکز فضای مجازی که برخی از پروژه‌های ملی را راهبری کرده است. این یکی از مزایای این شوراست که یک نهاد عملیاتی نیز در کنار آن دیده شده تا مصوبات شورا صرفاً به صورت اسناد بالادستی نباشد بلکه میدان عمل نیز برای آن در حدود اختیاراتی که شورا تفویض می‌کند باز باشد. همچنین چون این شورا به عنوان یک نهاد بالادستی فرا دستگاهی بلکه فراقوه‌ای دیده شده می‌تواند همپوشانی‌های سابق را با مصوباتش برطرف کند و نهادهای موازی را حذف یا ادغام کند یا یکی را در ذیل دیگری مندرج سازد. این از اختیارات شوراست.

3 – مهمترین وظایف شورای عالی فضای مجازی را در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در این حوزه از لحاظ زیرساختی، فرهنگی و… چه می دانید؟

مطابق اساسنامه مرکز که در پایان تیرماه 1391 تصویب گردید و در روزنامه رسمی نیز به چاپ رسیده است شورا وظایف ذیل را برعهده دارد: سیاستگذاری، برنامه‌ریزی کلان، نظام‌سازی، نظارت و ارزیابی در همه ابعاد فضای مجازی کشور- سازماندهی و نظام‌مند‌سازی کلیه ابعاد فنی، محتوایی و خدماتی در فضای مجازی کشور- تقسیم کار ملی، هماهنگی و هم‌افزایی در فضای مجازی کشور در همه ابعاد اعم از فنی، امنیتی، علمی، محتوایی، اقتصادی، بازرگانی، حقوقی، انتظامی، دفاعی و غیره و همچنین نظارت و کنترل مستمر بر روی عملکرد دستگاه‌ها و بخش مردمی در این زمینه ـ پایش و رصد عالمانه، نظام‌مند و مستمر فرصتها و تهدیدهای فضای مجازی برای کشور و تدابیر لازم برای مواجهه به موقع و مبتکرانه با آنها ـ برنامه‌ریزی کلان برای شناسایی و فعال‌سازی ظرفیتهای داخلی به منظور تولید قدرت نرم و همچنین مواجهه قوی با فرصتها و تهدیدهای نرم در فضای مجازی کشور در جهت گسترش و تعمیق اسلام ناب محمدی و گفتمان انقلاب اسلامی ـ برنامه‌ریزی برای گسترش هدفمند ارتباطات و همکاریهای جهانی با ملتها اعم از نخبگان و توده مردم، از طریق فضای مجازی در چارچوب گفتمان انقلاب ‌اسلامی ـ بررسی و تصویب طرحهای کلان مرتبط با فضای مجازی کشور نظیر شبکه ملی اطلاعات و همچنین آی پی تی وی و آی پی مدیا و نظارت مستمر بر روی آنها ـ طراحی و ساماندهی مشارکت وسیع و هدفمند کاربران و تشکلها و مؤسسات مردمی برای تولید محتوا و خدمات‌دهی فعال در فضای مجازی کشور ـ تشویق و ترغیب مستمر بخش خصوصی برای ورود حساب‌شده به فضای مجازی کشور به منظور افزایش خدمات‌رسانی به مردم، گسترش بازار کسب و کار و اشتغالزایی در کشور ـ طراحی، ساماندهی و نظام‌مندسازی پالایش محتوای فضای مجازی کشور و نظارت دائمی بر روی آن ـ ساماندهی امنیت فضای مجازی کشور در شرایط عادی و بحرانی و همچنین تهیه و تصویب ضوابط، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های موردنیاز در این عرصه و نظارت مستمر بر حسن اجرای آنها ـ تشخیص حملات سایبری به کشور و همچنین دفاع از زیرساختهای حیاتی در برابر حملات سایبری از داخل و خارج کشور ـ پیشنهاد سیاستهای کلی نظام، برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و خلأها و نقص‌های قانونی در ارتباط با فضای مجازی کشور ـ نقشه جامع توسعه فاوا از حیث سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و نظارت بر حسن اجرای آن ـ تهیه و تصویب ضوابط و آیین‌نامه‌های اجرایی لازم در فضای مجازی و نظارت بر حسن اجرای آنها ـ انجام مستمر مطالعات راهبردی و آینده‌پژوهی در جهت مواجهه عالمانه و پیشتاز با تحولات فضای مجازی ایران و جهان ـ نیازسنجی و تعیین اولویتهای علمی و فناوری فضای مجازی و همچنین زمینه‌سازی برای گسترش نوآوریهای علمی و فناوری در این عرصه ـ برنامه‌ریزی برای حضور قوی و مستمر در مجامع جهانی مرتبط با فضای مجازی به منظور صیانت از حقوق و منافع ملی، به دست‌گیری ابتکار عمل و گسترش تعاملات میان دولتهای همسو در جهت سالم و امن‌سازی فضای مجازی و امکان بهره‌گیری همه کشورها از این فضا براساس حاکمیت ملی و عدالت ـ تدوین و تصویب شاخصهای ملی توسعه فاوا در ایران و ارزیابی مستمر وضعیت کشور و رتبه‌بندی آن و همچنین مطالعه و ارزیابی دائم موقعیت کشور در جهان بر مبنای شاخصهای معتبر بین‌المللی ـ تهیه و تدوین بودجه طرحهای کلان و فرادستگاهی مصوب مرکز و تسهیم و توزیع آن میان دستگاهها و بخشهای مربوط ـ ساختار و تشکیلات مرکز شامل معاونتها و بخشهای تخصصی ناظر به ابعاد گوناگون فضای مجازی

4- با توجه به نقش محوری تعریف شده در حکم مقام معظر رهبری برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی، فعالیت دستگاههای مرتبط با حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، بعد از ابلاغ این حکم نسبت به قبل از آن باید چه تفاوتهایی را داشته باشد؟

همه دستگاهها باید نسبت به مصوبات این شورا تابع باشند. تمام شوراهای مرتبط و غیر مرتبط نیز باید امور مربوط به حوزه فضای مجازی را در حدود اختیاراتی که برای این شورا تصویب شده بر عهده این شورا بسپارند. دستگاهها نیز باید حدود اختیارات خود را طوری محدود کند که در مواردی که قوانین و مقررات قبلی حق یا وظیفه‎ای را برایشان تعیین کرده که در تعارض با وظایف شوراست به این شورا و مرکز ملی آن بسپارند.

5 – مجلس شورای اسلامی در جهت پیشبرد منویات مقام معظم رهبری در تشکیل شورای عالی فضای مجازی چه نقشی می تواند داشته باشد؟

مجلس شورای اسلامی می‌تواند اقدامات مؤثری را در جهت تثبیت این شورا و مرکز ملی آن به انجام رساند: از جمله این که اول این که بودجه قابل قبولی را برای آن تصویب کند تا بتواند کار خود را شروع کند دوم این که مصوبات قبلی خود را که در تعارض با وظایف مصوب شوراست مورد بازبینی و بازنگری قرار داده و کمیسیونی را برای الغای برخی قوانین سابق معارض مسئولیت دهد. سوم این که در ماده واحده بودجه سالانه پروژه‌هایی که در پیوست حکم مقام معظم رهبری به مرکز ملی فضای مجازی شمرده شده است منوط به اعمال سیاستهای مصوب شورا نماید. چهارم این که کمیسیونی را با عنوان کمیسیون فضای مجازی در مجلس تصویب کند تا به طور خاص و  تخصصی به مسائل این حوزه رسیدگی کنند. چون فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها یک فن در کنار فنون دیگر نیست بلکه حیات اجتماعی بشر را همچون یک کل تحت تأثیر خود قرار داده که نیازمند رسیدگی خاص است.

6 – جایگاه و ظرفیت فضای مجازی به عنوان یک رسانه، در مقایسه با رسانه های سنتی تر مانند رادیو و تلویزیون چگونه ارزیابی می کنید؟ این رسانه های نوین چه ظرفیت های جدیدی برای گسترش ارزشهای انقلاب اسلامی دارند؟

به نظر من فضای مجازی فراتر از یک رسانه است و اصلاً مقایسه آن با رسانه‌ها صحیح نیست. رسانه یکی از وجوه فضای مجازی است. گستره فضای مجازی کل حیات بشر را شامل می‌شود. رسانه تنها بخشی از فرهنگ است در حالی که فضای مجازی در همه حوزه‌های فرهنگی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و غیر آن روح جدیدی دمیده است. حیات جدیدی بر روی زمین در حال شکل گیری است. که خود نه تنها همه حوزه‌های فعالیت بشر را شامل می‌شود بلکه این حوزه‌ها را دچار تحول بنیادین کرده است. اگر کسانی بخواهند فضای مجازی را به حوزه رسانه تقلیل ببرند در حقیقت فهم عمیقی از آن ندارند. فضای مجازی محیطی جدید برای زندگی بشر است که محیطهای سنتی او را نیز تحت تحولات عمیقی قرار داده است. بخشی از این تحولات را در پاسخ سؤال اول آوردم.

7 – با توجه به اینکه خط مقدم مقابله با هجوم نرم دشمن در فضای مجازی، فعالان دغدغه مندی به صورت انفرادی و یا در قالب شرکت ها و موسسات هستند، به نظر شما شورای عالی فضای مجازی در تقویت این عقبه چه فعالیت هایی باید انجام دهد؟

به نظر می‌رسد فرصتی استثنائی برای تحقق آرمانهای اسلامی در جهان امروز به دست ما آمده است. نباید از این مهم غفلت کنیم که اگر آنها می‌توانند از این طریق به ما صدمه بزنند ما بیش از آنها می‌توانیم به آنها صدمه وارد کنیم. چرا می‌گویم بیشتر؟ جهاتی دارد از جمله این که حیات آنها بیش از ما و پیش از ما در این فناوری تنیده شده و لذا این فضا آنها را بیشتر از ما تهدید می‌کند. امروز آنها بیشتر از گذشته در دسترس ما قرار گرفته‌اند. با قدری مجاهدت می‌توانیم تمدن غرب را با چالشهایی جدی از نوع معرفت‌شناختی، اخلاقی، و فرهنگی مواجه سازیم.  آنها در مقابل لسان مدلل و قیمت‌دار اسلامی، لال هستند و چیز جدیدی که ظرف 100 سال سیطره رسانه‌ای خود نگفته باشند ندارند. آنها در طول تاریخ پلیدی‌های خود را به اثبات رسانده‌اند و شاهد آن دو جنگ بزرگ جهانی است که خاستگاهی غربی دارد. دست آنها خالی است و دست ما پر است از کلمات گهربار وحیانی که می‌تواند دنیا را با عدالت و آزادگی، از قید شهوت و انسان‌پرستی برهاند و حیاتی طیبه برای دنیا به ارمغان آورد ان شاءالله.