استخراج «رمز ارز» نیاز به تدوین مقررات دارد
امروزه بازار ارزهای دیجیتال بویژه بیت‌کوین در جهان داغ شده و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست تا آنجا که این روزها اخباری مبنی بر استخراج بیت‌کوین در کشور با استفاده از برق صنعتی شنیده میشود اما در این میان نگاه مسئولان چگونه است؟
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که با توسعه قانونمند ارزهای دیجیتال در کشور موافق است و درمقابل، وزارت نیرو که استفاده بی‌حد و حصر از برق برای این کار را مصداق تضییع حقوق مردم می‌داند. محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در سخنانی با اشاره به اینکه استخراج رمز ارز (بیت کوین) پدیده‌ای رایج در دنیا است، گفت: این موضوع نیازمند تدوین مقررات است و در نظر داریم برای این کار مکان‌هایی را در نزدیکی نیروگاه‌ها در نظر بگیریم. وی یادآور شد: باید به فعالان این بخش پروانه فعالیت قانونی داده شود و امتیازاتی برای آنها در نظر گرفته شود تا بتوانند فعالیت‌شان را به‌صورت قانونی انجام دهند. وزیر ارتباطات البته معتقد است که بخش زیادی از شبکه برق کشور و منابع تولیدی ما در ساعات غیر پیک آزاد است و استخراج رمز ارز به نوعی صادرات ارز به‌صورت مجازی محسوب میشود یعنی اینکه بدون سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی شبکه کلان انتقال برق، می‌توان با استفاده از استخراج رمز ارز این برق را به‌صورت مجازی صادر کرد.
از بیت کوین تا ماینر
این روزها واژه‌های بیت‌کوین، ماینر، ماینینگ و… بسیار شنیده میشود و شاید بسیاری با مفهوم این واژه‌ها آشنا نباشند در این مطلب سعی بر آن داریم به صورت خیلی خلاصه نگاهی به این مفاهیم داشته باشیم.
«بیت‌کوین» یک ارز دیجیتال است و باید توجه داشت شبکه بیت‌کوین غیرمتمرکز است و هزاران کامپیوتر و دستگاه استخراج در سرتاسر دنیا، وظیفه پردازش تراکنش‌ها و تولید بیت‌کوین‌های جدید را بر عهده دارند و به نوعی به فرآیند تولید بیت‌کوین و پردازش تراکنش‌های بیت‌کوین، استخراج یا «ماینینگ» گفته میشود. به افرادی که با سرمایه‌گذاری در استخراج بیت‌کوین، وارد این حوزه می‌شوند نیز «ماینر» گفته میشود. در حال حاضر فقط دستگاه‌هایی مخصوص که با نام ASIC شناخته می‌شوند قابلیت استخراج سودآور بیت‌کوین را دارا هستند از مشهورترین دستگاه‌های ماینر می‌توان به «انت ماینر» اشاره کرد. بیت کوین‌ها در واحد‌هایی به‌نام «بلاک» توسط ماینرها استخراج می‌شوند.
استخراج بیت کوین یکی از کارهای دشوار و البته هزینه‌بر است ولی شرکت‌های بزرگی هستند که با سرمایه‌گذاری مبالغ بالا، به اصلی‌ترین استخراج‌کنندگان بیت‌کوین تبدیل شده‌اند. استخراج بیت‌کوین یا همان Mining برای افرادی که سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین را سودآور می‌دانند، جذاب است. استخراج‌کنندگان با استخراج بیت‌کوین، مقداری بیت‌کوین به‌دست می‌آورند و می‌توانند آن را بفروشند و پول رایج کشورشان را دریافت کنند در استخراج بیت‌کوین به‌صورت مستقیم مبلغی بابت خرید خرج نمی‌شود اما برای استخراج باید هزینه خرید سخت‌افزارهای جانبی، هزینه برق و… را پرداخت. بنابراین اگر قصد ندارید از طریق استخراج، بیت‌کوین به‌دست آورید، راه دیگر این است که می‌توانید با پرداخت پول و بدون درگیر بودن در فرآیند پیچیده استخراج، این ارز دیجیتال را خریداری کنید. البته یکسری فعالیت‌های دیگر نیز برای به‌دست آورن ارزهای دیجیتال وجود دارد و سایت‌هایی هستند که در آنها می‌توان با سرمایه‌گذاری یا صرف وقت، مقداری بیت‌کوین به دست آورد.
آن سوی داستان بیت کوین
اما تاریخچه بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال به چه زمانی باز می‌گردد؟ با اینکه بسیاری بیت‌کوین را به‌عنوان نخستین ارز دیجیتال جهان می‌شناسند اما باید گفت پیش از بیت‌کوین نیز تلاش‌های زیادی برای توسعه ارزهای دیجیتال صورت گرفته بود و بسیاری، بازه زمانی 1998 تا 2008 را سال‌های پیش از بیت‌کوین می‌شناسند. دو نمونه از ارزهای دیجیتال این سال‌ها B-Money و Bit Gold هستند که البته هرگز در جهان توسعه نیافتند. درنهایت در سال 2008 رمزارز بیت‌کوین توسط شخص یا گروهی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» رونمایی و البته استخراج آن توسط کاربران، از سال 2009 آغاز شد هرچند در این زمان قابل تبدیل به پول نبود. سرانجام در سال 2010 برای نخستین بار یک ماینر، تصمیم گرفت تا بیت‌کوین‌های خود را به فروش برساند و با 10هزار بیت‌کوین خود دو عدد پیتزا خرید. رقمی که اگر با بهای امروز می‌خواست آن را به فروش برساند حدود 110میلیون دلار نصیبش می‌شد. جالب است بدانید که بر اساس پروتکل اصلی بیت‌کوین، روزی فرا خواهد رسید که استخراج این ارز دیجیتال به پایان می‌رسد یعنی بعد از استخراج 21میلیون بیت‌کوین، دیگر بیت‌کوینی برای استخراج وجود نخواهد داشت اما بعد از این زمان، ماینرها همچنان وظیفه تأیید تراکنش‌های شبکه بیت‌کوین را به عهده خواهند داشت.
گفتنی است پس از استقبال از بیت‌کوین، از سال 2011 تاکنون رمزارزهای دیگر هم پا به میدان گذاشته‌اند که از نخستین آنها می‌توان به Namecoin و Litecoin اشاره کرد. البته امروز بیش از 4هزار آلتکوین (نمونه‌های مختلف بیت کوین یا سایر رمزارزها) در جهان وجود دارد ولی محبوبیت هیچ‌کدام به پای بیت‌کوین نرسیده است. از ارزهای دیجیتال امروز می‌توان به اتروم، رایپل، پرایم کوین، مونرو، دش، استلار و تیت‌کوین اشاره کرد. اگر هم بخواهیم نگاهی به کشورهای پیشرو در زمینه توسعه ارزهای دیجیتال داشته باشیم باید گفت که از این کشورها می‌توان به کشورهای امریکا، چین، ژاپن، سوئیس، استونی(به دلیل توسعه بلاک چین) و… اشاره کرد.
ماینینگ خوب، بد، زشت؟
به تازگی رویداد «ماینینگ خوب، بد، زشت» از سوی بخش خصوصی برگزار شد. در این رویداد که بیشتر فعالان بخش خصوصی و کارشناسان حوزه ماینینگ حضور داشتند به این نتیجه رسیدند که ماینینگ مانند یک چاقو است که می‌توان از آن به‌صورت خوب یا بد بهره برد به همین دلیل باید هر چه سریعتر مطالعات تحقیقی انجام داد که کدام کشورها در این زمینه قانونگذاری انجام داده و از آن به‌صورت بهینه استفاده می‌کنند. بیت‌کوین می‌تواند در کنار خود یک اکوسیستم با ارزش افزوده ایجاد کند. بیت‌کوین چرخش مالی ایجاد کرده و این خود یک ارزش برای کشور محسوب میشود. آنها تأکید کردند اگرهر چه سریعتر رگولاتوری درستی در زمینه ماینینگ انجام شود، ایران می‌تواند از این تکنولوژی جدید به نفع خود به‌صورت بهینه استفاده کند. در این رویداد فعالان بخش خصوصی اعلام کردند، اگر رگولاتوری مدیریت منطقی در زمینه ماینینگ صورت بگیرد، ماینرهای ایرانی نیز می‌توانند مانند ماینرهای کشور چین در زمان پیک مصرف برق دستگاه‌های ماینینگ خود را خاموش کرده و منتظر اعلام وزارت نیرو برای روشن کردن دستگاه‌های خود باشند. فعالان بخش خصوصی معتقد هستند قطع برق مزارع ماینینگ صحیح نیست، بلکه باید وزارت نیرو در این کار ورود کرده و اجازه دهد ماینرها مزارع خود را در مناطقی که پرتی برق وجود دارد، برپا کنند. به گفته کارشناسان این حوزه در کشور ما در سه نقطه تولید (در نیروگاه‌ها)، انتقال و توزیع پرتی انرژی وجود دارد و ماینرها می‌توانند دقیقاً در این سه نقطه از برق استفاده کرده و از این تکنولوژی عقب نمانند و از سوی دیگر به شبکه برق کشور نیز فشار وارد نشود.
در این نشست یکی از استادان دانشگاهی تأکید کرد که با مدیریت درست و منطقی می‌توان کارهای بسیار بزرگی در این حوزه انجام داد دقیقاً کاری که اکنون کشور چین انجام می‌دهد، از این‌رو باتوجه به اینکه منابع عظیم گاز و انرژی و زیرساخت‌های خوبی در کشور وجود دارد، فرصت بی‌همتایی برای تبدیل شدن به یکی از اصلی‌ترین بازیگران این صنعت در منطقه مهیا است، به‌طوری که می‌توان با تبدیل گاز مازاد در کشور به بیت‌کوین حتی هاب منطقه شد. به گفته این استادان، براساس آمارها برای استخراج یک بیت‌کوین به بیش از ۵۵ مگاوات ساعت انرژی نیاز است. همچنین با فرض بازدهی ۳۰ درصدی نیروگاه‌ها و خطوط انتقال، برای به دست آمدن یک بیت‌کوین به ۱۰۷ بشکه نفت انرژی و همچنین به مصرف ۱۵ هزار مترمکعب گاز طبیعی برای تولید بیت‌کوین نیاز است از این‌رو یا باید در بخش‌هایی که از تولید تا توزیع برق، پرتی وجود دارد ماینرها به کار گرفته شوند یا مزارع ماینینگ در درون نیروگاه‌های بزرگ با مهندسی مصرف توسعه یابدو یا باید نیروگاه‌های کوچک پراکنده را در کنار مزارع بزرگ و در موقعیت جغرافیایی خاص توسعه داد و در نهایت اینکه می‌توان گازهای مازاد کشور را به برق تبدیل و برای استخراج بیت کوین مصرف کرد تا به این طرق دیگر شاهد مصرف بالای برق شهری نبود.
در این رویداد، همچنین کارشناسان حوزه ماینینگ بارها تأکید کردند که ماینینگ خوب است، اما در کشور با آن رفتار خوبی نشده است این در حالی است که اگر رگولاتور صنعت برق هوشمندانه عمل کرده و به جای قطع برق مزارع، به‌درستی مدیریت می‌کرد می‌توانست از این صنعت به‌درستی سود ببرد.