یک میلیون و ۵۰۰هزار گوشی در ۷ماه رجیستر شد
جلوگیری از قاچاق تلفن همراه و ورود این محصولات از مبادی غیررسمی یکی از دغدغه‌ها در کشور بود و به‌منظور جلوگیری از فعالیت سوداگران و قاچاقچیان در بازار موبایل، در دولت یازدهم طرح رجیستری مطرح شد؛ طرحی که با هدف کنترل بازار درباره ورود گوشی‌های قاچاق پیگیری شد و البته اجرای آن به دولت دوازدهم موکول شد. حال با توجه به اینکه به یکساله شدن طرح رجیستری در کشور (14آذرماه) نزدیک می‌شویم، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) به‌عنوان یکی از مجریان پیاده‌سازی این طرح ملی، وضعیت اجرای آن را در کشور اعلام کرده است.
رجیستری از آغاز تا امروز
اما طرح رجیستری چگونه طرحی است و این طرح در مسیر اجرا با چه مشکلاتی مواجه بوده است؟ رجیستری تلفن همراه در واقع طرحی است که با هدف شناسنامه دار شدن یکی از پرمصرف‌ترین کالاهای وارداتی کشور و مبارزه سیستمی با قاچاق تلفن همراه، از ۱۴ آذرماه سال گذشته کلید خورد. این طرح در مسیر پرفراز و نشیب یکساله خود پیاده‌سازی شد تا بتواند با ازبین بردن صرفه اقتصادی قاچاق تلفن همراه، این محصول را به گونه‌ای هدایت کند که تنها از مبادی رسمی وارد شود و در این میان البته حقوق مصرف‌کنندگان نیز با ارائه گارانتی‌های مناسب و… کاملاً رعایت شود. هرچند حرف و حدیث درباره این طرح در دولت یازدهم وجود داشت ولی اجرای آن به دولت بعد موکول شد و سرانجام پس از روی کار آمدن دولت دوازدهم، از بیست و هشتم مهرماه سال 96 این طرح وارد مرحله نخست خود شد که مرحله پایش بازار بود.
پس از پایان این مرحله، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در ۲مرحله محصولات شرکت‌های مختلف تلفن همراه را مشمول رجیستری کرد که مهم‌ترین آن رجیستری گوشی‌ها و تبلت‌های شرکت اپل در 14 آذرماه سال 96 بود. سپس گوشی‌های مدل موتورولا، بلک بری، گوگل پیکسل و ال جی مشمول اجرای این طرح شدند و درنهایت هم در 31فروردین سال‌جاری(97) گوشی‌های سامسونگ به‌عنوان آخرین دسته گوشی‌ها به طرح رجیستری پیوستند. درواقع در طرح ثبت کد تلفن همراه یا رجیستری، گوشی‌های کاربران بر اساس شماره سریال گوشی و شماره سریال سیمکارت در سامانه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت برای این منظور طراحی و پیاده‌سازی کرده است، ثبت میشود و در صورت همخوان نبودن این کد، گوشی عملاً غیرفعال میشود چرا که به‌عنوان قاچاق شناخته میشود.
ورود بیش از 2میلیون تلفن همراه به کشور
اما طرح رجیستری در طول فعالیت یکساله، تا چه حد موفق بوده و از حجم قاچاق تلفن همراه در کشور چقدر کاسته شده است؟ در پاسخ به این سؤال باید نگاهی به آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) به‌عنوان یکی از مجریان پیاده‌سازی این طرح ملی داشته باشیم.
طبق جدول و آماری که این سازمان از 14 آذر 96 تا پایان خردادماه ۹۷ (هفت ماه) ارائه داده، تعداد گوشی‌هایی که از تاریخ ۱۴ آذرماه ۹۶ تا پایان خردادماه ۹۷ به کشور وارد شده مشخص شده است. طبق این آمار، آخرین وضعیت اجرای طرح رجیستری تلفن همراه از رجیستری موفقیت‌آمیز یک میلیون و 516 هزار و 949دستگاه گوشی و همچنین مسدودسازی 241 هزارو 637 دستگاه گوشی در طول هفت ماهه اجرای این طرح حکایت دارد.
البته گفتنی است که در این مدت هفت ماهه، رقمی در حدود 2میلیون و 255هزار و 292 دستگاه تلفن همراه به کشور وارد شده است که یک میلیون و 516 هزار و 949دستگاه به طور قطعی رجیستر شده است که باید گفت این موضوع نیز به سه شناسه مربوط میشود. در جدولی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارائه داده است نام سه شناسه سفید، سیاه و خاکستری دیده میشود که هریک در طرح رجیستری معنایی مشخص دارند. گوشی‌هایی که در شناسه سفید جای گرفته‌اند درواقع دارندگان گوشی‌های قانونی فعال در کشور را نشان می‌دهند که همان رقم یک میلیون و 516 هزار و 949دستگاه اعلام شده ازسوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است.
گوشی‌هایی که در فهرست شناسه سیاه جای گرفته‌اند هم درواقع گوشی‌هایی هستند که به‌دنبال اجرای طرح رجیستری غیرفعال شده‌اند. دلیل قرار گرفتن این گوشی‌ها در این فهرست می‌تواند قاچاق و غیرقانونی بودن گوشی یا عدم تمایل مالک دستگاه به ثبت آن در سامانه همتا باشد. این آمار نشان می‌دهد که تعداد این گوشی‌ها در 7ماه به 241 هزار و 637 دستگاه رسیده است. درواقع این گوشی‌ها که حدود 11درصد از کل گوشی‌های وارداتی به کشور در این بازه زمانی را تشکیل می‌دهند با هیچ یک از انواع سیم کارت‌های فعال در ایران قابل فعال شدن نیست و عملاً در هیچ یک از نقاط کشور نمی‌توان از آن استفاده کرد.
درباره وضعیت فهرست خاکستری نیز که طبق آمار سازمان رگولاتوری مشتمل بر 357هزار و 206 گوشی است، باید گفت تلفن‌های همراهی در این رده جای گرفته‌اند که هنوز وضعیت رجیستری مشخصی ندارند. از این نمونه‌ها می‌توان به گوشی‌های مسافران و گردشگرانی اشاره کرد که مدت اقامت آنها در ایران کمتر از 30 روز است. ازآنجا که چنین افرادی نیاز به رجیستر کردن گوشی‌های خود ندارند عملاً چنین تلفن‌های همراهی در فهرست خاکستری جای می‌گیرند.
وضعیت برندها در رجیستری
اما کدام یک از برندهای تلفن همراه در ایران از استقبال بیشتری برخوردار بوده است و بیش از دیگر برندها در طرح رجیستری موفق بوده‌است؟
اگر نگاهی به آمار ارائه شده از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی داشته باشیم می‌بینیم با توجه به اینکه رجیستری محصول اپل زودتر از سایر برندها در 14 آذر سال 96 اجرا شد، از مجموع 433هزار و 197 گوشی اپل وارد شده به کشور، تعداد مناسبی از آن رجیستر شده و در فهرست شناسه سفید قرار دارند. این آمار حاکی است که در این مدت، 364هزار و 121دستگاه گوشی اپل رجیستر شده و با اعلام قاچاق 23درصدی این برند، 64هزار و 556 دستگاه گوشی اپل در فهرست شناسه سیاه قرار گرفته و عملاً
از کار افتاده‌اند.
هوآوی نیز یکی از برندهای پرطرفدار در ایران محسوب میشود، چرا که طبق آمار سازمان رگولاتوری، این برند که از 19 اسفند سال 96 به طرح رجیستری پیوست، در این مدت برای 475هزار و 525 دستگاه گوشی رجیستری موفقیت‌آمیز انجام شده و با توجه به قاچاق 19درصدی این گوشی، 68هزار و 400 گوشی در فهرست شناسه سیاه قرار گرفتند. گفتنی است آمار کل گوشی‌های برند هوآوی در این مدت که به کشور وارد شده، رقم 638هزار و 564دستگاه بوده است.
طبق آمار و جدول سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سامسونگ نیز یکی دیگر از برندهایی است که مورد استقبال کاربران بوده است. از این برند که اجرای رجیستری آن از 31 فروردین سال‌جاری(97) آغاز شد، در این مدت درمجموع 324هزار و 87 گوشی به کشور وارد شده است که از این رقم، 118هزار و 81 دستگاه رجیستر شده است. همچنین 205هزار و 879 دستگاه گوشی سامسونگ در فهرست خاکستری قرار دارند و هنوز تکلیف آنها مشخص نیست و 127 دستگاه گوشی به‌عنوان قاچاق شناخته و مسدود شده است.