چالش اختصاص ارز مبادله‌ای به تولیدکنندگان مانیتور
مریم عسگری – تولید داخلی و خودکفایی در تولید از موضوعاتی است که دولت در تمام بخش‌ها به آن اهمیت خاصی داده و بر پایه همین اهمیت حمایت‌های ویژه‌ای از تولیدکنندگان داخلی در حوزه‌های مختلف کرده است.
در حوزه کامپیوتر نیز دولت برای حمایت از تولیدکنندگان وطنی سال‌ها از اهرم کمکی تغییرات تعرفه واردات استفاده می‌کرد و به این ترتیب واردکننده و تولیدکننده را وارد رقابتی می‌کرد که از نظر واردکنندگان منصفانه نبوده و نیست!
اما طی یکسال اخیر و در پی نوسانات نرخ دلار آزاد و مشکل تامین دلار برای واردات در برهه‌هایی از زمان، دولت در راستای حمایت بیشتر از تولیدکنندگان وطنی نسبت به ارایه ارز مبادله‌ای به واردکنندگان قطعات تولیدی اقدام کرد. اقدامی که اگرچه حرکت مثبتی در جهت تقویت تولید داخلی است، اما موجب اعتراض گروه‌های گوناگون فعال در حوزه آی‌تی و دیجیتال شده است.
نتیجه این اعتراض‌ها نیز انتشار برخی از اخبار یا شایعات در مورد سوءاستفاده برخی از تولیدکنندگان از ارزی است که دولت بابت واردات قطعات تولیدی به آنها ارایه کند.
این شایعات که بیشتر در مورد کالاهایی با تیراژ تولید محدود (نظیر مانیتور) منتشر شده است موجب دلخوری گروه تولیدکننده شده است.
ما در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. اگر به این موضوع علاقه‌مندید این مطلب را دنبال کنید.
اعتراض به حمایت از کالاهای کم مخاطب
با توجه به این موضوع که مانیتور یکی از کالاهای مطرح تولیدی کشور در حوزه آی‌تی است که طی سال‌های قبل تولیدکنندگان تمرکز خاصی روی این بخش داشتند، دولت در راستای حمایت از این صنعت اقدام به افزایش تعرفه واردات این کالا کرد. پس از مدتی و در پی رشد سه برابری نرخ دلار آزاد، دولت به تولیدکنندگان داخلی مانیتور ارز مبادله‌ای بابت واردات ارایه کرد.
این در حالی است که بنا بر اطلاعات به‌دست آمده که مورد تایید کارشناسان قرار گرفته است، حجم تقاضا و در نتیجه تولید مانیتور طی سال‌های اخیر و در پی افزایش گرایش کاربران کامپیوتر به لپ‌تاپ و تبلت در حد چشمگیری کاهش یافته است، تولیدکنندگان نیز خط تولید را محدود کرده‌اند. این موضوع موجب شده است تا واردکنندگان کالاهایی نظیر لپ‌تاپ، تبلت و… که بابت واردات این کالاهای محبوب و پرمخاطب هیچ حمایتی از دولت دریافت نکرده و در ضمن با مشکلات بیشمار وارداتی مواجه هستند این انتقاد را داشته باشند که چرا باید از تولید یک کالای کم مخاطب حمایت‌های بسیاری شود و در مقابل واردکنندگان کالاهای محبوب که نیاز بازار و کاربران به شمار می‌روند، موانع بیشماری وجود داشته باشد؟
این گلایه‌ها و عدم پاسخگویی به آنها به بروز برخی از اخبار یا شایعات در فضای بازار منجر شده است. به عنوان مثال گروهی می‌گویند؛ برخی از تولیدکنندگان مانیتور ارز مبادله‌ای که برای تولید مانیتور دریافت کرده‌اند را صرف سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر کرده‌اند و از این بابت سود می‌برند.
همچنین شنیده میشود که بعضی از تولیدکنندگان مانیتور ارز مبادله‌ای را صرف واردات قطعه برای تولید کالاهای دیگر نظیر تلویزیون کرده یا صرف واردات کالای ساخته شده می‌کنند.
به گفته آنها، در شرایطی که مصرف مانیتور در کشور به شدت کم است و بیشترین میزان تقاضا مربوط به کالاهایی نظیر لپ‌تاپ و… است، چرا باید تولیدکننده برای کالایی که در بازار مخاطب ندارد سرمایه‌گذاری کند و دولت نیز از وی حمایت کند. این دسته از فعالان بازار که اکثرا گروه واردکننده را تشکیل می‌دهند، معتقدند شاید بهتر باشد دولت تمهیداتی فراهم آورد و با ارایه ارز مبادله‌ای بابت واردات لپ‌تاپ و تبلت از مصرف‌کنندگان حمایت کند.
به گفته نعیمی، یکی از فعالان بازار کامپیوتر، سهم فروش مانیتور در بازارکامپیوتر روز به روز کمتر از قبل شده و به همین دلیل برخی از تولیدکنندگان در خط تولید مانیتورها از لحاظ حجم محدودیت‌هایی ایجاد کرده‌اند.
به همین دلیل در بازار شاهد هستیم که موجودی مانیتور مانند سابق نیست. این فعال بازار به «دنیای‌اقتصاد» گفت: تولیدکنندگان داخلی که بابت واردات قطعات تولیدی، ارز مبادله‌ای دریافت می‌کنند، به هیچ وجه حاضر نیستند چنین موقعیتی را از دست بدهند و به همین دلیل هرطور شده است خط تولید را حتی با میزان تولید محدود سر پا نگه می‌دارند.
یکی دیگر از فعالان بازار کامپیوتر هم که دستی در واردات دارد در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: بهتر است دولت حمایت خود را در بخش‌های دیگری صرف کند و گاهی هم به فکر ارایه تسهیلات و کمک به مصرف‌کنندگان برآید.
پای درد‌دل تولیدکنندگان
اگر چه شرکت‌های تولیدکننده موضوع کاهش حجم تولیدات داخلی در زمینه مانیتور را تایید کرده‌اند، اما موضوع استفاده برخی از تولیدکنندگان از ارز مبادله‌ای در بخش‌های دیگر را به شدت رد کردند. ضمن اینکه از مشکلاتی گفتند که شاید تاکنون شاید نشنیده باشید.
محمدحسین برخوردار، مدیرعامل شرکت سام الکترونیک با بیان این مطلب که ارز مبادله‌ای به سادگی به تولیدکننده اعطا نمی‌شود که صرف امور دیگری شود به «دنیای‌اقتصاد» گفت: پروسه ارایه ارز مبادله‌ای به تولیدکنندگان در حدی طولانی و وقت گیر است که در بسیاری موارد مشاهده شده است که تولیدکنندگان برای جلوگیری از توقف خط تولید برای واردات قطعات از ارز آزاد استفاده می‌کنند.
برخوردار همچنین افزود: موضوع دیگر این است که هزینه‌های جانبی برای دریافت ارز مبادله‌ای موجب نزدیکی نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای شده است که این موضوع منجر به این شده تا تولیدکننده به سراغ ارز آزاد
رود. مدیرعامل شرکت سام الکترونیک همچنین اعلام کرد: با تمام این اوصاف امکان ندارد تولیدکننده بتواند ارز مبادله‌ای را صرف کار دیگری کند؛ زیرا هر کالا یک کد HS دارد که هنگام واردات این کد توسط بانک مرکزی و گمرک چک میشود و اگر واردکننده کالایی غیر از آنچه اعلام شده است، وارد کند اجازه ترخیص کالا را ندارد.
محمود قهاری، مدیرکل بخش آی‌تی شرکت مادیران هم با تایید موضوع کاهش حجم تولید مانیتور نسبت به سال‌های قبل به «دنیای‌اقتصاد» گفت: اگرچه حجم تولید مانیتور بنا به دلایلی چون تحریم اقتصادی و افزایش هزینه‌های انتقال قطعات و کالا، رشد نرخ دلار و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و همچنین غلبه نوت‌بوک‌ها بر کامپیوترهای رومیزی (pc) ها در بازار سال‌های اخیر کاهش یافته است، اما این به معنی تعطیلی خط تولید این کالا نیست.
به گفته وی، هزینه‌های بسیاری صرف راه‌اندازی خط تولید مانیتور در کشور شده است که این موضوع در کنار مسایل دیگر موجب شده است که تولیدکنندگان این کالا را به این نتیجه برساند که تعطیلی خط تولید هزینه بیشتری خواهد داشت تا کاهش حجم تولید و در ضمن هنوز بازار این کالا مخاطبانی دارد که نیاز به این کالا دارند.
مدیرکل بخش آی تی شرکت مادیران همچنین در مورد شایعه‌ای که در بازار در مورد استفاده تولیدکنندگان از ارز مبادلاتی در بخش‌های دیگر گفت: این بحثی کاملا غیرکارشناسی شده است که ما آن را تکذیب می‌کنیم؛ چرا که سیستم بانکی وپروسه دریافت ارزمبادلاتی به گونه‌ای نیست که اجازه دهد که تولیدکنندگانی مثل مادیران بخواهند آن را صرف استفاده دیگری بکند. از طرفی مشکلاتی در سیستم بانکی وجود دارد که گاه منجر به عدم ارایه ارز مبادله‌ای به تولیدکنندگان داخلی می شود.
به گفته قهاری، ارایه ارز مبادله‌ای به تولیدکنندگان گاه آنقدر زمان‌بر میشود که تولیدکننده ناچار میشود، برای جلوگیری از توقف عملیات تولید، از ارز آزاد برای تامین قطعه استفاده کند. به گفته وی، این اتفاق بارها رخ داده است و این یک حقیقت است که تولیدکننده‌ای که باید برای تولید قطعات ارز مبادله‌ای بگیرد، برای واردات بخشی از محصولات گاه از ارز آزاد استفاده کرده است.