نگاهی به پیشرفت‌های تکنولوژی هوش مصنوعی در سال 2016
تکنولوژی هوش مصنوعی طی سال های اخیر در کانون توجه مهندسان کمپانی های بزرگ و کوچک دنیا قرار گرفته و در این بین، شرکت گوگل با توسعه برنامه ای تحت عنوان AlphaGo، توانسته تمامی نگاه ها را به خود جلب کند؛ پروژه ای که از سال 2014 تا کنون پیشرفت قابل توجهی را تجربه کرده و اوایل امسال نیز توانست در رقابت با «لی سدول»، استاد بزرگ جهان در بازی «گو»، 18 بار برنده شود. با تک شات همراه باشید.
آلفاگو که از تکنیک های پیشرفته یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی بهره می برد، توانست طی این بازی ها، هزاران حرکت را از بازی هایی که قبلاً توسط انسان ها انجام شده بود یاد بگیرد و توانایی خود را در تفکر استراتژیک، به منظور پیروز شدن در این بازی، ارتقا دهد.
بازی های آلفاگو با لی سدول که به صورت زنده توسط میلیون ها بیننده در سراسر جهان مشاهده شد، این نکته را به جهانیان یادآوری کرد که تکنولوژی هوش مصنوعی، روز به روز در حال بهتر شدن است و به سمت توسعه یافتگی قدم بر می دارد.
اگرچه در گذشته نیز شاهد رقابت میان انسان و کامپیوتر بوده ایم، اما این برای اولین بار بود که یک برنامه توانست این چنین یک انسان را در بازی مغلوب کند. آلفاگو نه تنها توانست بر پیچیدگی های این بازی مسلط شود، بلکه موفق شد حتی بهتر از هوش یک انسان عمل کند و آن را شکست دهد. حرکات غیر پیش بینی شده این سیستم کامپیوتری، حیرت استاد بزرگ این بازی را بر می انگیخت که این، نشان از قدرت تفکر و قدرت پاسخگویی مناسب آلفاگو در موقعیت های مختلف داشت.
این پیروزی، در مسیری حرکت تکنولوژی هوش مصنوعی تغییری بزرگ به وجود آورد. پیش از آن مهندسان به منظور توسعه این تکنولوژی روی کپی برداری از هوش انسانی تمرکز می کردند، اما اکنون به نظر می رسد این تفکر تغییر کرده و تمرکز محققان بر الگوها و رفتارهای انسانی معطوف شده است.
«لی سدول»، استاد بزرگ جهان در بازی «گو» در حین رقابت با آلفاگو
پیشرفت های اخیر در حوزه یادگیری عمیق، تنها به شکست انسان در بازی ها محدود نمی شود. در سال 2016، هوش مصنوعی توانست محدودیت های پیش روی انسان ها در آزمایشگاه های تحقیقاتی را از میان بردارد و نحوه تعامل، زندگی و حتی تفکرات ما پیرامون چگونگی محافظت از کره زمین را دستخوش تغییرات گسترده ای کند.
از جمله نمونه های این پیشرفت می توان به دستیارهای دیجیتالی مجازی مورد استفاده در دستگاه های هوشمند، سیستم های پیشرفته تشخیص سرطان، چت بات ها، پلتفرم های مورد استفاده در اتومبیل های خودران و غیره اشاره کرد.
برای درک بهتر این موضوع، دستیارهای دیجیتالی کورتانا، سیری ویا گوگل ناو را در نظر بگیرید که با ورود خود، انسان ها را قادر ساخته اند با گجت های هوشمند خود صحبت و شیوه ای جدید از کار با دستگاه های هوشمند را تجربه کنند.
اما قدرت دستیارهای مجازی طی یکی دو سال اخیر به شدت افزایش یافته و از گوشی های هوشمند به خانه ها راه یافته اند. نمونه بارز این ادعا را می توان در دستگاه و یا بهتر بگوییم اسپیکر هوشمند گوگل هوم مشاهده کرد که با صدای افراد فعال می شود و می تواند به لطف ویژگی ها و قابلیت هایی که به آن مجهز شده است، از پس انجام بسیاری از کارها برآید.
این دستگاه ها در آینده ای نزدیک به گونه ای طراحی خواهند شد که نه تنها دستورات ما انسان ها را اجرا کنند، بلکه قادر باشند با توجه به الگوهای دستوری مان، آن چه در ذهنمان می گذرد را پیش بینی کنند.
چنین محیطی، بیشتر شبیه فضا هایی است که در فیلم های علمی-تخیلی دیده ایم، اما باید اذعان کرد تکنولوژی به شیوه ای پیش می رود که در آینده ای نه چندان دور، شاهد تحقق چنین شرایطی در زندگی خود خواهیم بود.
هم اکنون، مدیرعامل کمپانی فیس بوک، از یک دستیار دیجیتالی هوشمند به نام Jarvis در خانه شخصی خود استفاده می کند که قادر است با برقراری ارتباط با سیستم های خانگی، کارهایی از قبیل خاموش و یا روشن کردن لامپ ها، تست کردن نان، کنترل دمای اتاق ها و مواردی از قبیل را انجام می دهد.
به گفته دانشمندان، با توجه به پیشرفت های اخیر به دست آمده در حوزه های تشخیص صدا و پردازش زبان طبیعی، اکنون سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی می توانند بسیار بهتر از گذشته با انسان ها ارتباط برقرار کنند. هم اکنون شرکت های تسلا، بی ام و، فیات و گوگل بر روی تکنولوژی اتومبیل های خودران تمرکز کرده اند که با توسعه این قابلیت ها می توان برقراری ارتباط با اتومبیل، تجربه سفری بی خطر تر و با استرس کمتر را تجربه کرد.
البته این خودروها هنوز نتواسته اند اعتماد مردم و مقامات صادرکننده مجوز برای تردد عمومی آن ها در خیابان ها را جلب کنند و همانطور که می دانید اخیراً گزارش هایی مبنی بر تصادف این خودروها در خیابان ها نیز منتشر شده است. برخی کارشناسان نیز عنوان کرده اند که این اتومبیل ها می بایست به قابلیت هایی برای شناسایی افراد معلول و با ناتوانی های جسمی مجهز شوند تا بتوانند در هنگام مواجهه با این افراد، بهترین واکنش را در کمترین زمان ممکن از خود بروز دهند.
از دیگر کاربردهای هوش مصنوعی، می توان به حوزه پزشکی اشاره کرد که در طی سال های اخیر، پیشرفت های قابل توجهی را تجربه کرده است. این روزها، دستگاه های مبتنی بر این فناوری قادرند اطلاعات جامع و دقیقی را از وضعیت بیمار در اختیار پزشکان قرار دهند و به آن ها در تصمیم گیری کمک کنند. این در حالیست که استفاده از روش های قدیمی بسیار زمان‌بر بوده و از آن جایی که احتمال خطا نیز در آن وجود داشت، ممکن بود جان بیمار با تشخیص نادرست پزشک به خطر بیفتد.
هوش
از جمله دستاوردهای مهم دیگر در این حوزه می توان به ابررایانه واتسون شرکت IBM اشاره کرد که به آخرین و جدیدترین اطلاعات پزشکی دنیا مجهز است و با توجه به قدرت بالایی که در تشخصی بیماری ها از جمله سرطان دارد، هم اکنون در بسیاری از بیمارستان های مطرح جهان مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت IBM اخیراً با چند موسسه، همکاری تازه ای را آغاز کرده است تا با گردآوری اطلاعات بیشتر در خصوص انواع سرطان، عملکرد سیستم شناختی واتسون را ارتقا دهند.
قدرت بالای هوش مصنوعی در تشخیص، به حوزه چشم پزشکی نیز ورود کرده است به طوری که اخیراً کمپانی گوگل از الگوریتم یادگیری عمیقی رونمایی کرد که قادر است احتمال ابتلا به بیماری رتینوپاتی دیابتی (DR) را که یکی از شایع ترین بیماری ها در میان دیایتی ها محسوب می شود و همه ساله، صدها نفر را از قدرت بینایی محروم می کند، تشخیص دهد.
بر اساس آخرین آمارها، در حال حاضر 415 میلیون انسان در جهان از بیماری دیابت رنج می برند که با این سیستم می توان با شناسایی به موقع علائم این بیماری، اقدامات درمانی را انجام و از نابینا شدن این افراد جلوگیری کرد. البته لازم به ذکر است که هنوز این الگوریتم به طور کامل توسعه داده نشده و برای کامل شدن به زمان بیشتری نیاز دارد.
همچنین، امسال هوش مصنوعی در محافظت از کره زمین نقشی تعیین کننده ایفا کرده است. از حفاظت از آب در کالیفرنیا گرفته تا نجات ماهی ها در پالائو؛ که همگی نتیجه تلاش محققان و استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی بود.
هم اکنون دانشمندان جهان از این فناوری برای رصد شرایط زیست محیطی استفاده می کنند. برای درک بهتر این موضوع می توان به سازمان OmniEarth اشاره کرد که در زمینه تجزیه و تحلیل وضعیت محیط زیست فعالیت دارد و از ابرکامپیوتر واتسون برای نقشه برداری و دسته بندی محیط های مختلف با استفاده از تصاویر ارسالی از ماهواره ها بهره می برد؛ فرآیندی که هوش مصنوعی IBM می تواند آن را حدود 40 برابر سریع‌تر از یک انسان و با دقتی بالا انجام دهد.
از دیگر موارد کاربرد هوش مصنوعی در این زمینه می توان به سازمان Nature Conservancy اشاره کرد که اخیراً موفق به توسعه الگوریتمی مبتنی بر یادگیری ماشینی شده است که قادر است تمامی فعالیت های ماهی گیران را زیر نظر بگیرد. این سازمان برای این منظور، دوربین ها و سنسورهای جی پی اس متعددی را روی کشتی های ماهیگیری نصب کرده است. از طرفی دیگر، سازمان نام برده به دنبال توسعه الگوریتمی است که بر اساس آن بتواند کوسه، ماهی تون و یا لاک پشت های به دام افتاده در تور ماهیگیران را شناسایی کند و آن ها را به روی عرشه بکشاند.
در هر صورت، می توان این چنین گفت که حضور هوش مصنوعی در زندگی ما انسان ها به ضرورتی غیرقابل انکار تبدیل شده، اما این بدان معنا نیست که می بایست تمامی جنبه های زندگی ما را در بر بگیرد. در واقع، چندین دهه می شود که دانشمندان به توسعه سیستم های هوش مصنوعی روی آورده اند و در سال 2016، بخشی از این تلاش ها به ثمر نشست و نمونه هایی از آن را دیدیم.
اما در این میان، برخی نگرانی ها نیز در خصوص خطرات و تهدیداتی که از قدرت گرفتن سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی بشریت را تهدید خواهند کرد مطرح می شود که می بایست در کنار مزیت های این تکنولوژی، به این موارد نیز توجه شود.