اجرای طرح رمز پویا؛ از کاهش فیشینگ تا کاهش درآمد کسب‌وکارهای آنلاین
کرونا تمامی اخبار را تحت شعاع قرار داد و اظهارنظر در مورد تاثیر رمز پویا روی کسب‌وکارهای آنلاین به فراموشی سپرده شد. تا همین چند روز پیش نیز اگر اخبار رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی را مرور می‌کردید با خیل عظیمی از گفته‌های افراد مواجه می‌شدید که از رمزپویا گلایه‌مند بودند و استفاده از آن را موجب کاهش فروششان می‌دانستند و تاثیر محسوس آن را روی کسب وکارشان درک کرده بودند؛ اما این چند روز کاملا ورق برگشت و رمز پویا به صورت کامل به فراموشی سپرده شد چرا که موضوع داغ‌تری روی میز قرار گرفت. با این حال نمی‌توان از پدیده رمز پویا که تاثیر گسترده‌ای بر کسب‌وکارهای آنلاین داشته چشم‌پوشی کرد.
کاربران رمز پویا در هر دو طرف یعنی مصرف‌کنندگان نهایی و ارائه‌دهندگان سرویس، هر کدام به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ای آن را به نفع خود یا کسب‌وکارشان می‌دانند و دسته‌ای دیگر به صورت کامل با آن مخالف هستند و آن را موجب کاهش شدید فروششان قلمداد می‌کنند. هر چند که موافقان اجرای این طرح نیز با توجه به فشار زیاد مخالفان آن سعی کردند زیاد اظهار نظر نکنند یا در اظهار نظرهای خود بسیار محتاطانه عمل کردند.
دیجی‌کالا جزو یکی از این گروه‌‌ها طبقه‌بندی میشود. هر چند این شرکت اذعان می‌کند که پرداخت‌های اینترنتی‌اش به نسبت کاهش یافته و مردم علاقه بیشتری به پرداخت در محل نشان داده‌اند؛ اما تاکید می‌کند که به دلیل حجم گسترده فیشینگی که اتفاق می‌افتد و تعداد بالای پرونده‌ها در نهایت پیاده‌سازی این طرح به نفع کسب و کار آنان تمام شده است.
امیر حسن موسوی، مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا در این خصوص به پیوست می‌گوید: « اگر مشکلات ما در مواجه با فیشینگ‌های صورت گرفته و برخورد با کارت‌های سرقتی و تراکنش‌هایی که از طریق آن انجام می‌شد را در نظر بگیرید، ما به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که در کل اجرای این طرح بهتر از اجرا نشدنش بوده است. پس از اجرای رمز پویا تقریبا خرید از طریق کارت‌های سرقتی از بین رفت»
هر چند او نیز تاکید می‌کند که پس از اجرایی شدن رمز پویا به صورت کامل، تعداد بیشتری از خریداران آنان گزینه پرداخت در محل را هنگام ثبت خرید خود انتخاب کرده‌اند؛ اما با توجه به اینکه این فروشگاه اینترنتی هم سرویس پرداخت در محل و هم امکان پرداخت اینترنتی را هم زمان ارائه می‌دهد نمی توان گفت که پیاده‌سازی رمز پویا به صورت مستقیم روی فروششان تاثیر داشته است.
موسوی میزان پرداخت‌های اینترنتی را قبل و بعد از اجرایی شدن رمز پویا با یکدیگر مقایسه می‌کند و می‌گوید: « پیش از اجرایی شدن رمز پویا میزان پرداخت‌های آنلاین ۶۰ درصد بود و ۴۰ درصد تقاضای پرداخت در محل را داشتند؛ اما در شرایط فعلی این نسبت تقریبا به ۵۰ درصد کاهش یافته است.»
معاون فضای مجازی دادستان کل کشور، جواد جاویدنیا، نیز در مصاحبه خود با ایبنا تقریبا گفته دیجی‌کالا را تایید می‌کند. او تاکید کرده بود که بعد از اجرای رمز دوم پویا پرونده‌های ورودی فیشینگ و کلاهبرداری به دادستانی به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است. طبق گفته او در حالی که قبل از اجرای رمز دوم پویا شاهد رشدی ۳۰۰ درصدی در حجم پرونده‌های دادستانی در این موضوع بودیم ولی بعد از اجرای رمز دوم پویا، نه تنها رشد پرونده‌های ورودی متوقف شد بلکه روند آن به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است.
با این وجود هنوز همه از اجرایی شدن رمز دوم پویا خوشنود نیستند. مصطفی امیری، مدیرعامل زرین پال در گفت‌وگو با پیوست با اشاره به اینکه تراکنش‌های موفق در شبکه پس از اجرایی شدن رمزدوم پویا کاهش پیدا کرده است می‌گوید: « متوسط زمان تراکنش چیزی در حدود ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است. قبلا مشتریانی داشتیم که در بازه بسیار کوتاه زیر ۳۰ ثانیه تراکنش را انجام می‌دادند. اما حالا پرداخت سریع‌ترین مشتری چیزی در حدود ۲ دقیقه به‌طول می‌انجامد. همچنین درصد تراکنش موفق چیزی حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده که این دقیقا معادل رشد یک کسب‌وکار پخته است آن هم در یک بازار کاملا رقابتی. اما امروز به واسطه رمز پویا همان رشد به عقب برگشته و هرآنچه که یک کسب‌وکار در بهترین حالت به دست آورده را از دست داده است.»
بسیاری از تراکنش‌های ناموفق در شبکه طبق گفته مسئولان نظام بانکی به دلیل تغییراتی است که برای آماده کردن زیرساخت‌های ارائه رمز پویا ایجاد شده است. بانک مرکزی نیز اعلام کرده بود که در حال پیگیری و رفع مشکلاتی است که برای اجرایی شدن رمزدوم پویا به‌خصوص استفاده از رمز ایستا برای پرداخت‌های کمتر از ۱۰۰ هزارتومان در طول روز به وجود آمده است.
در همین زمینه نیز مدیرعامل ستاره اول،یکی از شرکت‌های ارائه کننده خدمات پرداخت بر بستر USSD نیز خبر از کاهش تراکنش‌های این شرکت را داده است. محمد جواد صدوقی، مدیرعامل این شرکت با مقایسه وضعیت تراکنش‌های انجام شده در شرایط فعلی و دو هفته گذشته به پیوست می‌گوید: «ما همچنان شاهد کاهش ۲۰ درصدی درآمد خود پس از اجرای رمز دوم پویا هستیم؛ اما نسبت به دو هفته قبل شرایط کمی بهتر شده است.» او دلیل این امر را فعال کردن رمزپویا از سوی مشتریانی می‌داند که تا کنون رمز پویای خود را فعال نکرده بودند و دلیل دیگر نیز رفع مشکلات و باگ‌هایی است که در زیرساخت شبکه بانکی برای اجرای این طرح وجود داشته است.
هم‌زمان با اجرایی شدن رمزپویا بانک مرکزی به کسب وکارهای اینترنتی اعلام کرد که اجرای رمزپویا در یک دوره زمانی ۲ تا ۳ ماهه موجب کاهش فروش آنان خواهد شد و این کاهش فروش به تدریج با توجه به آشنایی مردم به نحوه استفاده از رمز دوم پویا به تدریج جبران میشود.
بانک مرکزی طی جلسات مختلفی که با کسب‌وکارهای مختلف برگزار کرده میزان تاثیرگذاری اجرای رمز دوم پویا روی آنها را بررسی کرده است. بررسی‌های این بانک نشان می‌دهد که همه کسب‌وکارها با اجرایی شدن رمز پویا با کاهش فروش مواجه نشده‌اند.
مهدی عبادی، دبیرانجمن فین‌تک، با اشاره به جلسه‌ای که در بانک مرکزی برگزار شد به پیوست می‌گوید: «تاثیر اجرایی شدن رمزپویا در کسب‌وکارهای مختلف متفاوت بود، برخی از کسب‌وکارها مانند تپسی و شاتل درجلسه بانک مرکزی اعلام کردند که پیاده‌سازی رمزپویا روی کسب‌وکارشان تاثیر نداشته و برخی دیگر اعلام کردند که به صورت مستقیم تاثیر داشته است.» او اعلام می‌کند که به نظر می‌رسد حوزه‌هایی مانند بازی‌های آنلاین و حوزه VOD بیش از سایر بخش‌ها از پیاده‌سازی رمز دوم پویا آسیب دیده‌اند.
او در پاسخ به این سوال که آیا وندار به عنوانی استارت‌آپی که بستری برای ارائه خدمات پرداخت ایجاد کرده است تحت تاثیر پیاده‌سازی رمز دوم پویا قرار گرفته توضیح داد: «چون وندار در دوره رشد خود به سر می‌برد نمی‌توان به صورت دقیق به آن اتکا کرد. روی وندار و پذیرندگان وندار هیچ کاهش تراکنشی احساس نشده است؛ اما این بستر ملاک درستی برای بررسی تاثیر رمز دوم پویا نیست.» البته او تاکید کرد که کاهش فیشینگ انجام شده روی این بستر به گونه‌ای بوده است که دیگر می‌توانند بیشتر روی نحوه توسعه آن تمرکز کنند.
در نهایت تغییر رفتار کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات با توجه به پیاده شدن سرویس جدید کار چندان ساده‌ای نیست و این تغییر رفتار زمان خواهد برد. بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین امیدوارند با رفع شدن باگ‌های شبکه بانکی در اجرای رمز دوم پویا و همچنین آشنا شدن بیشتر مردم برای استفاده از این رمز، مشکلات پرداخت آنلاین و در نهایت وارد شدن خسارت به کسب‌وکارشان کاهش پیدا کند.