دوازدهمین جشنواره وب و موبایل در حالی که انتظار می‌رفت در شرایط اقتصادی کنونی استارتاپ‌ها برگزار نشود، بر پا شد و عصر روز جمعه (25 بهمن ماه) با حضور پرشور فعالان استارتاپی و معرفی 100 وب سایت و اپلیکیشن برتر موبایلی و با حمایت بخش خصوصی در پژوهشگاه وزارت نیرو به‌کار خود پایان داد. یکی از نکات جالب این مراسم دعوت نکردن مسئولان دولتی در اعتراض به قطعی اینترنت در آبان ماه و اختلال در کسب و کارهای نوپا بود.

 سالی سخت برای استارتاپ‌ها

«کسب و کارهای آنلاین سال بسیار سختی را پشت سر گذاشتند؛ سالی که توأم با مشکلات و سردرگمی‌های فراوان بود مشکلاتی ناشی از قطعی اینترنت تا متهم شدن کسب و کارهای پلتفرمی به بستر فساد و گرانفروشی و غیره.»

رضا الفت نسب دبیر دوازدهمین جشنواره وب و موبایل در مراسم اختتامیه با بیان مطلب فوق گفت: بیش از 16 نهاد به‌صورت مستقیم برای کسب و کارهای آنلاین تعیین تکلیف می‌کنند و مسئولان تنها وعده می‌دهند.

وی با بیان اینکه مشکلات داخلی از یکسو و مشکلات خارجی از سوی دیگر کسب و کارهای فضای مجازی را دچار مشکل کرده است، گفت: با تمام این مشکلات سعی کرده‌ایم با برگزاری این جشنواره، کمی برای استارتاپ‌ها دلخوشی به‌وجود آوریم، چرا که می‌دانیم ما باید به فکر خودمان باشیم.

عادل طالبی دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی نیز در این مراسم با بیان اینکه کسب و کارهای اینترنتی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند، گفت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به سایت‌های اینترنتی فشار وارد می‌کند که کالای قاچاق نفروشند ولی کل گردش مالی کسب و کارهای آنلاین زیر ۵ درصد است بنابراین ۹۵ درصد فروش کالای قاچاق در بازار فیزیکی اتفاق می‌افتد، نمی‌دانیم چرا 95 درصد را رها کرده و به 5 درصد چسبیده‌اند. طالبی افزود: معتقدیم باید با کالای قاچاق مبارزه شود؛ ولی آیا آنقدر که روی کسب و کارهای اینترنتی تمرکز کرده‌اند و به سایت‌ها فشار می‌آورند به اتحادیه‌ها هم فشار وارد می‌کنند. آیا آنها به سراغ اتحادیه‌هایی مانند پوشاک و سایر اتحادیه‌هایی که در جریان روش‌های قاچاق بوده و از این روند مطلع هستند که از چه مبادی وارد می‌شود، رفته‌اند؟ از طرف دیگر در حالی «پرداخت یار»ها را فیلتر می‌کنند که کل گردش مالی آنها نیز در مجموع ۵ درصد است و بقیه در سیستم بانکی عادی انجام می‌شود. وی با بیان اینکه مسئولان تنها برای اینکه دیده شوند خود را صاحب نظر در زمینه کسب و کارهای آنلاین می‌دانند و آنها را فیلتر می‌کنند، به مشکل صدور مجوزها اشاره کرد و گفت: وزارتخانه‌های مختلف در حوزه کسب و کارهای آنلاین نظر می‌دهند که برخی از آنها وارد نیست چون در حوزه کاری آنها قرار ندارد. در حوزه مالی، بانک مرکزی می‌تواند اعمال نظر کند ولی پیش از اینکه مشکلات به وجود آید باید ورود کرده و رگولاتوری کنند. از یک سو قوانین را تدوین نمی‌کنند و از سوی دیگر به ما نیز می‌گویند فعلاً فعالیت نکنید مردم که نمی‌توانند منتظر بمانند تا آقایان هر وقت دلشان خواست ورود کرده و قوانین را تدوین و تصویب کنند.

خسارت به اکوسیستم استارتاپی

در این جشنواره چندین پنل، نشست و سخنرانی برگزار شد تا کسب و کارهای موفق بتوانند تجربیات خود را به دیگر کسب و کارها هم منتقل کنند هرچند به‌‌گفته رضا الفت نسب دبیر جشنواره و عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی به‌دلیل شرایط اقتصادی حضور استارتاپ‌های تازه تأسیس بسیار کم‌رنگ بود. یکی از نشست‌های تخصصی که در این جشنواره برگزار شد در زمینه «بررسی خسارت معنوی قطعی اینترنت در آبان ماه» بود. در این نشست علی امیری مدیرعامل زرین‌پال، امیرحسین ناطقی بنیانگذار کوییز آف کینگ، مصطفی نقی‌پور و عطا خلیقی  بنیانگذار اتاقک هم اظهارنظر کردند. مصطفی امیری بنیانگذار مؤسسه زرین پال گفت: با قطعی اینترنت نه تنها به کسب و کار ما و دیگر کسب و کارهای مجازی ضررهای مالی شدید وارد شد بلکه کل اکوسیستم استارتاپی دچار خسارت شد، به‌طوری که زمان زیادی خواهد برد تا به روزی که بودیم برگردیم.

 امیری افزود: نباید هر کسی که دوست دارد دکمه قطع اینترنت را فشار دهد باید به فکر عواقب ناگوار این موضوع باشد.

عطا خلیلی نیز گفت: با قطعی اینترنت استارتاپ‌ها لطمات زیادی دیدند و پسرفت داشتند و بعد از آن رشدی را شاهد نبودیم خیلی از فعالان این عرصه ایده‌هایشان از بین رفت و اکوسیستم استارتاپی کوچک شد. مصطفی نقی‌پور یکی دیگر از فعالان عرصه وب و موبایل نیز گفت: ضررهایی که این قطعی به استارتاپ‌ها وارد کرد قابل بیان نیست و نمی‌دانم چرا برخی از مسئولان اکوسیستم استارتاپی را تا این حد تحت فشار قرار می‌دهند.

 تهران دارای بیشترین استارتاپ

در این جشنواره مجید دودهکی از استارتاپ «ای‌سی‌ام» که گزارش‌های آماری در تمام حوزه‌های تجارت الکترونیکی کشور تولید می‌کند، آمار جالبی ارائه داد. دودهکی گفت: بررسی آمار اکوسیستمی استارتاپی و کسب و کارهای اینترنتی نشان می‌دهد این حوزه کاری با چالش‌هایی مانند قطعی اینترنت، فیلترینگ، هک شدن، مسدود شدن دامین و اپ استور مواجه شده است. با قطعی اینترنت کسب و کارهای نوپا دچار خسارت زیادی شدند. هرچند فیلترینگ نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته اما استارتاپ‌ها با مشکل هک شدن روبه‌رو هستند که در سال‌جاری دو هک مهم در تاکسی آنلاین تپسی و علی بابا اتفاق افتاد بنابراین این نشان می‌دهد که استارتاپ‌ها با موضوع امنیت روبه‌رو هستند و باید این موضوع را جدی بگیرند.

دودهکی یکی از اتفاق‌های خوب در سال‌جاری را ادغام استارتاپ‌ها دانست و افزود: ادغام بزرگان استارتاپی مانند تخفیفان و نت برگ، چلیوری و ریحون اتفاق خوبی بود و این نشان می‌دهد که تعاملات میان استارتاپ‌ها در حال افزایش است. چالش تاکسی‌های آنلاین با شهرداری نیز         بحث‌برانگیز بود که بالاخره این چالش با تعیین عوارض از تاکسی‌های آنلاین تا حدود زیادی رفع شد. این پژوهشگر در ادامه گفت: در کشور 78 شتاب‌دهنده فعالیت می‌کنند و 790 استارتاپ را شتابدهی کرده‌اند. 130 نهاد در 8 سال گذشته یعنی در 480 راند سرمایه ‌گذاری انجام داده‌اند.

وی به شاخص‌های کلیدی اکوسیستم استارتاپی نیز اشاره کرد و گفت: بیش از 104 میلیون تراکنش بانکی انجام شده است. تعداد مشترکان پهن باند ثابت 8.8 میلیون و تعداد مشترکان پهن باند سیار 63.6 میلیون است و این نشان می‌دهد که بازار در دست کاربران موبایلی است. تاکنون بیش از 1.1 میلیون سایت با دامنه. آی آر ثبت شده است. 153 هزار اپلیکیشن در کافه بازار وجود دارد ولی تنها 4 هزار اپلیکیشن بالای 10 هزار کاربر دارد و تعداد سایت‌هایی که اینماد گرفته‌اند بیش از 57هزار سایت است.

وی به نرخ رشد کاربران اینترنت پرسرعت اشاره کرد و گفت: با برداشته شدن انحصار 3 جی و 4 جی از ایرانسل و به میدان آمدن همراه اول رشد 7 برابری را شاهد هستیم. تهران بیشترین تعداد کاربران را دارد و نکته جالب این است که سیستان و بلوچستان که استان محرومی است رتبه 12 را دارد و نشان می‌دهد که اقبال عمومی در این استان بیشتر بوده است. این پژوهشگر حوزه تجارت الکترونیکی به تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی در کشور نیز اشاره کرد و گفت: میزان تراکنش از 152 میلیون تراکنش در سال 93 به 879 میلیون تراکنش در 10 ماه سال 98 رسیده است و رشد 6 برابری در 6 سال را نشان می‌دهد. بیشتر تراکنش‌ها (50 درصد) بین مبالغ 5 تا 25 هزار تومان است که بیشترین تراکنش‌ها در حوزه تاکسی‌های آنلاین در حال رخ دادن است. مبلغ تراکنش نیز از 52 هزار میلیارد تومان در سال 93 به 220 هزار میلیارد تومان در سال 98 رسیده و رشد 4 برابری را شاهد هستیم. 50 درصد حجم مبالغ تراکنش‌ها بالای 20 میلیون تومان مربوط به بورس و خودرو است. دودهکی گفت: کسب و کارهای اینترنتی بیشتر در تهران (45 درصد)متمرکز شده‌اند و 82 درصد کل ترافیک اینترنتی در تهران مصرف می‌شود و اصفهان و خراسان رضوی در رتبه‌های بعدی قرار دارند و بقیه استان‌ها عملکرد خوبی ندارند. بیشترین ترافیک نیز در حوزه‌های محتوا (اخبار اقتصادی، ورزشی و سیاسی)، پیام رسان‌ها، کاربردی، ویدئو و رفت‌و‌آمد قرار دارد.