نیم نگاه

فاز نخست طرح رجیستری از 28 مهر به اجرا گذاشته شد و درقالب آن، گوشی های آیفون زیر پوشش این طرح قرار گرفتند. فاز دوم رجیستری نیز شامل گوشی های بلک بری، موتورولا و گوگل‌پیکسل بود که از 14 آذرماه آغاز شد و درنهایت نیز قرار است فاز جدید آن از 14 بهمن ماه به مرحله اجرا دربیاید تا سایر برندها نیز مشمول رجیستری شوند

 مدیرکل فناوری ارتباطات و اطلاعات ستاد مرکزی مبارزه باقاچاق کالا و ارز: واردات قانونی تلفن همراه در پاییز امسال که طرح رجیستری اجرا شده است، 144 میلیون دلار بود در حالی که این رقم در پاییز سال گذشته تنها 56 میلیون دلار بوده است. ارزش واردات تلفن همراه به صورت قاچاق در سال 95 نیز رقم‌625میلیون دلار معادل 2 هزار میلیارد تومان بوده است.

ایران: طرح ثبت تلفن همراه (رجیستری)، یکی از طرح‌های به جا مانده از دولت‌های قبل است که با بر سر کارآمدن دولت تدبیر و امید، مورد توجه جدی دولتمردان قرار گرفت تا از حجم بازار قاچاق در کشور کاسته شده و ازسوی دیگر حقوق مصرف‌کنندگان رعایت شود. هرچند در دولت یازدهم تلاش فراوانی برای اجرای این طرح انجام شد ولی شرایط به گونه‌ای رقم خورد که اجرای رجیستری به دولت دوازدهم موکول شد و سرانجام نخستین مرحله این طرح در میان اما و اگرهای بسیار در 28 مهر به مرحله اجرا رسید. با اجرای رجیستری، فاز دوم آن نیز به سرانجام رسید و درنهایت، محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آخرین اظهارنظر خود از اجرای فاز جدید رجیستری برای یکی از گوشی‌های آسیایی در 14 بهمن ماه خبر داد و اعلام کرد که همه برندهای تلفن همراه تا پایان سال‌جاری زیر پوشش این طرح قرار خواهند گرفت.

 

رجیستری از گذشته تاکنون

نخستین بار در سال 85 وزارت صنعت و معدن دولت نهم، اجرای طرح رجیستری در بازار تلفن‌همراه را مطرح کرد. این طرح به‌دنبال افزایش قابل توجه قاچاق گوشی در کشور آن هم بعد از افزایش تعرفه واردات تلفن همراه(در دولت نهم) از 4 به 60 درصد به اجرا گذاشته شد، اما ثبت شماره سریال گوشی‌های وارداتی که تحت عنوان رجیستر کردن توسط ستاد مبارزه با قاچاق کالا به اجرا گذاشته شده بود در نهایت به‌دلیل تخلفات صورت گرفته و عدم اجرای دقیق آن متوقف شد. براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در حال حاضر نزدیک به 90 درصد حجم بازار تلفن همراه کشور را قاچاق تشکیل می‌دهد. شاید ادامه‌دار بودن همین شرایط نیز باعث شد تا سال 93 دوباره پرونده بسته شده اجرای رجیستری تلفن همراه در کشور باز شود. این طرح براساس هماهنگی صورت گرفته بین وزارت ارتباطات، ‌ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک و وزارت صنعت قرار بود در مهرماه سال 94 به اجرا گذاشته شود اما در نهایت فاز نخست این طرح از 28 مهر به اجرا گذاشته شد و در قالب آن، گوشی‌های آیفون زیر پوشش این طرح قرار گرفتند. فاز دوم رجیستری نیز شامل گوشی‌های بلک بری، موتورولا و گوگل پیکسل بود که از 14 آذرماه آغاز شد و درنهایت نیز قرار است فاز جدید آن از 14 بهمن ماه به مرحله اجرا دربیاید تا سایر برندها نیز مشمول رجیستری شوند. رجیستری به زبان ساده کد هر گوشی است که با ثبت آن در شبکه تلفن همراه امکان رد‌گیری آن وجود دارد. در واقع هر گوشی تلفن همراه دارای کد ۱۵ رقمی منحصر به فرد با نام IMEI است که با استفاده از آن می‌توان گوشی را در شبکه، رجیستر یا آن را ردیابی کرد. این کد دارای مشخصاتی از جمله شرکت و کشور تولید‌کننده تلفن همراه است. در این طرح، IMEI گوشی‌هایی که از طریق گمرک وارد کشور می‌شوند ثبت شده و می‌توانند در شبکه‌ اپراتورهای تلفن همراه کشور فعالیت کنند و این بدین معنا است که گوشی‌های قاچاق غیر فعال می‌شوند.

 

رجیستری و جنجالی به نام آیفون

رجیستری یکی از طرح‌هایی است که با هدف مبارزه با قاچاق تلفن همراه در دستور کار قرار گرفته است و بر اساس این طرح، شماره سریال گوشی‌هایی که توسط واردکنندگان قانونی از مبادی رسمی به کشور وارد می‌شود، ثبت شده و در اختیار گمرک قرار خواهد گرفت. این شماره سریال‌ها علاوه بر گمرک، در سازمان تنظیم مقررات نیز ثبت می‌شوند و با اجرای ثبت سریال دررگولاتوری، اگر یک گوشی به صورت غیرقانونی به کشور وارد شده باشد، اجازه فعال کردن سیمکارت روی آن داده نمی‌شود. در واقع این کار برای دفاع از حقوق مصرف‌کنندگان و تجار انجام می‌شود تا از مشکلات ورود غیرقانونی تلفن همراه به کشور جلوگیری شود.

البته اجرای این طرح تاکنون با حواشی متعددی نیز مواجه شده است که یکی از آنها ماجرای ورود سازمان تأمین اجتماعی به عرصه واردات رسمی آیفون و مسائل مطرح شده در رسانه‌ها درباره ایجاد رانت واردات انحصاری اپل بود. تا آنجا که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به خبرهای منتشر شده در این زمینه گفت: شرکت بازرگانی بین‌المللی تأمین اجتماعی، دولتی نیست و سهام آن متعلق به بازنشستگان تأمین اجتماعی است و ازسوی دیگر کمتر از 2.5 درصد کل آیفون‌ها را این شرکت ثبت سفارش کرده که البته لزوماً منجر به ترخیص هم نشده است. محمد جواد آذری جهرمی افزود: این شرکت در ابتدای سال و قبل از آغاز دولت دوازدهم مجوز واردات و نمایندگی فروش را از سوی وزارت صمت دریافت کرده است.

این حواشی، واکنش شرکت بازرگانی بین‌المللی تأمین اجتماعی را نیز به‌دنبال داشت و در اطلاعیه این شرکت آمده است: این شرکت به صورت قانونی و رسمی پس از دریافت تمامی مجوزهای لازم از مراجع مربوط بویژه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نسبت به واردات و پشتیبانی این نوع گوشی اقدام کرده است. بیش از بیست شرکت مجاز به ثبت سفارش، واردات و ارائه خدمات پس از فروش گوشی‌های آیفون در ایران هستند که از جمله این شرکت‌ها، شرکت بازرگانی بین‌المللی تأمین اجتماعی (با گارانتی سیب طلایی هوشمند) دارای تمامی مجوزها و ضوابط لازم است.

البته این، تنها حاشیه طرح رجیستری نبود و بسیاری، افزایش قیمت گوشی‌ها را نیز به این طرح نسبت داده و به انتقاد از آن پرداختند که البته وزیر ارتباطات به این موضوع نیز واکنش نشان داد. آذری جهرمی با بیان اینکه در زمان آغاز طرح رجیستری قیمت دلار ۳۹۰۰ تومان بود، گفت: هم‌اکنون قیمت دلار بالاتر رفته است و ازآنجا که قیمت گوشی بر مبنای نرخ دلار محاسبه می‌شود، گران‌تر شدن این محصول کاملاً طبیعی است. از سوی دیگر ارز مبادله‌ای واردات حذف شده است و این موضوع نیز بر قیمت گوشی تأثیرگذار است و مجموع این موارد نشان می‌دهد که گران شدن گوشی‌ها ارتباطی با اجرای طرح رجیستری ندارد. وی همچنین درباره این شائبه‌ها یادآور شد: هم‌اکنون که نوبت گوشی‌هایی که بیشترین سهم را در بازار دارد رسیده است ایجاد این جو‌سازی و فضاسازی‌ها از سوی برخی که سودشان در قاچاق است طبیعی به نظر می‌رسد اما با قاطعیت طرح رجیستری را پیش می‌بریم و این جوسازی‌ها خدشه‌ای در اجرای این طرح نخواهد داشت.

 

 

واردات 276میلیون دلاری تلفن همراه

اجرای طرح رجیستری تاکنون اظهارنظر مسئولان مختلفی را به‌دنبال داشته است و در همین راستا حمیدرضا دهقانی نیا مدیرکل فناوری ارتباطات و اطلاعات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز روز گذشته در نشست خبری طرح رجیستری که در محل این ستاد برگزار شد، از واردات ۲۷۶ میلیون دلار گوشی در سال‌جاری خبر داد. وی عنوان کرد: در 9 ماهه اول سال 95 واردات قانونی تلفن همراه 147 میلیون و 500 هزار دلار بوده که این رقم در 9 ماهه ابتدای امسال به بیش از 276 میلیون دلار رسیده است.

دهقانی نیا ادامه داد: همچنین واردات قانونی تلفن همراه در پاییز امسال که طرح رجیستری اجرا شده است، 144 میلیون دلار بود در حالی که این رقم در پاییز سال گذشته تنها 56 میلیون دلار بوده است.

مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار داشت: ارزش واردات تلفن همراه به صورت قاچاق در سال 95 رقم 625میلیون دلار معادل 2 هزار میلیارد تومان بوده است. وی افزود: تاکنون 4 برند گوشی تلفن همراه وارد طرح رجیستری شده که به لحاظ حجمی این 4 برند 11 درصد حجم بازار و 40 درصد گردش مالی این بازار را تشکیل می‌دهد. دهقانی نیا اظهار داشت: تلاش داریم تا 22 بهمن یکی از 3 برند پرمصرف موبایل را وارد طرح رجیستری کنیم و همچنین تا پایان سال تمام برندها مشمول طرح رجیستری شوند. به هرحال در حالی که وزارت ارتباطات، وزارت صمت، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و گمرک برای اجرای این طرح دست به دست هم داده اند، بسیاری از فعالان بازار معتقدند که با اصلاح نظام تعرفه ای و بهبود شرایط ترخیص کالا، امکان جلوگیری از قاچاق کالا فراهم خواهد شد.