دانشگاه شریف با همکاری شهرداری تهران و در قالب یک طرح بی‌سابقه سلامت سالمندان را به طور هوشمند پایش می‌کند
دانشگاه صنعتی شریف با همکاری شهرداری تهران در حال اجرای طرحی بی سابقه در جهان هستند که به موجب آن با کمک فناوری‌های نوین هوشمند، سلامت حرکتی سالمندان به صورت مستمر پایش میشود.
دانشگاه صنعتی شریف در این باره اعلام کرد: زمین خوردن سالمندان به دلیل ضعف در حفظ تعادل به راحتی می‌تواند موجب شکستگی لگن شود، خصوصا این موضوع برای خانمها که در سنین بالا دچار پوکی استخوان می شوند، شایعتر است. عدم سلامت فیزیکی سالمندان در برخی موارد آثاری بسیار دردناک‌تر از زمین خوردن بر جای گذاشته است؛ چنین حوادثی در حالی رخ می‌دهد که می‌توان با تشخیص به موقع نقطه ضعف در فرد و انجام تمرین‌هایی ساده به راحتی از وقوع چنین حوادثی جلوگیری کرد. این ایده‌ای بود که پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف را به فکر اجرای "طرح حسنا" یا طرح حرکت، سلامت و نشاط الکترونیک انداخت.
سعید بهزادی‌پور – استاد گروه بیومکانیک دانشگاه صنعتی شریف و یکی از مجریان این طرح می‌گوید: طرح حسنا حول این محور است که ما از فناوری هایی مثل، رباتیک، سیستم های هوشمند، پردازش تصویر، پردازش سیگنال و دانشهای پایه‌ای مانند، بیو مکانیک و حتی علوم توانبخشی مثل فیزیوتراپی استفاده کنیم و فناوری را به خدمت بگیریم برای اینکه فرآیندهای توانبخشی به صورت هدفمند و با سنجش دایمی بتواند اتفاق بیافتد، یعنی به جای اینکه سنجشها به صورت کیفی و لزوما توسط متخصص انجام شود، توسط یک دستگاه و به صورت خودکار اتفاق بیافتد.
وی ادامه داد: هدف ما این است که این دستگاه‌ها نه جایگزین، بلکه نماینده‌ای از طرف فرد متخصص در جایی باشد که امکان حضور وی وجود ندارد تا از این طریق بازدهی کاری افراد متخصص بالا برود، یعنی در یک بازه زمانی مشخص بتواند تعداد بیشتری از بیماران همچنین افراد سالمند را بررسی کند. در واقع ما می‌خواهیم پایش و هدایت تمرینات فیزیکی را به دستگاه‌های هوشمند واگذار کنیم.
بهزادی‌پور نحوه اجرای این طرح را که از مهر ماه ۹۲ با مشارکت شهرداری تهران آغاز شده است اینگونه تشریح می‌کند: چهارچوب طرح به این صورت مشخص شد که ما به کمک شهرداری تهران مرکزی را دایر کردیم که دستگاه‌های ساخته شده توسط دانشگاه شریف را در آنجا قرار دادیم. برای این دستگاه‌ها تعدادی تست و تمرینات تعریف شد. بدین‌ترتیب این مرکز آماده شد تا افراد مسن به آن مراجعه کنند و توسط این دستگاه ها و در محیطی کنترل شده تستهای لازم را انجام دهند تا بر اساس نتایج این تستها یک ارزیابی کمی از کیفیت و سطح سلامت حرکتی آنها تهیه شود که نهایتا این گزارش به همراه برخی توصیه ها برای بهبود وضعیت سلامت حرکت در اختیار خودشان قرار می‌گیرد، از جمله این توصیه ها پیشنهاد اجرای برخی از تمریناتی است که توسط همین دستگاه‌ها اجرا میشود.
به گفته این استاد دانشگاه در حالیکه برای ساخت دستگاه‌های هوشمند توانبخشی از حسگرها و فناوری‌های ارزان قیمت و در دسترس استفاده شده است، اما نرم‌افزارهای توسعه داده شده توسط پژوهشگران، از دانش پیشرفته‌ای بهره می‌گیرند که طی ۱۵ سال تلاش در گروه بیومکانیک دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی شریف کسب شده است.
بهزادی‌پور درباره شیوه عملکرد این دستگاه‌ها چنین توضیح می‌دهد: بیشتر این دستگاه‌ها تماس فیزیکی چندانی با بیمار ندارند، به این صورت که ما از بیمار می‌خواهیم حرکاتی را توسط اندام بالا تنه یا پایین تنه انجام دهد و این دستگاه‌ها، الگوهای حرکتی را ثبت می کنند. بعضی از اینها بر اساس سنسورهای تصویری کار می کنند و برخی با سنسورهای نیرویی که زیر پای بیمار قرار می گیرد، الگوی حرکت را استخراج کرده و بعد تحلیل را بر اساس اطلاعات این سنسورها انجام می دهند.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت معاینه و تشخیص پزشک در فرآیندهای درمانی می‌افزاید: این طرح نمی تواند و نمی‌خواهد، جایگزینی برای طرح های درمانی و پزشکی باشد. ما به صراحت به افراد اعلام کرده ایم که این مجموعه یک مجموعه درمانی نیست، بلکه ما صرفا یک کار پایشی انجام می دهیم و توصیه های عمومی بهداشت حرکتی را به افراد می دهیم. ما انتظار داریم که افراد سالمند توسط این طرح یک نظارت دایمی بر شرایط سلامت حرکتی‌شان و یک انگیزه و نشاطی برای انجام این حرکات داشته باشند. یکی از مسایل عمده‌ای که من فکر می‌کنم در بحث سلامت حرکات سالمند بسیار مهم بوده، بحث انگیزه است، یعنی اینکه این افراد حتی ممکن است بدانند که باید چه حرکاتی را به صورت مداوم انجام دهند، اما انگیزه انجام این کار را ندارند. اما در این سیستم می‌توانند، هفته به هفته و روز به روز، شاهد بهبود شرایط خودشان باشند، به این ترتیب که گزارشاتی را که هر جلسه دریافت می کنند با گزارشهای قبلی خود مقایسه کنند و ببینند که این حرکات بر روی کیفیت وضع حرکات سلامتی شان اثر مثبت می گذارد.
به گفته وی، در حال حاضر این دستگاه‌ها دائما در حال به روز شدن هستند به گونه‌ای که از زمان آغاز این طرح تا کنون مابین ۳۰ تا ۴۰ درصد دستگاه‌ها به روز رسانی شده‌اند. وی همچنین اجرای چنین طرحی را بسیار کم‌هزینه و پرفایده ارزیابی کرده و می‌گوید: اجرای این طرح تاکنون برای شهرداری تهران کمتر از ۶۰ میلیون تومان هزینه داشته و دانشگاه صنعتی شریف نیز برای دستیابی به فناوری‌های مورد نیاز تنها در حدود ۱۶۰ میلیون تومان هزینه کرده است. این در حالی است که استفاده کنندگان از این مرکز از خدمات آن بسیار راضی بوده‌اند. با اتمام زمان آزمایشی این طرح که پیش‌بینی میشود چهار ماه دیگر به طول بیانجامد می‌توان آن را در سرتاسر ایران اجرا کرده و نه تنها سالمندان بلکه بیماران سکته، ضایعات نخاعی و افرادی را که نیازمند توانبخشی هستند از آن بهره‌مند شوند.