شورای عالی فضای مجازی، دندان طمع در حوزه اجرا را بکشد!
زهره کهندل – روزنامه قدس: برخی معتقدند که شورای عالی فضای مجازی از تحولات اجتماعی سالهای اخیر که در فضای مجازی به وجود آمده، عقب مانده است. منتقدان، تعلل در برگزاری منظم جلسات شورا و مصوبات نه چندان فراگیر مبتلابه این حوزه را شاهدی بر این مدعا دانسته و تأکید دارند که این شورا می باید در رفع سردرگمیهای حوزه فناوری اطلاعات نقشی مهم و اثربخش ایفا کند. در گفتوگو با دکتر «علیاکبر جلالی» کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات و مؤسس نخستین روستای الکترونیکی جهان، به بررسی عملکرد این شورا پرداختیم که مشروح آن را در پی میخوانید:
عملکرد شورای عالی فضای مجازی را چطور ارزیابی میکنید؟
– شورای عالی فضای مجازی با نیت بسیار خوبی و در شرایطی که لازم بود به وجود آمد. انتظار میرفت که این شورا در حوزه سیاستهای کلی و چارچوبهای اساسی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بتواند قوانین و راهکارهایی را ارایه بدهد که هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی بتوانند با روشی امن و سرعت بیشتری از فناوری اطلاعات در راستای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی استفاده کنند.
متأسفانه در عمل متخصصان مجموعه و مدیرانی که آن را مدیریت میکنند، وارد کار اجرایی شدند و همینکه حضورشان در کارهای اجرایی پررنگ شد، تنشهایی را بین واحدهای اجرایی و این مجموعه که فقط قرار بود در سیاستگذاری و برنامهریزیهای کلان شرکت کند، بهوجود آورد و درگیریهایی هم پیش آمد. تا اینکه با روی کار آمدن دولت جدید، مسؤولان وقت ادعا کردند که میخواهند فقط در سیاستگذاری مشارکت کنند، اما همین گروه هم به بهانه تحقیق و توسعه، برخی عملیات اجرایی را بهدست گرفتند و به حوزه اجرا وارد شدند که درست نبود. مقام معظم رهبری در دستوری که داده بودند، بر کار سیاستگذاری توسط این مجموعه تأکید داشتند، اما آنها در حوزههای مختلف دخالت کردند و همین دخالتها باعث شد، مسؤولان در اجرا کند شوند.
دلیل علاقه‌مندی شوراهای عالی به دخالت در امور اجرایی چیست؟
– یکی از دلایل مهم آن این است که وقتی وارد حوزه اجرا میشوند، به آنها بودجه بیشتری میدهند. در کشورهای توسعهیافته اگر پروژهای اجرا شود، اگر بودجه صد تومان باشد، حداقل 25 تومان صرف کارهای نهادسازی و هزینههای تئوری میشود. شورای عالی فضای مجازی باید بودجه کافی داشته تا بتواند امورش را بگذراند، اما نهادهای مجری، بودجههای بیشتری دارند. از سوی دیگر اگر پا را فراتر از دایره نظارتی بگذارند، خیالشان از انجام آن پروژه در ساحت اجرا آسوده است.
یعنی این شورا مانع حوزه اجرایی شده است؟
– به نظر میرسد از زمانیکه شورای عالی فضای مجازی سرکار آمده، توسعه آیتی در کشور نسبت به آنچه باید میبود، کمتر شده است، یعنی پیش از تشکیل شورای عالی فضای مجازی، با اینکه سیاستگذاری نبود، اما نهادی که تصمیم میگرفت، کار را انجام میداد، اما الان چون تصمیمگیری دست دیگری است و مشخص هم نیست دست کیست، مجری هم نگرانی دارد، کاری را انجام دهد. برای نمونه حوزه پهنای باند، وابستگی مستقیم به اقتصاد دارد، یعنی هرچه پهنای باند را در کشور اضافه کنیم، تعاملات اقتصادی بیشتر میشود و به نفع کشور است، اما میگویند که به نفع فرهنگ کشور نیست. سیاستگذاران باید تصمیم بگیرند تا چه اندازه افزایش پهنای باند، ضدفرهنگ است، اما کسی جواب مشخصی نمیدهد.
برای همین مجریان برای پیشگیری از تهاجمات فرهنگی فضای مجازی ، راه فیلترینگ را انتخاب کردند؟
– هرچه پهنای باند بیشتر شود، فیلتر کردن دشوارتر میشود و چون امکانات و تجهیزات ندارند، ترجیح میدهند پهنای باند را کم نگه دارند تا بتوانند راحتتر فیلتر کنند! این تناقض وجود دارد که نگاههای توسعه اقتصادی موردنظر است یا مسایل فرهنگی خاص. خودشان هم میدادند که اگر کاربری بخواهد به سایتی دسترسی پیدا کند با استفاده از فیلترشکن از موانع عبور میکند.
پس کشور از این منظر بیشتر ضرر اقتصادی میبیند؟
– همینطور است تا اینکه بخواهد جلوی صدمه فرهنگی را بگیرد. پهنای باند چه کم باشد چه زیاد باشد به مسایل فرهنگی ربطی ندارد؛ مقابله با فساد فرهنگی از راه فرهنگسازی و آموزش میسر است. اینطور نیست که چاقو را از جلوی دست بچه برداریم. باید کاربردهایش را به درستی آموزش داد. صدا و سیما همیشه از آسیبهای اینترنت گفته و علیه آن برنامهسازی کرده است. میگویند که شبکههای اجتماعی باعث از هم پاشیدن خانوادهها میشود و همیشه از ابعاد منفی آن گفتهاند.
این نگاه منفی هم اثر نداشته، چون مردم نمیتوانند از اینترنت استفاده نکنند و در آینده هم این استفاده بیشتر میشود. زمانی را که اینها صرف مقابله با این ابزارها میکردند، باید صرف آموزش عمومی میشد. باید امکانات و فرصتهای این ابزار را به مردم نشان میدادند. در حال حاضر ده هزار دفتر آی سی تی روستایی راهاندازی کردیم و اینترنت را به روستاها بردیم تا یارانه شان را بگیرند و خرید اینترنتی داشته باشند. در روستا که کسی نمیرود پشت اینترنت بنشیند تا وارد سایتهای غیراخلاقی شود، آن هم در دفتر آی سی تی! چرا روی توسعه دفاتر آی سی تی روستایی تبلیغ نمیکنند تا روی آن سرمایهگذاری شود؟ مدارس هوشمند راه افتاد که فرصت بسیار خوبی برای تغییر و تحول در آموزش و پرورش بود، اما کسی آمادگی آن را نداشت. بعد میگوییم بچههایی که تربیت میکنیم متناسب با نیاز جامعه نیستند و از مدرسه گریزانند، چون بیشتر از معلمشان اطلاعات دارند. تفکرات منفی و خیالپردازانه شخصی و گروهی باعث آزار و اذیت جامعه شده است، باید دید واقعبینانه داشت. در کشورهای توسعهیافته چطوراز اینترنت استفاده میکنند، آیا به سمت مفاسد اجتماعی میروند؟ آنها در حوزه اقتصاد، آموزش و اطلاعرسانی بهرههای زیادی از این شبکه جهانی میبرند.
این گفتوگو ادامه دارد…