توسعه دولت الکترونیک گریزناپذیر است
«امیر ناظمی» رئیس سازمان فناوری ایران روز گذشته در رویداد ملی زمینه‌سازی مشارکت غیردولتی در پروژه‌های دولت الکترونیکی با بیان اینکه توسعه دولت الکترونیک گریزناپذیر است، گفت: در سال پیش رو به قرن جدید وارد می‌شویم بنابراین به آگاهی‌ها و زیرساخت‌هایی برای ورود به این قرن نیاز داریم از سوی دیگر ما در شرایط تحریم هستیم و دیگر فرصت قهر کردن با زیرساخت‌های مدرن را نداریم و زمان صحبت درباره اینکه دولت الکترونیک خوب یا بد است، گذشته است.
نبود پذیرش بخش خصوصی از سوی دولت
«رویداد ملی زمینه‌سازی مشارکت غیردولتی در پروژه‌های دولت الکترونیکی» با حضور «امیر ناظمی» رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، «پروانه مافی» نماینده مجلس، «رضا باقری اصل» دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور، رئیس کمیسیون نرم افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک و فعالان بخش خصوصی روز گذشته در سالن شهید قندی وزارت ارتباطات برگزار شد. در این رویداد امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات به‌عنوان اولین سخنران با اشاره به اینکه رتبه دولت الکترونیک در بین کشورهای دنیا پیش از سال 2016 در رتبه بالای صد قرار داشت و با 20 رتبه ارتقا در این سال به رتبه 86 رسید، گفت: سؤال مهمی که پیش می‌آید این است که آیا این رتبه برای پیشرفت ما کافی است؟ البته اگر با سایر شاخص‌های اقتصادی کشور خود مقایسه کنیم جایگاه بدی نباشد ولی در کل چنین رتبه‌ای برای کشورمان قابل تقدیر نیست.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات با تأکید بر اینکه مشارکت بخش دولتی با خصوصی بسیار ضعیف است ولی باید دولت با بخش خصوصی مشارکت داشته باشد، گفت: پیش از کشف نفت همکاری بین بخش خصوصی و دولتی بشدت برقرار بود اما امروزه دولت آمادگی پذیرش بخش خصوصی را ندارد و پاسخگوی این بخش نیست.
امیر ناظمی به پیشینه همکاری بخش دولتی و خصوصی اشاره کرد و گفت: امین الضرب در دوران قاجار کارخانه برق را در سال 1294 برای ارائه این خدمات به مردم راه‌اندازی کرد. به‌عبارتی با ورود بخش خصوصی، برق در کشور تولید شد و به مردم خدمات ارائه داد و این نشان می‌دهد که ارائه زیرساخت‌های مهم در ایران با همکاری بخش خصوصی آغاز شده است. هر چند در آن زمان نیز عده‌ای با این کار مخالف بوده و برق را کار اجنه می‌دانستند ولی وقتی برق همه گیر شد و نشان داد که تکنولوژی می‌تواند به کاربر خدمات ارزشمندی ارائه داده و باعث رشد شود به همین دلیل نباید فناوری هراسی در کشور شکل بگیرد چرا که دیگر تکنولوژی وارد کشور نمی‌شود.
معاون وزیر ارتباطات فقدان آمادگی لازم برای نوآوری را در دولت ضعیف عنوان کرد و گفت: دولت در سطح نوآورانه خوب عمل نکرده و بواسطه تحریم‌ها توانمندی مالی خوبی نیز ندارد بنابراین شاید اکنون بابت اینکه دولت مجبور شده است با مشارکت بخش خصوصی کارها را انجام دهد خوشحال باشیم.ناظمی معتقد است اگر شاخص‌های ITU را معیار قرار دهیم یکی از شاخص‌های اصلی برای توسعه یافتگی مشارکت بخش دولتی (عمومی) با بخش خصوصی است و اکنون دانش فناوری بین بنگاه‌های خصوصی و بازیگران مختلف توزیع یافته است و اگر به مشارکت آنها نیاز داریم باید همکاری خود را با بخش خصوصی آغاز کنیم.رئیس سازمان فناوری با بیان اینکه برای مشارکت بخش خصوصی الزامات قانونی و قوانین متعددی وجود دارد اما نهاد قانونی برای این بخش مهیا نیست، گفت: تجربه شخصی من نشان می‌دهد برای استفاده از تک تک الزامات قانونی باید با آنها جنگید و ریسک‌های آن را نیز باید رئیس دستگاه قبول کند. به‌طوری که وقتی پروژه‌ای از سوی بخش خصوصی در حال انجام است باید به نهادهایی پاسخگو باشند که تعداد آنها زیاد است و این کار را سخت و دشوار می‌کند. به‌عبارتی برای انجام یک پروژه خاص باید از هزاران دستگاه مصوبه گرفت و شورا رفت و پاسخ داد در صورتی که هیچ کدام از این موارد در هیچ کجای قانون نیامده است.
رویدادی برای رفع خلأهای قانونی
امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات دلیل برگزاری چنین رویدادی را رفع خلأهای قانونی، اشتراک گذاشتن تجربیات در زمینه مشارکت بخش دولتی و غیردولتی و فرهنگسازی عنوان کرد و گفت: در این رویداد باید مشارکت جویان بخش خصوصی یاد بگیرند تا چگونه با زبان قانون با دولت صحبت کنند. وی درباره بخش فرهنگسازی نیز گفت: ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که روزنامه‌ها پر از خبرهایی است که یک مدیر دولتی یک مدیر اختلاسگر است. بنابراین در چنین فضایی امکان مشارکت خصوصی و دولتی وجود ندارد، چرا که به مدیر بخش دولتی انگ زد و بند با بخش خصوصی وارد میشود. پروژه‌های پرریسکی که خطر آبرو، مالی و جانی برای مدیران بخش دولتی دارد.
ناظمی تنها راه مشارکت بخش خصوصی و دولتی را شفافیت اعلام کرد و افزود: این شفافیت با دولت الکترونیک فراهم میشود البته شفافیت زمانی شکل می‌گیرد که نهادها بپذیرند وقتی برای یک پروژه مناقصه و مزایده برگزار میشود یک نفر برنده و بقیه بازنده هستند ولی وقتی یکی برنده میشود و بازنده‌ها شروع به مخالفت می‌کنند، در چنین فضای بی‌اعتمادی که در جامعه وجود دارد آیا سرمایه اجتماعی می‌تواند موفق باشد؟
دشوار بودن مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی
«رضا باقری اصل»، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور نیز با بیان اینکه حوزه آی تی در ایران از ابتدا یک پدیده دولتی نبود و با مشارکت بخش خصوصی و تأسیس شورای انفورماتیک شکل گرفت، گفت: اما پس از مدتی بخش دولتی همه چیز را بلعید، چرا که مشارکت این دو بخش با یکدیگر کمی سخت شده بود.
باقری اصل با بیان اینکه واقعاً سخت و دشوار است که بگوییم دولت می‌خواهد در حوزه فناوری با بخش خصوصی مشارکت کند یا دوست دارد این کار را انجام بدهد، گفت: چون برای تصویب دستورالعمل مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در پروژه‌های دولت الکترونیک یکسال زحمت کشیدیم. بنابراین وقتی که زمان توجیه دستگاه‌های دولتی می‌رسد کار با سختی‌های زیادی همراه میشود.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور افزود: تکنیکی که برای این دستورالعمل در نظر گرفتیم راه‌اندازی یک کمیسیون بود تا به جای یک نفر، چند نفر برای یک مسأله تصمیم بگیرند و تعرفه‌گذاری را نیزسازمان تنظیم مقررات انجام دهد تا به این وسیله مدیران از انجام کارهای پرریسک نهراسند تا مبادا به اختلاس متهم شوند.
وی با بیان اینکه با تصویب این دستورالعمل اولین پروژه در این حوزه باعنوان پروژه «سیب» در وزارت بهداشت طراحی و اجرا شد، گفت: ما نیازمند مشارکت بخش خصوصی – دولتی هستیم کاری که در ظاهر ساده و قابل انجام به نظر می‌رسد اما در عمل مشخص شد کار سخت و دشواری است.
باقری اصل با بیان اینکه دولت الکترونیک کار خود را در ایران از سال ۹۳ و با ۱۰سال تأخیر شروع کرد، افزود: همکاری بخش خصوصی و دولتی را بهتر است به دید یک پروژه نگاه کنیم. پروژه‌ای که حدود، خروجی و زمان مشخص دارد، میزان سود و ضرر و مدیریت ریسک آن نیز مشخص است و مهمتر اینکه اتفاقات ریسکی و در مقابل، منافعی که از این کار به دست می‌آید بین دولت و بخش خصوصی قابل تقسیم است. شاید تنها در این صورت باشد که بتوان در این بخش شاهد مشارکت بود.پروانه مافی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی نیز در این رویداد با بیان اینکه اولین بار راه‌اندازی دولت الکترونیک 20 سال پیش در دولت اصلاحات مطرح شد، گفت: آن موقع به این باور رسیده بودیم که می‌توانیم دولت الکترونیک را در حداقل زمان راه‌اندازی کنیم ولی موانع موجود اجازه این کار را نداد و اکنون بعد از 20 سال رشد آن بسیار کند و لاک‌پشتی است.مافی با تأکید بر اینکه واقعاً دیگر نمی‌توان بدون فناوری اطلاعات کاری انجام داد، افزود: اما برای اینکه پروژه‌های این چنینی به کندی پیش نرود باید موانع را برداشت. به‌عنوان مثال در بخش کسب و کارهای نوپا با تحقیقی که انجام دادیم متوجه شدیم که اگر فردی بخواهد برای کاری اقدام کند فقط از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید 148 مجوز بگیرد که با تلاشی که انجام شد آن را به 43 مجوز رساندیم و قول دادند تعداد مجوزها را حتی به عدد 5 برسانند.عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی در ادامه گفت: مجلس آمادگی دارد که اگر نیاز به قانونی بود آن را تصویب و قانون‌های اضافی را برای بهبود کار حذف کند.