کاربردهای جالب اینترنت اشیا در حوزه درمان
فناوری با زندگی ما ادغام شده است. در واقع، نمی‌توانیم به گوشه‌ای از منزل یا محل کار خود نگاه کنیم و ردپای فناوری را در آن نبینیم. حتی اگر در جایی از منزل یا دفتر کارمان از فناوری خاصی استفاده نکرده باشیم، بی‌تردید گزینه‌هایی را برای آن در ذهنمان آماده کرده‌ایم. در عین حال، فاصله توسعه و معرفی هر فناوری تا ورود آن به زندگی روزمره ما بسیار کوتاه‌تر شده است. در حالی که بعضی از فناوری‌ها مسیری بیش از یک دهه را برای تجاری‌سازی پشت سر گذاشته‌اند، امروزه با مواردی مواجه می‌شویم که این مسیر را حتی در کمتر از یک سال طی می‌کنند.
از آنجا که حوزه سلامت و درمان همیشه با جان انسان‌ها سروکار دارد، استفاده از آخرین فناوری‌ها برای دستیابی به بهترین نتایج ممکن به یک اصل مهم تبدیل شده است. بهره‌گیری از لیزرهای مختلف، تجهیزات تصویربرداری فوق پیشرفته و مثال‌های دیگری از این قبیل، ثابت می‌کند این حوزه همواره آماده پذیرش قابلیت‌های تازه فناوری است. در همین مسیر، با توجه به گسترش کاربرد اینترنت و ابزارهای مرتبط با آن، اینترنت اشیا به فرصتی برای بهره‌گیری از این امکانات تبدیل شده و طبیعی است که حوزه سلامت و درمان نیز چنین فرصتی را از دست ندهد. دو پارامتر ارتباط و دسترسی گسترده از اینترنت باعث شده پزشکان بتوانند از راه دور و حتی بدون دخالت خود بیمار، اقدامات خاصی را برای درمان او انجام دهند یا از وضعیت بیمار خود مطلع شوند. در ادامه به چند کاربرد اینترنت اشیا در حوزه درمانی اشاره می‌کنیم.
سیستم ردیابی فعالیت در طول درمان سرطان
مرکز سرطان مموریال اسلون کترینگ (MSK) که یکی از معتبرترین مراکز تحقیقاتی سرطان جهان است با همکاری شرکت Medidata، که در زمینه نرم‌افزارهای درمانی و تحقیقات کلود فعالیت می‌کند، بر روی دستگاه ردیاب فعالیت بیمار تحقیقاتی را انجام دادند. این دستگاه قرار است اطلاعات مربوط به فعالیت‌های بیماران مبتلا به میلوم متعدد (Multiple Myeloma) را جمع‌آوری کند.
بیماران باید این ردیاب‌ها را از یک هفته پیش از آغاز درمان تا پایان دوره چند ماهه درمان‌های مختلف خود بپوشند. بدین ترتیب وضعیت فعالیت، خستگی، گرسنگی و اشتهای بیمار ثبت و اطلاعات توسط اپلیکیشن Patient Cloud ePRO شرکت Medidata ذخیره میشود.
بدین ترتیب، محققان و پزشکان می‌توانند به‌دقت روند تاثیرگذاری شیوه‌های درمانی بر وضعیت بیمار را دنبال و نتایج به دست آمده را مقایسه کنند.
اسپری‌های تنفسی متصل
مهم‌ترین موضوع در فرآیند درمان، تبعیت بیمار از برنامه درمانی پزشک معالج است. به همین دلیل، تیم‌های مختلف درمانی تلاش می‌کنند با اضافه کردن حسگرهایی در داروها یا سیستم‌های تحویل دارو، گزارشی دقیق از وضعیت پیروی بیمار از دستورالعمل‌های پزشک به‌دست آورند.
COPD، یا به‌طور کامل‌تر Chronic Obstructive Pulmonary Disease نوعی انسداد ریوی است که زندگی بیماران مبتلا را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل شرکت دارویی Novartis به همراه دو شرکت Propeller Health و کوالکام تحقیقات گسترده‌ای برای تولید نوعی اسپری تنفسی با قابلیت برقراری ارتباط با ابزارهای هوشمند انجام دادند.
این ابزار هوشمند می‌تواند زمان استفاده از اسپری را به بیماران یادآوری و اطلاعات مربوط به تبعیت بیمار از روند درمان را ثبت کند. بدین ترتیب می‌توان میزان تاثیرگذاری داروها و کل فرآیند درمان را دقیق‌تر بررسی کرد.
حسگرهای بلعیدنی
حسگرهای بلعیدنی، نمونه دیگری ابزارهای هوشمند که فرآیند تبعیت بیمار از دستورالعمل‌های درمانی پزشک را ثبت و گزارش می‌کند. Proteus Digital Health شرکتی است که در حوزه داروهای دیجیتال فعالیت می‌کند. این نوع داروها میزان اثربخشی داروها را در بدن بیمار اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال این شرکت حسگرهایی را در قرص‌های ضد روان‌پریشی و فشار خون جاسازی کرده است. این قرص پس از مصرف در معده بیمار حل شده و سیگنال کوچکی تولید می‌کند. گیرنده‌ای که روی بدن بیمار قرار دارد این سیگنال را دریافت می‌کند و سپس سیگنال به اپلیکیشن نصب شده روی تلفن همراه ارسال میشود.
لنزهای مرتبط
شرکت Alcon که یکی از شرکت‌های تابعه Novartis محسوب میشود، مجوز استفاده از فناوری لنزهای هوشمند گوگل را دریافت کرده است. این فناوری با حسگرهای بی‌ضرری سر و کار دارد که داخل لنزهای چشمی جاسازی شده‌اند.
انتظار می‌رود در آینده این لنزها میزان قند خون افراد مبتلا به دیابت را از طریق آنالیز اشک چشم آن‌ها اندازه‌گیری کند و سپس این اطلاعات را به اپلیکیشنی در گوشی موبایل ارسال کند. Novartis همچنین امیدوار است بتواند لنزهای هوشمند را برای افرادی که به پیرچشمی مبتلا هستند، تولید کند. اگر این شرکت به هدف خود در این زمینه دست یابند، افرادی که از پیرچشمی رنج می‌برند می‌توانند دوباره دقت بینایی خود را به دست آورند.
OpenAPS
Dana Lewis که به بیماری دیابت مبتلا است و باید مرتب میزان قند خونش را بررسی و از انسولین استفاده کند، به همراه همسرش Scott Leibrand دست به یک ابتکار جالب زدند. این زوج نوعی سیستم نظارت مداوم بر قند خون (CGM) و یک پمپ انسولین را با کمک یک کامپیوتر رزبری پای (Raspberry Pi) هک کرده‌اند.
سپس برنامه‌ای که توسط خود آن‌ها نوشته شده بر اساس اطلاعاتی که CGM و کامپیوتر رزبری پای جمع‌آوری کرده، میزان تزریق انسولین با پمپ را کنترل می‌کند. این عملیات به طور خودکار و بدون دخالت خود بیمار انجام میشود.
این زوج نرم‌افزار خود را به صورت متن‌باز (Open-Source) منتشر کرده‌اند و بیماران متعددی از آن برای هک تجهیزات خودشان استفاده می‌کنند. شاید این یکی از مواردی باشد که بیماران زودتر از شرکت‌ها و مراکز تحقیقاتی به فکر بهره‌گیری از امکانات و فناوری‌های موجود افتاده‌اند.