جدال شبکه های اجتماعی با اخبار جعلی «کرونا»
شیوع ویروس «کرونا» در چین و انتشار آن در سایر نقاط جهان نگرانی‌هایی را ایجاد کرده و البته انتشار سریع اخبار در شبکه‌های اجتماعی مختلف، دامنه مشکلات را گسترش داده است چراکه از همان لحظه آغازین اعلام خبرها درباره ویروس کرونا، اخبار جعلی و اطلاعات غلط درباره شیوع، درمان این بیماری و… در فضای مجازی منتشر شد. با توجه به سرعت بالای این انتشار، کمپانی‌های بزرگ فناوری و مالکان این پلتفرم‌ها برای مقابله با گسترش این اطلاعات غلط و اخبار جعلی و حذف آنها، دست به کار شدند.
ابزار حقیقت یاب «فیس بوک»
نام فیس بوک، توئیتر، تیک تاک و… در میان کمپانی‌هایی دیده میشود که تلاش می‌کنند تا راهکارهایی برای غربالگری انبوه اطلاعات موجود و ایجاد لینک‌هایی برای دستیابی کاربران به اطلاعات دقیق ارائه دهند. تعداد پست‌های حاوی اطلاعات غلط درباره شیوع این ویروس و همچنین راه‌های درمانی آن بسیار افزایش داشته و شیبی صعودی دارد. اما این شبکه‌های اجتماعی و غول‌های فناوری جهان چه راهکاری را مورد استفاده قرار داده‌اند تا در دام اخبار جعلی نیفتند و اصولاً چه تلاش‌هایی برای اطلاع‌رسانی درباره این بیماری داشته اند؟
یکی از شبکه‌های اجتماعی که در این زمینه گام‌های بلندی برداشته، فیس‌بوک است. این کمپانی در یک پست وبلاگی اعلام کرد دامنه انتشار اخبار غلط درباره ویروس کرونا را تا حد امکان کوچک خواهد کرد و برای این کار نیز حذف ادعاهای غلط یا سخنانی که از آنها بوی توطئه برای ترساندن مردم و ایجاد رعب و وحشت به مشام می‌رسد را در دستور کار خود قرار داده است. فیس‌بوک در این پست وبلاگی ادامه داده است: پلتفرم ما از ابزاری حقیقت یاب با نام fact-checkers استفاده می‌کند تا بتواند با مروری بر اخبار منتشر شده روی فیس بوک، نمونه‌های غیرواقعی و ادعاهای واهی را حذف کند. این کمپانی همچنین گفته است افراد حقیقی که پیش از این اخبار جعلی را منتشر کرده‌اند یا اینکه تلاش‌هایی برای به اشتراک‌گذاری اخبار غیرواقعی داشته‌اند را بیشتر زیر ذره بین دارد.
این شبکه اجتماعی بیش از همه بر ادعاهای درمانی برای مبتلایان به ویروس کرونا و ارائه نسخه‌های غلط درمانی آن تمرکز دارد. به‌عنوان مثال یک کاربر فیلیپینی در فیس‌بوک راه درمانی برای مقابله با ویروس کرونا پیشنهاد داد و نوشت برای در امان ماندن از این ویروس اجازه ندهید گلوی شما خشک بماند و همچنین از غذاهای پرادویه دوری کنید چرا که ویروس کرونا در این غذاها نهفته است. این پست بیش از 16هزار بار توسط کاربران به اشترک گذاشته شد وبیشتر از 400 کامنت دریافت کرد که درنهایت فیس‌بوک بلافاصله پس از اطلاع از این موضوع، این پست را از پلتفرم خود حذف کرد. اینستاگرام نیز که در مالکیت فیس‌بوک قرار دارد هشتگ‌هایی خاص با موضوع کرونا را مسدود کرد که البته اطلاعات غلط را رواج می‌دادند.
واتس اپ، دیگر شبکه پیام رسان زیرمجموعه فیس‌بوک نیز به این کمپین فیس‌بوک پیوسته است و اجازه انتشار اخبار جعلی و دیتای نادرست را نمی‌دهد.این شبکه اجتماعی در گذشته هم مشکلات زیادی برای مقابله با انتشار اخبار جعلی داشت و در برخی کشورها همچون هندوستان درست مانند یک بمب ساعتی عمل می‌کرد چراکه در مواردی، انتشار اخبار غلط روی این پلتفرم به نزاع‌های گسترده و قتل منجر شد. سال گذشته این پلتفرم اعلام کرد که در راستای مقابله با انتشار اخبار جعلی، از ارسال انبوه پیام‌ها در این شبکه پیام رسان در برخی کشورها جلوگیری می‌کند. به‌عنوان مثال در هندوستان کاربران نمی‌توانند ازطریق واتس اپ یک پیام مشخص را به بیش از 5 نفر یا 5 گروه ارسال کنند. این پیام رسان همچنین پیام‌هایی که به دفعات فوروارد می‌شوند را تگ می‌کند تا شناسایی شوند و درصورت قرار گرفتن در دسته اخبار جعلی، بتوان آنها را راحت‌تر شناسایی و حذف کرد.
15میلیون توئیت درباره کرونا
توئیتر نیز یکی دیگر از پیام رسان‌های محبوب جهان است که احتمال انتشار اخبار جعلی روی آن وجود دارد. توئیتر اعلام کرده است که از زمان اعلام شیوع ویروس کرونا تاکنون بیش از 15میلیون توئیت درباره این ویروس انجام شده است و با توجه به اهمیت موضوع، این پلتفرم امکانی را فراهم کرده که کاربران به محض جست‌و‌جو درباره کرونا ویروس، به کانال‌های رسمی مربوط به سازمان جهانی بهداشت یا مراکزی برای کنترل بیماری ارجاع داده شوند و اطلاعات درست و دقیق را به دست بیاورند. درواقع کاربران توئیتر به محض جست و جوی واژه کروناویروس با عبارت «واقعیت‌ها را بدانید» مواجه می‌شوند و با کلیک روی آن، عملاً به اطلاعات سازمان‌های رسمی و بهداشتی متصل می‌شوند. البته توئیتر اعلام کرده با اینکه تلاش‌های زیادی برای انتشار اخبار جعلی و حاوی اطلاعات غلط درباره این بیماری روی این پلتفرم دیده نمی‌شود اما ما همچنان هوشیار و گوش به زنگ هستیم تا از این تحرکات جلوگیری کنیم. ازسوی دیگر دانشمندان و پزشکان در توئیتر نیز از هشتگnCoV2019 استفاده کرده‌اند تا آخرین اطلاعات درباره این ویروس، منبع بیماری، نشانه‌های بیماری و… را به اطلاع کاربران جهان برسانند.
«تیک تاک» و لینک‌های سلامت
تیک تاک، این شبکه اجتماعی اشتراک‌گذاری ویدئو هم یک لینک به وب سایت سازمان جهانی بهداشت را فعال کرده و همچنین امکانی را در اختیار کاربران قرار داده تا در صورت مواجهه با اطلاعات غلط درباره کرونا همچون راه‌های درمانی عجیب و غریب یا محتوایی که می‌تواند برای دیگر کاربران مضر باشد، بتوانند آن را گزارش دهند. اگر هم کاربران به‌دنبال اطلاعات بیشتری از این ویروس باشند می‌توانند با کلیک بر هشتگ کروناویروس(#coronavirus) به اطلاعاتی گسترده دست پیدا کنند. البته این پلتفرم که در مالکیت شرکت چینی ByteDance قرار دارد، پیش از شیوع کرونا هدف انتقاداتی گسترده بود چراکه به پزشکان و پرستاران اجازه می‌داد در قالب پست‌های ویدئویی مشاوره‌های دارویی ارائه دهند اما حالا بسیاری معتقدند با تغییر استراتژی این پلتفرم، مشکلات پیشین آن نیز حل شود. تیک تاک البته یادآور شده است که دستورالعمل این پلتفرم به گونه‌ای است که از انتشار محتوای مضر به طور کلی ممانعت می‌کند.
حذف محتوای دروغ در «یوتیوب»
یوتیوب که در مالکیت گوگل قرار دارد نیز تاکنون در زمینه مقابله با انتشار ویدئوهای جعلی و حاوی صحنه‌های خشونت بار و همچنین محتوای سرشار از نفرت، تلاش بسیاری داشته و به عبارت دیگر چندان اجازه نمی‌دهد که کاربران قوانین و دستورالعمل‌های این پلتفرم را مورد حمله قرار دهند. این پلتفرم در زمینه ویروس کرونا نیز همین روند را ادامه داده و ویدئوها با محتوای غلط یا دروغ را به محض شناسایی، بسرعت حذف می‌کند.
منابع معتبر در«ردیت»
یکی دیگر از شبکه‌های اجتماعی، ردیت(Reddit) است که به تازه واردان این پلتفرم هشدار می‌دهد مراقب محتوایی که درباره کرونا و…به اشتراک می‌گذارند، باشند درغیر این صورت اکانت آنها تعلیق میشود. این پلتفرم بر پایه گروه‌های بحث و تبادل نظر ساخته شده و کاربران می‌توانند به کامنت‌ها و پست‌هایی که سایر کاربران می‌گذارند، رأی بدهند. این ساختار تا حدی به این پلتفرم کمک می‌کند تا از اطلاعات غلط در امان بماند اما با این حال این شبکه اجتماعی در صفحه نخست ردیت، یک اعلامیه قرار داده است که کاربران را با رشته‌ای از سؤال و جواب‌ها درباره کروناویروس، راهنمایی می‌کند. گفتنی است که منابعی معتبر در اختیار کاربران نگران از شیوع این ویروس قرار گرفته است.
«اسنپ چت»، یک پلتفرم امن
اسنپ چت نیز یکی دیگر از شبکه‌های اجتماعی است که برای مقابله با اطلاعات غلط درباره کرونا، اعلام آمادگی کرده است. این پلتفرم اعلام کرده که ساختار این شبکه اجتماعی تا حد زیادی از انتشار اخبار جعلی و غلط ممانعت می‌کند چراکه پست‌های اسنپ چت بعد از 24ساعت ناپدید می‌شوند و همچنین کاربران اجازه ندارند پست‌ها را به دفعات زیاد به اشتراک بگذارند. همچنین این شبکه اجتماعی نیوز فید یا خبرخوان عمومی ندارد که هرکسی بتواند روی آن پست بگذارد البته این بدان معنا نیست که کاربران به‌صورت انفرادی نمی‌توانند در اسنپ چت اخبار جعلی به اشتراک بگذارند بلکه به این معناست که این پست‌ها تنها توسط تعداد کمی از افراد دیده میشود. به هرحال این شبکه اجتماعی نیز اعلام کرده که اجازه انتشار اخبار جعلی درباره کرونا را نخواهد داد.