بررسی روند فروش گوشی‌های هوشمند در بازار ایران
کاهش ۱۰ درصدی فروش گوشی‌های سامسونگ و کاهش ۴ درصدی فروش گوشی‌های اپل در بازه زمانی ۷ ساله، تنها یک دلیل واضح دارد؛ حمله همه جانبه گوشی‌های تازه‌نفس چینی به غول‌های کهنه‌کار صنعت موبایل. گوشی‌های چینی، با خروج از بازار چین و ورود به بازار بین‌المللی، روند فروش گوشی‌های هوشمند در بازار جهانی را دچار تغییرات عمده‌ای کردند. این تغییرات افزایش ۳۰ درصدی فروش گوشی‌های چینی و کاهش ۱۴ درصدی فروش گوشی‌های اپل و سامسونگ را در ۷ سال گذشته به‌همراه داشته است. تولید گوشی‌های میان‌رده باکیفیت و ارزان، بزرگ‌ترین ضربه‌ای بود که چینی‌ها به اپل و سامسونگ وارد کردند. این گوشی‌ها، با امکاناتی مشابه پرچمداران بازار، قشر متوسط جامعه را هدف قرار دادند و با حاشیه سود کم و فروش زیاد، بازار را از انحصار دو شرکت کره‌ای و آمریکایی درآوردند. درصورتی که دست چینی‌ها از بزرگ‌ترین بازار فروش گوشی‌های هوشمند یعنی آمریکا کوتاه است، انتخاب هند، آسیای شرقی و خاورمیانه به عنوان بازار هدف، تاثیر به‌سزایی در این موفقیت بزرگ داشته است.
تاثیر این اتفاقات به‌قدری جدی بود که سامسونگ سال ۲۰۱۹ مجبور به توقف تولید سری J و بازطراحی سری میان‌رده گلکسی A شد. با تولید ۹ سری جدید از خانواده گلکسی A بود که سامسونگ توانست خود را در صدر جدول فروش گوشی‌های هوشمند جهان نگه دارد و گوشی گلکسی A50 به پرفروش‌ترین گوشی سال ۲۰۱۹ تبدیل شود. حالا با تجدید قوای سامسونگ، کم‌رنگ شدن سهم اپل از بازار گوشی‌های هوشمند و پررنگ‌تر شدن سهم گوشی‌های چینی، هواوی و سامسونگ به نبردی تن به تن رسیده‌اند. نبردی جذاب که در سال ۲۰۱۹ به اوج خود رسید و برنده آن در سال جدید میلادی یعنی سال گوشی‌های 5G، مشخص میشود.
در جدول زیر سهم برندهای برتر گوشی‌های هوشمند از فروش جهانی طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ را مشاهده می‌کنید:
* آمار متعلق به وب‌سایت Coumterpoint است. * اعداد گرد شده است.
حالا با توجه به این شرایط، در آخرین ماه از سال ۹۸، به بررسی جایگاه گوشی‌های چینی در بازار ایران و میزان فروش برندهای مختلف در سال ۹۸ پرداختیم. در این خصوص با امیر اسحاقی، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل و تبلت، صحبت کردیم، گزارش میدانی از فروشندگان بازار گرفتیم و به گزارشات فصلی کافه‌بازار نگاهی انداختیم.
سامسونگ همچنان پیشتاز در ایران
اسحاقی، در مورد سهم برندهای مختلف در بازار ایران می‌گوید و اینکه چینی‌ها تا چه حد توانسته‌اند در این بازار سهم بگیرند. او در این مورد به پیوست می‌گوید: «فروش بازار در ۱۱ ماه گذشته تقریبا روند یکسانی داشته، به‌طور میانگین از نظر تعدادی حدود ۵۲ درصد سهم ساموسنگ، ۱۸ درصد سهم نوکیا، ۱۳ درصد سهم اپل، ۸ درصد سهم هواوی و ۶ درصد سهم شیائومی بوده است.» او در مورد اینکه امسال میزان فروش چه تغییراتی داشته، توضیح داد: «تغییرات موبایل فصلی است. بعضی مواقع بعد از رونمایی از یک مدل گوشی تقاضا برای آن برند بالا می‌رود. مثلا بعد از معرفی آیفون ۱۱، تقاضا برای این گوشی بالا می‌رود. اما تقریبا میانگین ماهی ۶۰ هزار فروش گوشی در کشور وجود دارد. سال ۹۸ با توجه به افزایش تعداد واردکننده‌ها بازار متعادل و نرمالی داشتیم.»
برای مقایسه سهم برندها از بازار جهانی و بازار ایران، نگاهی به جدول فروش ایران و جهان بر اساس برندها می‌اندازیم:
* آمار فروش ایران متعلق به انجمن واردکنندگان موبایل و تبلت و آمار جهانی از وب‌سایت canalys است. اعداد گرد شده است.
به گفته اسحاقی میزان تقاضا با توجه به نوسانات دلار و افزایش قیمت‌ها تغییری نداشته، بلکه جنس تقاضا تغییر کرده است. او در این زمینه توضیح داد: «رفتار مصرف‌کننده در ایران خیلی بر مبنای افزایش قیمت نیست. سال گذشته مصرف کشور حدود ۱۲ میلیون گوشی بوده اما پیش‌بینی ما این است که امسال با وجود اینکه قیمت دلار افزایش چشمگیری داشته، به رقم ۱۴.۵ میلیون گوشی برسیم. در واقع تقاضا ثابت می‌ماند اما طبقه محصولی که مردم نیاز دارند تغییر می‌کند. برای مثال الان رنج گوشی‌های ۱۵۰ دلار تا ۳۰۰ دلار بیشترین تقاضا را دارد که سال گذشته گوشی‌های گران‌تر تقاضای بیشتری داشت.»
طبق اعلام دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، این تغییر تقاضا، تاثیری در کم شدن سهم برندهای کره‌ای از فروش و افزایش سهم برندهای چینی نداشته است. برای مثال سامسونگ به‌عنوان یک برند کره‌ای تمام بخش‌های مختلف قیمتی را پوشش می‌دهد. در رنج قیمتی پرتقاضا هم سامسونگ، هم هواوی و شیائومی محصولات زیادی دارند و تغییری در این روند به وجود نیامده است.
اسحاقی می‌گوید: «با توجه به این که بیش از ۱۰۰ شرکت واردکننده، محصولات سامسونگ را وارد کشور می‌کنند، این نیاز و تقاضا پوشش داده میشود. اما در کل افزایش قیمت دلار تاثیر خودش را روی تمامی کالاهای وارداتی خواهد گذاشت.»
برای تکمیل شدن صحبت‌های دبیر انجمن واردکنندگان موبایل می‌توانیم به بخشی از گزارش فصلی کافه‌بازار که در پاییز امسال منتشر شد نگاهی بیاندازیم. کافه بازار با نزدیک به ۴۰ میلیون کاربر، جامعه آماری خوبی برای اطلاع از وضعیت بازار گوشی‌های اندرویدی به حساب می‌آید.
این آمار در مقایسه با فصل گذشته، کاهش یک درصدی سهم سامسونگ و هواوی، همچنین افزایش بیش از یک درصدی سهم شیائومی و نوکیا را نشان می‌دهد. در صورت محاسبه میانگین یک سال گذشته، اعداد به‌طور تقریبی ثابت هستند.
کرونا تهدید جدی‌تری است تا FATF
دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، در صحبت‌هایش به موضوع واردات گوشی با توجه به اینکه تحریم‌ها بیشتر شده و ایران هم در لیست سیاه FATF قرار گرفته است نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «در مورد واردات مستقیم، درحال حاضر هواوی تنها شرکتی است در این تحریم‌ها پشت ایران را خالی نکرده است و مستقیما با ایران معاملات انجام می‌دهد و مشکلی از این بابت وجود ندارد. در مورد واردات غیرمستقیم، با توجه به تحریم‌ها و فشاری که FATF برای بالا بردن هزینه انتقال پول و تبدیل حواله به اسکناس ایجاد می‌کند و نتیجه آن میشود بالا رفتن قیمت ارز در ایران و اینکه FATF گردش‌های مالی بازرگانان خارجی را رصد می‌کند، سختی‌های فراوانی برای انجام معاملات غیرمستقیم به وجود می‌آید. اما ما به توانمندی بازرگانان ایرانی ایمان داریم و آن‌ها همیشه یک راهی برای پیش بردن مسائل پیدا می‌کنند و از این بابت نگرانی وجود ندارد. درنهایت آنقدر که ما با کرونا و محدود شدن تولیدات کارخانه‌های چینی مشکل داریم با FATF نخواهیم داشت.»
این درحالی است که روز گذشته وب‌سایت Cnet به نقل از IDC نوشت به علت شیوع ویروس کرونا در جهان، فروش گوشی‌های چینی تا ۴۰ درصد کاهش خواهد داشت. این آمار برای فروش جهانی نزدیک به ۲.۵ درصد است.
اسحاقی نیز از اشباع فعلی بازار موبایل کشور و نزدیک به ۲ میلیون گوشی روشن‌نشده در انبار‌ها خبر داد و اعلام کرد فعلا نگرانی برای تامین نیاز شب عید وجود ندارد.
نارضایتی فروشندگان در بازار
علاوه بر صحبت‌های امیر اسحاقی، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، به سراغ برخی از فروشندگان موبایل در پایتخت رفتیم و در مورد وضعیت فروش از آن‌ها سوال کردیم و با پاسخ‌های متفاوتی روبرو شدیم.
تقریبا تمام فروشندگان، از کاهش میزان فروش در ماه‌های گذشته ناراضی بودند. آن‌ها تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار را دلیل اصلی کاهش خرید و سفارش می‌دانستند. به گفته بسیاری از این فروشنده‌ها، افزایش قیمت دلار به‌گونه‌ای بوده که مردم توان یا تمایل خرید گوشی‌های میان‌رده ۲۰۰ یا ۳۰۰ دلاری را هم ندارند. چرا که بابت هرکدام باید چندین برابر ارزش واقعی محصول پرداخت کنند. این درحالی است که برخی از فروشنده‌ها از کاهش میزان فروش گوشی‌های سامسونگ در هفته‌های اخیر و افزایش فروش گوشی‌های هواوی و شیائومی صحبت کردند. فروشگاه سامسونگ چارسو نیز از کاهش میزان فروش خود در ماه‌های گذشته خبر داد و فروشگاه هواوی حاضر به پاسخ‌گویی در این زمینه نشد.
با توجه به تمام موارد یاد شده، اینگونه به نظر می‌رسد که میزان فروش حضوری در بازار کشور کاهش زیادی داشته و اکثر تقاضاکنندگان به خرید آنلاین رو آورده‌اند. علاوه بر آن فروش گوشی‌های لاکچری و پرچمدار به حداقل رسیده و مابقی خریداران به خرید گوشی‌های میان‌رده با قیمت‌های اقتصادی رو آورده‌اند. در این میان ظاهرا با ورود گوشی‌های جدید و میان‌رده سامسونگ به بازار ایران، فروش گوشی‌های میان‌رده سامسونگ در ایران بیش از فروش گوشی‌های برندهای چینی بوده و این موضوع می‌تواند به سیاست‌های جدید سامسونگ در عرضه گوشی‌های باکیفیت و ارزان قیمت و اعتباری که این برند طی سالیان گذشه در ایران کسب کرده است، بازگردد. از طرف دیگر هواوی با شروع فروش مستقیم به ایران می‌تواند در قیمت‌‌گذاری نهایی در این بازار از سامسونگ پیشی بگیرد. با وجود بحران‌های جهانی، تحریم‌های منطقه‌ای و بسیاری از مشکلات دیگر، همچنان رقابت غول‌های فناوری برای پیشی گرفتن از یکدیگر جذاب و تماشایی است. به‌نظر شما سال جدید میلادی هواوی می‌تواند جایگاه نخست را از سامسونگ بگیرد؟ یا اپل می‌تواند جایگاه از دست‌رفته خود را از هواوی پس بگیرد یا آنکه شیائومی و اوپو و دیگر برندهای چینی هم اپل را به زیر می‌کشند و چین را به قدرت محض بازار گوشی‌های هوشمند تبدیل می‌کنند؟