بودجه انقباضی در انتظار فاوا
روز گذشته حسن روحانی رئیس‌جمهوری به‌منظور تقدیم لایحه بودجه سال ۹۸ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر و در بخشی از سخنانش بر لزوم شفاف‌سازی در بودجه و ضرورت توسعه دولت الکترونیک تأکید کرد؛ موضوعی که بارها وزیر ارتباطات نیز به آن اشاره داشته و راهکار مقابله با اژدهای هفت سر فساد را اجرای کامل دولت الکترونیک دانسته است. ازسوی دیگر اگر به لایحه بودجه سال 98 نگاهی تفکیکی داشته باشیم، برآورد بودجه‌ها حکایت از آن دارد که این وزارتخانه در سال آینده با بودجه‌ای انقباضی مواجه خواهد بود چرا که بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال آینده نسبت به سال‌جاری، تنها در بخش هزینه‌ای(مصارف جاری) افزایش خواهد داشت و در بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی) نسبت به سال‌جاری با کاهش روبه رو شده است.
شفاف‌سازی؛ رمز توسعه
لحظاتی پس از سخنرانی رئیس جمهوری هنگام تقدیم لایحه بودجه، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در سلسله توئیت‌هایی به بخش‌هایی از سخنان رئیس جمهوری واکنش نشان داد. محمدجواد آذری جهرمی در حساب توئیتری خود با اشاره به تأکید رئیس جمهوری بر شفاف‌سازی بودجه و توسعه دولت الکترونیک نوشت: «رئیس جمهوری نقادان را به نقادی و افکار عمومی را به حمایت از اصلاحات ساختاری دعوت کردند و من هم در پاسخ به این دعوت به‌عنوان عضو کابینه پیش‌قدم می‌شوم.»
محمدجواد آذری جهرمی در ادامه در چند توئیت جداگانه به وضعیت وزارت ارتباطات و میزان رقم بودجه اختصاص یافته به این وزارتخانه پرداخت و البته در یکی از توئیت‌هایش یادآور شد که دو پیشنهاد وزارت ارتباطات در لایحه بودجه 98، مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. وی در توئیتر خود نوشت:«از دو پیشنهاد مهم ما در لایحه بودجه خبری نیست. پیشنهاد استفاده بهینه ازباندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ که صرفه‌جویی گسترده در هزینه‌های سرمایه‌گذاری و نیز قدرت خلق ثروت چند هزار میلیاردی را داشت و نیز پیشنهاد تعیین تکلیف داکتها و سیم مسی که انحصار کنونی آن، مانع توسعه است». وزیر ارتباطات همچنین یادآور شده است که یکی از این دو پیشنهاد به شورای عالی امنیت ملی ارجاع شده است تا مورد بررسی قرار بگیرد و پیشنهاد دیگر نیز به کمیسیون فرعی اقتصاد ارجاع شده است. آذری جهرمی همچنین در توئیت دیگری، این کار را به منزله از دست رفتن یک سال زمان برای اجرای این پیشنهادها دانست.
گفتنی است حق مالکیت باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز که پیش از این متعلق به پخش آنالوگ برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بود وهم‌اکنون در اختیار سازمان صدا‌و‌سیما قرار دارد مدت‌هاست که محل اختلاف این سازمان با وزارت ارتباطات است چرا که این وزارتخانه خواستار بازگشت حق مالکیت این باندهای فرکانسی است.
یکی‌دیگر از توئیت‌های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم به میزان رقم بودجه اختصاص یافته به وزارت ارتباطات مربوط میشود. جهرمی در این توئیت نوشت: «درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات همان ۶۴۰۰ میلیارد تومان سال ۹۷ تعیین شده است.پیش‌بینی تحقق این درآمد در سال ۹۷، ۵۲۰۰ میلیارد تومان است. پیش‌بینی ابتدایی ما برای ۹۷ همان ۵۲۰۰ بود که در قانون ۶۴۰۰ دیده شد. امسال سقف بودجه واقعی‌تر دیده شده، ممکن است با برخی تصمیم‌ها این عدد هم محقق نشود».
لازم به ذکر است که درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات 6400میلیارد تومان برای سال 98 تعیین شده است و طبق لایحه بودجه ۹۸، از بخش حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات بخش ICT رقم درآمدی شش هزار و ۹۰ میلیارد تومان و از بخش نامبرینگ، ۸۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان درآمد برای سال مالی ۹۸ پیش‌بینی شده است و به نوعی حق السهم سازمان تنظیم مقررات در سال مالی 98 نیز70میلیارد تومان و میزان درآمد استفاده از فرکانس نیز به 185میلیارد تومان می‌رسد.
همچنین وزیر ارتباطات در توئیت‌های خود تأکید کرد «مطابق مصوبه مجلس، همه درآمدهای حوزه ارتباطات باید در توسعه زیرساخت‌های آن هزینه شود که در قانون سال قبل، به ۳۹ درصد تقلیل یافت. در سال گذشته ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای توسعه اشتغال لحاظ شده بود که تخصیص کنونی آن «صفر» است. امسال اسماً ۵۰ درصد اعتبارات بازخواهد گشت هر چند رسماً را خدا می‌داند».
وی در ادامه سلسله توئیت‌هایش نوشت: اولین شفاف‌سازی بودجه‌ای این است که سازمان برنامه و بودجه جدول مقایسه‌ای تخصیص‌ها به دستگاه‌ها در ۴ سال اخیر را به تفکیک منتشر کند؛ امری که به اصلاح ساختار اداره کشور کمک شایانی خواهد کرد. آذری جهرمی در ادامه نوشت: دومین و مهم‌ترین شفاف‌سازی بودجه‌ای نیز این است که در شرایط عدم تحقق اعتبارات، به‌صورت روشن بگوییم که کدام یک از مأموریت‌ها تعدیل شده است. تعدیل اهداف برنامه‌های بالادستی در کنار کاهش بودجه‌ها، باید به‌صورت دقیق روشن شود.
وزیر ارتباطات در ادامه توئیت کرد: سومین مورد شفاف‌سازی این است که بگوییم ردیف بودجه توسعه دولت الکترونیک که مورد تأکید همه مسئولان نظام است و در سخنان رئیس جمهوری محترم نیز مورد تأکید قرار گرفت، کجاست و بناست چگونه هزینه شود؟
دولت الکترونیک مورد اقبال
جدا از دغدغه شخص رئیس جمهوری و وزیر ارتباطات، اجرای دولت الکترونیک دغدغه بسیاری از دولتمردان است و با توجه به این دغدغه‌ها بی‌شک میزان بودجه دولت الکترونیک نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و انعکاس این دغدغه را می‌توان در بودجه اختصاص یافته به دولت الکترونیک در لایحه بودجه سال آینده مشاهده کرد تا آنجا که این رقم ۲۶۷ میلیارد ریال افزایش یافته است. به این ترتیب رقم بودجه برنامه توسعه دولت‌الکترونیک در لایحه بودجه پیشنهادی دولت در سال آینده ۷۴۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال پیش‌بینی شده است.
سال نه چندان آسان وزارت ارتباطات
اما فارغ از توئیت‌های وزیر ارتباطات، در لایحه بودجه سال 98 عملاً این وزارتخانه چه میزان بودجه در اختیار خواهد داشت؟ نگاهی به این لایحه بودجه نشان می‌دهد که سال آینده وزارت ارتباطات یک بودجه انقباضی در اختیار خواهد داشت. به بیان دیگر بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال آینده نسبت به سال‌جاری، تنها در بخش هزینه‌ای افزایش خواهد داشت.
طبق جداول موجود از این لایحه بودجه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به همراه زیرمجموعه‌هایش، سال آینده ۳۷ هزار و ۶۳۸میلیارد و ۴۶۰ میلیون ریال بودجه خواهند داشت که از این میزان، رقم ۷ هزار و ۵۳۸ میلیارد و ۳۸۰ میلیون ریال بودجه هزینه‌ای است و ۳۰ هزار و ۱۰۰ میلیارد و ۸۰ میلیون ریال نیز بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی)است. براساس آنچه در جداول لایحه بودجه سال ۹۸ دیده میشود، بودجه عمرانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال آینده نسبت به سال‌جاری، بیش از ۲ هزار میلیارد ریال کاهش خواهد یافت. این در حالی است که بودجه بخش هزینه‌ای (مصارف جاری) نسبت به سال‌جاری، نزدیک به ۲۵۰۰ میلیارد ریال افزایش خواهد داشت.
همچنین جداول لایحه بودجه 98 نشان می‌دهد که از میان زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات، دبیرخانه کمیسیون تنظیم مقررات و دانشکده پست و مخابرات، بودجه عمرانی نخواهند داشت و در مقابل، شرکت‌های زیرساخت و پست نیز که در لایحه بودجه، سودده منظور شده‌اند، هزینه جاری از دولت دریافت نمی‌کنند.
لازم به ذکر است که در هزینه‌های جاری، دبیرخانه‌های کمیسیون تنظیم مقررات و شورای اجرایی فناوری اطلاعات نسبت به سال ۹۷ با کاهش هزینه‌های جاری روبه‌رو شده‌اند و در بقیه زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات، شاهد افزایش هزینه‌های جاری هستیم که در این میان پژوهشگاه فضایی ایران با افزایش ۷۴۸ درصدی، بیشترین افزایش بودجه جاری را به خود اختصاص داده است.
با توجه به اینکه سهم عمده بودجه جاری دستگاه‌ها صرف حقوق و مزایای کارکنان میشود و کاهش بودجه عمرانی وزارت ارتباطات، می‌توان نتیجه گرفت بودجه سال آینده این وزارتخانه به‌صورت انقباضی بسته شده است.
گفتنی است در لایحه بودجه سال 98، سقف کمک وزارت ارتباطات به سرمایهگذاریهای خطرپذیر نیز مشخص و عنوان شده است که وزارت ارتباطات می‌تواند سال آینده حداکثر هزار و چهارصد میلیارد ریال به سرمایهگذاریهای خطرپذیر و ایجاد اپراتورهای ارائه‌کننده خدمات‌الکترونیک در همه بخش‌ها کمک کند.از این میزان بودجه باید برای حمایت از طرح‌های توسعه‌ای اشتغال آفرین یا صادرات کالا و خدمات در این بخش توسط بخش‌های خصوصی و تعاونی به‌صورت وجوه اداره شده و بر اساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد مشترک وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه شده و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد اختصاص یابد و ما به‌التفاوت نرخ سود را از محل آن پرداخت کنند.
به هرحال حسن روحانی بعد از تقدیم لایحه بودجه سال ۹۸ به مجلس ضمن تأکید بر این موضوع که با کمک دولت الکترونیکی باید به مبارزه با فساد رفت، از مردم خواست تا مانند سال گذشته بودجه را بررسی و نظر خود را در مورد آن اعلام کنند.