قدیمی‌ترین شرکت چاپ اسکناس در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کرد
مدت‌هاست که در آسمان تجارت چاپ ارزهای کاغذی یا اسکناس، ابرهای سیاهی پدیدار شده است. در ایالات متحده تولید اسکناس برعهده سرشاخه درج و چاپ خزنه داری آمریکا است؛ اما بخش اعظمی از جهان از ارمنستان و پرو تا تایلند و سوئد، چاپ پول خود را تنها برعهده چند شرکت قرار داده‌اند که سرآمد آنها شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت (Giesecke & Devrient) است. ماه گذشته این شرکت ۱۶۸ ساله چاپ پول از ورودش به بازار ارزهای دیجیتالی خبر داد. این شرکت توانسته اولین سرمایه گذاری خود را در زمینه بلاکچین به مبلغ ۱۷ میلیون دلار روی استارتاپ سویسی متاکو (Metaco) انجام داد. این استارت‌آپ خدمات نگهداری بیتکوین و ارزهای پایدار را ارائه می‌دهد.
یکی از مهمترین ویژگی‌های استارت‌آپ متاکو اپلیکیشنی است که در سال ۲۰۱۹ با نام فیلیا (Filia) عرضه کرد، این اپلیکیشن به بانک‌های مرکزی اجازه می‌دهد برای صدور نسخه دیجیتالی ارز خود از تکنولوژی دفتر کل توزیع شده (Distributed ledger) استفاده کنند.
همین حالا ۶ بانک مرکزی کشورهای مختلف از مشتریان شرکت قدیمی گیزک و درینت (G&D) در حال مذاکره درمورد استفاده از فیلیا و تاسیس بانک مرزی ارز دیجیتال (CBDC) هستند و چین نیز اولین دولتی خواهد بود که ارزی برپایه بلاکچین خواهد داشت. به عقیده رالف وینترگرست، مدیر عامل G&D، صنعت پول در شرف یک انقلاب فناوری است که بهترین‌های جهان فیزیکی را با بهترین‌های جهان مجازی ترکیب خواهد کرد.
با اینکه گیزک و درینت هنوز عمیقا درگیر صنعت چاپ پول کاغذی است؛ اما بسیار برای پرداخت‌های دیجیتال مشتاق است. بحران همه‌گیری کوئید-۱۹ و خطر جابه‌جایی پول کاغذی باعث شده تا کشورهای پیشرفته‌ای همچون ایالات متحده بیش از پیش به روش‌های پرداخت غیر فیزیکی روی آورند. در چند ماه گذشته اپلیکیشن‌های پرداختی همچون ونمو (Venmo)، زِل (Zelle) و کش اَپ (Cash App) شهرت زیادی پیدا کرده‌اند. برای مثال حجم معاملات زِل با ۶۳ درصد رشد در نیمه اول سال ۲۰۲۰ به بیش از ۱۳۳ میلیارد دلار رسید.
به گفته وینترگرست وجود چندین ابزار برای پرداخت از دیدگاه کلی‌نگر منطقی به نظر می‌رسد؛ اما این حقیقت را نباید فراموش کرد که پول کاغذی ماندگار با وجود شهرت روش‌های پرداخت الکترونیکی هنوز هم قدرت خود را حفظ کرده است. وینترگرست عقیده دارد «باید روشی وجود داشته باشد که حتی در نبود برق هم قابل استفاده باشد و شما بتوانید بدون باقی گذاشتن ردپا پرداخت را انجام دهید.
امروزه با وجود پیشرفت حوزه دیجیتال هنوز هم ۸ تریلیون دلار پول نقد بین مردم در گردش است که هرسال ۳ تا ۵ درصد نیز رشد می‌کند و بیش از نیمی از تمامی پرداخت‌های جهان هنوز با اسکناس انجام می‌گیرد.
در سال ۲۰۱۹ چهل و شش درصد از درآمد ۲.۶ میلیارد دلاری G&D از بخش تکنولوژی ارزی تامین شد که خدمات طراحی و چاپ را با ۴ هزار و ۸۰۰ کارمند برعهده دارد و با ۱۴۵ بانک مرکزی از ۱۹۵ بانک مرکزی جهان کار می‌کند. با اینکه توسعه G&D در بخش خدمات دیجیتال از جمله امنیت موبایل به شکل e-سیم‌هایی که در آیفون اپل استفاده میشود، سرعت رشد خود را افزایش داده، اما بخش چاپ اسکناس کاغذی سال گذشته تنها ۷ درصد رشد داشته است.
این شرکت آلمانی ابتکار عمل بالایی در زمینه اسکناس کاغذی دارد. وقتی که ارمنستان اخیرا تصمیم بر این گرفت که اسکناس‌های هزار تا ۱۰۰هزار درامی خود را پس از بیست سال جایگزین کند، شرکت G&D از پلی‌استر و کاغذ جدید استفاده کرد که عملا این اسکناس جدید را نسبت به اسکناس قدیمی دو تا سه برابر افزایش می‌داد.
همچنین این شرکت به تازگی ویژگی‌های امنیتی پنهان را به عنوان جایگزین واترمارک و رشته‌های مغناطیسی ارائه کرده است، در این روش کدی با استفاده از لیزر روی اسکناس چاپ میشود که تنها از طریق سنسور‌هایی زیر نور مادون قرمز قابل خواندن است و فلوروسنت‌های ماورا بنفش هم مستقیما درون طرح اسکناس چاپ می‌شوند.
تا پایان سال ۲۰۱۸ تنها حدود ۱۱ درصد از اسکناس‌های جهان توسط بخش خصوصی چاپ می‌شدند. G&D دومین شرکت چاپ اسکناس جهان است که ۲۳درصد از این بازار را به خود اختصاص داده و تنها شرکت دلارو (De La Rue) بریتانیا با ۲۷ درصد سهم بازار از آنها جلوتر است.
حالا شرکت دلارو رقیب این شرکت پس از چندین مشکل جدی از جمله پرداخت نکردن بدهی از سوی ونزوئلا، لغو قرارداد چاپ پاسپورت بریتانیا به فرانسه و مشکلات مدیریت به تازگی سود سهام خود را معلق و اعلام کرده است که احتمالا با وجود نگرانی‌های فعلی در ادامه فعالیت خود به مشکل برمی‌خورد.
پشت صحنه کارخانه مدرن تولید ارز G&D
امروزه G&D در پنج قاره جهان بیش از ۸۰ شرکت زیرشاخه دارد و عملیات چاپ پول را به بهترین نحو در آلمان و مالزی انجام می‌دهد. این شرکت اسکناس‌های مطمئن را تولید و در فرایند معدوم سازی اسکناس هم دخیل است. با اینکه برخی بانک‌های مرکزی فرایند‌های خاص خود را در این زمینه دارند اما G&D سفارشات ویژه برای تولید اسکناس‌های پرتقاضا را نیز می‌پذیرد و با اعمال قابلیت‌های امنیتی متعدد آنها را برای مشتریان ارسال می‌کند. با اینکه سفارشات ارز دائمی و هرروزه نیستند اما دستگاه‌های امنیتی این شرکت برای اسکن پول به نمایندگی از دولت‌هایی همچون امریکا استفاده می‌شوند که درآمدی دائمی است. امید می‌رود که G&D بانک‌های مرکزی کوچک را در صدور ارزدیجیتال براساس فناوری دفترکل توزیعی و خدمات نگهداری شرکت متاکو یاری کند که درصورت تحقق منبع درآمدی پایدار دیگری برای این شرکت محسوب خواهد شد.
در سال ۲۰۱۷ که ارزش بیتکوین در حال رسیدن به ۲۰هزار دلار بود و شهرت رمزارزها به اوج خود رسید، G&D با انتشار مقاله‌ای به نام «پول دیجیتال» تمایل خود به ارز دیجیتال را علنی کرد. در این گزارش ۳۵ صفحه‌ای به بانک‌های مرکزی توصیه شده بود گزینه‌های دیگری را در کنار اسکناس مد نظر قرار دهند: «ارز دیجیتال برای بانک‌های مرکزی از آن لحاظ جذابیت دارد که به آنها اجازه می‌دهد مردم را در مسیر دیجتالی شدن همراهی کنند». این شرکت عقیده داشت که بسیاری از بانک‌های مرکزی در نتیجه رشد سریع ارزهای دیجیتال از جمله زمزمه‌های رمزارز لیبرا به پشتوانه فیسبوک تحت فشار قرار می‌گیرند. بانک‌های مرکزی مایلند کنترل ذخیره پولی خود را حفظ کنند اما دانش یا منابع لازم برای رقابت در این عرصه را در اختیار ندارند.
در همین راستا سال گذشته G&D اولین محصول نرم‌افزاری خود را با هدف تلفیق این دو جهان ارائه کرد: G&D Filia. کریستن جاتنر، مدیر تکنولوژی ارزی G&D این نرم افزار را «مکملی برای پول نقد» توصیف می‌کند، یک فایل داده که به پلتفورمی وابستگی ندارد و بانک‌های مرکزی می‌توانند آنرا استخراج و از طریق بانک‌های تجاری و دیگر نهاد‌های مالی برای گوشی‌ها، ساعت‌های هوشمند و دیگر کیف پول‌های دیجیتال توزیع کنند. با اینکه این شرکت جزئیات دقیقی از این نرم‌افزار جدید ارائه نکرده است، اما «ارزهای» این نرم افزار احتمالا شبیه به بیتکوین از طریق یک الگوریتم ایجاد می‌شوند و تنها تفاوت این است که این ارزها تحت کنترل بانکی خواهند بود که فایل داده را در اختیار دارد. برای استفاده از این ارز جدید نیاز به یک ساب نیست و کد این ارز منبع-باز است و درنتیجه ارائه دهندگان خدمات پرداخت می‌توانند پیشنهادات خود را مستقیما به آن القا کنند.
در مستندات اولیه G&D مشخص نیست که آیا این ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) به طور کامل نیاز به میانجی‌گری یک بانک تجاری از بین می‌برند یا خیر، زیرا برای صدور این ارز نیازی به یک نهاد خزانه‌داری نیست و صدور مستقیم آن امکان‌پذیر است. بنابراین شهروندان مستقیما در بانک مرکزی کشور خود حساب خواهند داشت. ارزهای دیجیتال بدون واسطه در واقع گامی بزرگ به سوی تحقق «بانکداری بدون بانک» محسوب می‌شوند، زیرا برای دسترسی به این ارز شما تنها به یک گوشی هوشمند نیاز خواهید داشت. برای مثال ارائه کمک مالی دولتی در دوران بحران به سادگی ارسال ایمیل خواهد بود.
وینترگرست، مدیر عامل G&D در این مورد می‌گوید: «انتقال پول به کسانی فاقد حساب بانکی هستند و تنها یک گوشی همراه دارند بسیار دشوار است. این پیشنهاد بانک مرکزی نه تنها پول نقد بلکه پول دیجیتال را نیز شامل میشود.»
در حالی که آمازون پی، گوگل پی، علی‌پی و فیسبوک همگی متوجه فرصت موجود برای ساخت شبکه پرداختی بدون مرز شده‌اند، اما تمامی این شرکت ها برای دسترسی نیازمند یک حساب هستند و مدل این نهاد‌های تجاری در واقع با ارز ساخت ارز در تضاد است.
ولفرام سیدمن، رئیس تکنولوژی ارزی G&D در مقاله تازه‌ای می‌گوید: «ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی به نفع عموم است. این ارز در تمام جهان و به دور از مرز‌های اجتماعی و اقتصادی پذیرفته میشود و به شکلی مستقل از صادر کننده قابل استفاده است که آن را به ابزاری دموکراتیک و آزاد تبدیل می‌کند. برای پذیرش گسترده CBDC، این ارز باید برای کاربران درستکار کاملا گمنام باشد.»
اما وینترگرست توضیح می‌دهد که این پول قابل برنامه‌ریزی که از سوی یک بانک مرکزی توزیع میشود باید ویژگی‌هایی فراتر از آنچه اسکناس یا زِل ارائه می‌دهند را در اختیار کاربر قرار دهد: «برای مثال می‌توان گفت که تا هزار دلار غیرقابل ردیابی و گمنام خواهد بود. اما برای بیشتر از هزار دلار باید نام خود را ارائه دهید، زیرا در این ارز دیجیتال می‌توانید آستانه‌ها یا مقادیر خاصی را برای اهداف مختلف مشخص کنید.» از سوی دیگر می‌توانیم CBDC را به گونه‌ای کدنویسی کنیم که تمامی تراکنش‌ها را ردیابی کند و یعنی اصولا حریم خصوصی را به طور کامل نادیده بگیریم.
بیتکوین از لحاظ انرژی بسیار گران قیمت است، به حدی که براساس آنچه اخیرا برآورده شده استخراج یک بیتکوین چیزی بین ۵ هزار تا ۸ هزار و ۵۰۰ دلار هزینه خواهد داشت. اما G&D برای طراحی، تولید و ارسال هزار اسکناس و با توجه به ویژگی‌های امنیتی آن تنها ۳۰ تا ۲۵۰ دلار هزینه دریافت می‌کند. خزانه داری امریکا که اسکناس ایالات متحده را چاپ می‌کند برای چاپ هر دلار در حدود ۰.۰۷۷دلار هزینه می‌کند که و برای چاپ یک اسکناس ۱۰۰دلاری تنها ۰.۱۹۶خرج می‌کند. صدور ارز دیجیتال بانک مرکزی چقدر هزینه خاهد داشت؟ وینترگرست اطلاعاتی در این باره ارائه نکرد اما مطمئنا ارزان تر از بیتکوین خواهد بود.
شرکت G&D زمانی که به کمک برنامه‌نویسان و اقتصاد‌دانان داخلی مشغول ساخت فیلیا بود با شرکت متاکو در سوئیس آشنا شد. نرم افزار متاکو به نام سیلو (Silo) یک رابط کاربری بین اپراتورهای انسانی در بانک‌های تجاری و بلاکچین یا دیگر دفترکل های توزیع شده‌ای است که رمز ارزها را پشتیبانی می‌کنند و این نرم افزار نقش امانت‌دار این رمزارزها را ایفا می‌کند. تا به امروز ۷۵ درصد از کسب و کار متاکو با بانک های عمدتا اروپایی بوده است.
در ماه جولای G&D با سرمایه گذاری ۱۷ میلیون دلاری که دوبرابر هدف اولیه این استارتاپ سوئیسی در مراسم جذب سرمایه بود، علاقه شدید خود را به این زمینه ابراز کرد. وینترگرست می‌گوید: «ما امکان دسترسی به بانک‌های مرکزی را برای آنها فراهم می‌کنیم. زیرا با روی آوردن بانک‌های مرکزی به شکل دیجیتالی ارز، نیاز به یک امانت‌دار حس میشود.»