تحلیلی بر رفتارهای دیجیتالی کاربران تلفن همراه در جهان
تلفن‌های هوشمند در عرض چند سال بدل به ابزار الکترونیکی شماره یک شده‌اند: این دستگاه‌ها بیشترین تعداد مشتریان را دارند و پرمصرف‌ترین وسیله‌اند.
شرکت آمریکایی دیلویت (Deloitte) در تحقیق سال ۲۰۱۹ خود در مورد رفتار مصرف‌کننده، نشان داده است که ۹۰ درصد بزرگ‌سالان بازارهای توسعه‌یافته، تلفن هوشمند دارند و حدود ۹۵ درصد از آن‌ها به‌طور روزانه از تلفن‌های خود استفاده می‌کنند. این بازار طی ۱۲ ماه آینده ازنظر استفاده از تلفن همراه به حد نهایی خود خواهد رسید و رشد در استفاده از تلفن همراه تقریباً متوقف خواهد شد.
علاوه بر این، تحقیق دیلویت که مبنایش نظرسنجی از ۴۴ هزار و ۱۵۹ فرد در ۲۸ کشور سراسر جهان است، نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان بیشتر از پیش برای اپلیکیشن‌ها و لوازم جانبی گوشی، پول می‌پردازند. درمجموع، انتظار می‌رود فروش تلفن‌های هوشمند در کنار اپلیکیشن‌ها و لوازم جانبی به تقریباً ۱ هزار دلار در سال ۲۰۲۰ برسد.
مصرف‌کنندگان چگونه از تلفن‌های هوشمند، اپلیکیشن‌ها و وسایل جانبی خود استفاده می‌کنند؟ تحقیق امسال دیلویت در این زمینه است و بر پنج مسئله تمرکز دارد که در ادامه می‌خوانیم.
بخش لاینفک زندگی
تلفن هوشمند به بخش لاینفک زندگی بسیاری از افراد تبدیل‌شده است. تلفن‌های هوشمند نه صرفاً به دلیل اپلیکیشن‌ها، بلکه به دلیل ابزارهای بسیاری که در ارتباط با تلفن‌ها قرار دارند، به بخشی از زندگی روزانه بسیاری از مردم تبدیل‌شده است. موبایل‌های هوشمند داده‌های ردیابی شده در اپلیکیشن‌های تندرستی را نشان می‌دهند، داده‌های دوربین‌های امنیتی را پردازش می‌کنند، موسیقی‌ها را ذخیره می‌کنند و می‌توانند چراغ‌ها را روشن یا خاموش کنند. این دستگاه‌ها هرقدر بیشتر به زندگی مصرف‌کننده نزدیک‌تر شوند، حیاتی‌تر و کاربردی‌تر می‌شوند.
پیش‌بینی میشود تلفن هوشمند تا سال‌های متمادی محور سرمایه‌گذاری‌ها خواهد بود. گستردگی بازار به معنای سرمایه‌گذاری‌ها روی پردازشگرهای جدید، قابلیت‌های یادگیری ماشین، عکاسی، فناوری صفحه‌نمایش و اتصال در تلفن‌های هوشمند و هر نوع دستگاه دیگر ازجمله تبلت‌ها است.
انفجار بازار اپلیکیشن‌ها و لوازم جانبی
بازار اپلیکیشن‌های تلفن‌های هوشمند و لوازم جانبی به‌سرعت در حال رشد است؛ حتی اگر فروش تلفن‌های همراه کاهش یابد، اقتصاد گسترده‌تر این تلفن‌ها یعنی فروش سخت‌افزار، محتوا و خدمات دیگر، به‌پیش خواهند رفت. انتظار می‌رود درآمد حاصل از فروش لوازم جانبی و اپلیکیشن‌ها تا سال ۲۰۲۰ به ۴۵۹ میلیارد دلار برسد.
پیش‌بینی میشود فروش تلفن هوشمند در این دوره زمانی به ۴۸۴ میلیارد دلار برسد و این دو (تلفن‌های هوشمند و لوازم جانبی و اپلیکیشن‌ها) درمجموع درآمدی ۹۰۰ میلیارد دلاری را رقم خواهند زد. البته باید توجه داشت که سرعت رشد احتمالاً متوسط خواهد بود؛ زیرا دو محصول اصلی یعنی هدفون‌های وایرلس و شارژ بی‌سیم، هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند و در حال حاضر فقط تعداد محدودی از مصرف‌کنندگان می‌توانند از این محصولات استفاده کنند.
کنترل نحوه استفاده از تلفن هوشمند
به نظر نمی‌رسد کاربران دغدغه‌ای در مورد کنترل استفاده‌شان از تلفن‌های هوشمند داشته باشند. هرقدر که تلفن‌های هوشمند بیشتر به جزئی از سبک زندگی افراد تبدیل‌شده‌اند، تحقیقات متعددی با تمرکز بر چگونگی، چرایی و زمان استفاده مردم از این دستگاه‌ها صورت گرفته است. نتایج تحقیقات پیشین نشان می‌دهند که بیشتر مصرف‌کنندگان به فاصله نیم ساعت بعد از بیدار شدن، سراغ گوشی‌هایتان می‌روند. بیشتر مصرف‌کنندگان جوان‌تر نیز شب‌ها در خاموشی خانه، از تلفن‌هایشان استفاده می‌کنند. با توجه به این مسائل، جای تعجب نیست که تعداد زیادی از پاسخ‌دهندگان به تحقیق دیلویت، گفته‌اند که بیش‌ازحد از تلفن‌های هوشمند خود استفاده می‌کنند.
در واقع، ۴۸ درصد از کاربران تلفن‌های هوشمند بازارهای توسعه‌یافته، استفاده خود را «بیش‌ازحد» دسته‌بندی کرده‌اند. به نظر می‌رسد این افراد در مورد کنترل کردن نحوه استفاده خود از تلفن‌های همراهشان، به‌نوعی بی‌تفاوت‌اند، هرچند ابزارهای زیادی برای مدیریت استفاده بیش‌ازحد در دسترس قرار دارد؛ مثلاً تنها شش درصد از کاربران تلفن‌های هوشمند از ردیاب‌های زمان استفاده از گوشی، استفاده می‌کنند. دغدغه‌ها در این زمینه، اعتیاد به‌صورت کلی و آسیب‌های صفحه‌نمایش را شامل میشود.
نوبت بازی
تلفن‌های هوشمند ابزاری فوق‌العاده برای بازی‌ها هستند. موبایل‌ها و بازی‌ها همیشه در کنار هم بوده‌اند. حتی در بین تلفن‌های ساده قدیمی نیز، آن گوشی‌هایی که مجهز به بازی بودند، می‌توانستند طیف بیشتری از مصرف‌کنندگان را به خود جذب کنند؛ درواقع، بازی، ویژگی‌ای است که تفاوت ایجاد می‌کند. بازی‌ها در آن زمان اهمیت داشتند و همچنان اهمیت دارند. تلفن‌ها همیشه با ما خواهند بود و از بازی‌ها به‌عنوان عاملی برای سرگرمی یا راهی برای گریز، استفاده خواهد شد.
کاربران تلفن‌های هوشمند طی روز با بازی‌ها مشغول‌اند. بر اساس نظرسنجی دیلویت، ۱۵ درصد از کسانی که بازی، جزء استفاده‌شان از موبایل محسوب میشود، گفته‌اند به‌محض بیدار شدن، سراغ بازی می‌روند. ۶۵ درصد از این افراد در زمان استراحتشان در خانه، بازی می‌کنند. گاه ژانر بازی‌ها با توجه به جنسیت متفاوت است: مثلاً زنان بیشتر بازی‌هایی مثل کندی‌کراش را ترجیح می‌دهند، درحالی‌که مردان بیشتر سراغ بازی‌های مسابقات اتومبیلرانی می‌روند.
به اشتراک‌گذاری داده‌ها
مصرف‌کنندگان داده‌های زیادی را به اشتراک می‌گذارند، بی‌آنکه گاه از شرایط و مقررات آگاه باشند. در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ شاهد افزایش روایت‌های منفی در مورد نقض حریم خصوصی داده‌ها بودیم. کشورهای اروپایی با GDRP (مقررات حفاظت از داده‌های شخصی اتحادیه اروپا) سعی دارند مسئله داده‌ها را حل کنند. یکی از اهداف اصلی این کشورها افزایش آگاهی شهروندان در مورد چگونگی استفاده شرکت‌ها از داده‌هایشان است.
بااین‌حال به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این تلاش‌ها و مقررات تأثیر چندانی بر رفتار مصرف‌کننده نگذاشته است. بر اساس تحقیق دیولیت در طی ۱۲ ماه اخیر*، حجم به اشتراک‌گذاری داده‌ها از سوی مشتری، در بیشتر کشورها افزایش‌یافته است.
ممکن است بخشی از این مسئله، به دلیل افزایش تعداد دستگاه‌های متصل شخصی باشد؛ بیشتر این دستگاه‌ها داده‌های خود را با اشخاص ثالث به اشتراک می‌گذارند. بااین‌حال، مسئله بی‌دقتی مصرف‌کننده همچنان پابرجاست: حدود ۸۰ درصد از بزرگ‌سالان مقررات و شرایط استفاده از اپلیکیشن‌ها را نمی‌خوانند.
از سوی دیگر، استفاده از شبکه‌های اجتماعی روندی ثابت داشته و ممکن است رو به کاهش باشد. بیشتر افرادی که در نظرسنجی تأکید کردند هیچ‌گاه نام خود را به‌صورت آنلاین به اشتراک نگذاشته‌اند، حداقل از یک شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند. همچنین، بیشتر افرادی که گفته‌اند هیچ‌گاه شماره تماس‌هایشان را به‌صورت آنلاین به اشتراک نگذاشته‌اند، حداقل از یک پلتفرم پیام‌رسانی فوری استفاده کرده‌اند.
باید توجه داشت که افزایش اشتراک‌گذاری داده‌ها لزوماً منفی نیست. استفاده از فناوری و کاربردهای آن می‌تواند خوب، بد و غیره باشد. ساعت هوشمندی که داده‌ها را به کادر پزشکی منتقل می‌کند تا بتواند در صورت تهدید حمله قلبی، به کاربر هشدار دهد و نجاتش دهد. تلفن هوشمند حک‌شده یا دوربین رایانه شخصی یا ساعت هوشمندی که برای نظارت مخفیانه بر کاربر طراحی‌شده می‌تواند باعث ایجاد مشکلات شود. وب‌کم (webcam) از سویی می‌تواند به کارکنان امکان دهند حیوانات و بچه‌هایشان را از راه دور ببینند و از سوی دیگر، ممکن است دردسرهای زیادی را در صورت هک شدن، برای کاربر ایجاد کند. باید توجه داشت که همه این کاربردها با به اشتراک‌گذاری داده‌ها عمل می‌کنند، اما اهداف مختلف دارند.
نتیجه
تحقیق دیلویت در مورد رفتار دیجیتالی کاربران تلفن‌های هوشمند از سال ۲۰۱۰ یعنی در سپیده‌دم انقلاب گوشی‌های هوشمند آغاز شد و تأثیر کلی وابسته به این دستگاه‌ها را تا سال ۲۰۱۹ بررسی کرده است. دیلویت در سال‌های اولیه ـ یعنی زمانی که تلفن‌های هوشمند هنوز جدید بودند ـ شبکه‌ها، چگونگی دسترسی مردم به تلفن‌ها و اپلیکیشن‌ها را بررسی کرده است.
از سال ۲۰۱۵ به بعد، تأثیر دیگر دستگاه‌های دیجیتالی ازجمله دستگاه‌های اینترنت اشیا مثل بلندگوهای هوشمند و پوشیدنی‌ها، ساعت‌های هوشمند و ردیاب‌های سلامت بدن، بررسی‌شده‌اند.
تلفن‌های هوشمند در سال‌های اخیر به جزء لاینفک و همیشگی زندگی ما بدل شده‌اند و بازارهایی را توسعه داده‌اند. مسیر آینده گوشی‌های هوشمند در حال تغییر است و اقتصاد گوشی‌های هوشمند، به‌تازگی آغازشده است.