میزبانی پیام رسان های بومی در کشور فراهم می شود
«حمید فتاحی مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در توئیتر از آخرین مراحل آماده‌سازی مرکز داده مادر شبکه‌ملی‌اطلاعات خبر داد و گفت که قرار است فاز اول این مرکز با ظرفیت ۱۰۰ رک راه‌اندازی شود و به خدمات پایه مانند پیام‌رسان‌ها، جست‌و‌جوگرها و سایر خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات اختصاص یابد.» روزنامه ایران به این بهانه به سراغ فعالان و کارشناسان حوزه شبکه‌های اجتماعی داخلی رفت و نظرات آنان را درباره این اقدام و اینکه این مرکز داده چقدر می‌تواند در توسعه و رشد خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی مؤثر واقع شود، جویا شد.
افزایش پایداری خدمات پایه
«اقدام شرکت ارتباطات در ایجاد مرکز داده مادر اقدام بسیار خوبی است و هرچقدر بتوانیم زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات را تکمیل کرده و گسترش دهیم قطعاً برای پایداری خدمات ملی و پایه بهتر خواهد بود.»
مهدی انجیدنی مدیرعامل پیام رسان گپ با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: راه‌اندازی دیتاسنترها، امنیت کشور ما را در شرایط خاصی مانند تحریم‌ها و قطع اینترنتی و حتی جنگ افزایش می‌دهد و کشور در این حوزه مانند بسیاری از حوزه‌ها به استقلال نیاز دارد.
انجیدنی افزود: ما در کشور بشدت با کمبود دیتاسنتر مواجه هستیم و بهای تمام شده میزبانی در داخل کشور برای خیلی از پروژه‌های بزرگ مانند جست‌و‌جوگرها، پیام رسان‌ها و سیستم‌های IPTV و VODها و… بسیار سنگین است. از آنجایی که این پروژه‌ها به فضای ذخیره‌سازی بزرگ یا مراکز داده بزرگ برای پردازش نیاز دارند و این امکانات در کشور محدود است، این اقدام دولت اتفاق بسیار خوبی خواهد بود و می‌تواند امکان میزبانی پروژه‌های بزرگ را در کشور فراهم کند.
این فعال حوزه پیام رسان‌های داخلی در ادامه گفت: کشورهای دنیا نیز برای توسعه خدمات پایه خود چندین دیتاسنتر برای زیرساخت‌های ملی خود راه‌اندازی کرده‌اند تا نیازهای داخلی کشورشان را پوشش دهند به همین دلیل امیدواریم این حرکت در کشور ما نیز در هر دو بخش دولتی و خصوصی ادامه پیدا کند و دیتاسنترهای قدرتمند و خوبی را در شبکه ملی اطلاعات کشور شاهد باشیم.
وی افزود: سال گذشته در زمان قطعی اینترنت به‌دلیل اینکه دیتاسنتر کاملی وجود نداشت و تمام یا بخشی از سرویس در خارج از کشور میزبانی می‌شد، به‌همین دلیل خیلی از سرویس‌های داخلی با مشکل مواجه شدند. حتی سیستم شاپرک قطع شد از این‌رو امیدوارم این دیتاسنتر مادر شبکه ملی اطلاعات باعث شود که ظرفیت ارائه خدمات و قدرت تاب‌آوری شبکه در زمان‌های بحران بواسطه میزبانی سرویس‌ها در داخل کشور افزایش یابد.
انجیدنی با اشاره به اینکه این مرکز داده مادر، صرفاً برای خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی راه‌اندازی نشده و نخواهد شد، گفت: این مرکزداده، زیرساختی است که برای تمام خدمات پایه بزرگ از جمله پیام رسان‌ها که جزو پروژه‌های بزرگ کشور هستند، فراهم شده است تا بتوانند خدمات میزبانی را از یک سرویس دهنده خوب و امن دریافت کنند و می‌توان گفت که این یک فرصت خوبی است و به نظر می‌رسد بخشی از دغدغه‌های پیام رسان‌ها در موضوع هزینه‌های میزبانی و کیفیت میزبانی بواسطه این دیتاسنتر برطرف شود.
این فعال حوزه پیام رسان‌های داخلی افزود: تنها 20 درصد مشکلات پیام رسان‌های بومی با بحث زیرساخت‌ها و دیتاسنترها ارتباط دارد و 80 درصد مشکلات پیام رسان‌های بومی به نبود قوانین کافی، فرهنگ‌سازی و… بر می‌گردد و باید به آنها بیشتر پرداخته شود.
توسعه زیرساختی اولویت دوم
«ایجاد دیتاسنتر و افزایش ظرفیت در حوزه زیرساختی خوب است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تکالیف خود در ایجاد زیرساخت‌ها در حوزه شبکه ملی اطلاعات بدرستی عمل می‌کند.»
علیرضا یاری کارشناس حوزه شبکه‌های اجتماعی با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: اما پیشرفت و توسعه در لایه خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی، جست‌و‌جوگرها، ایمیل و… تنها متکی به داشتن زیرساخت نیست، چرا که شبکه ملی اطلاعات دو لایه دیگر به‌نام‌های ارائه خدمات و محتوا نیز دارد که متولی آن وزارت ارتباطات نیست و تا این دو لایه بخوبی شفاف‌سازی نشود و بازیگران آن شکل نگیرند، در بخش خدمات پایه مانند پیام رسان‌ها، جست‌و‌جوگرها و… اتفاقی رخ نخواهد داد.
یاری به موضوع ایجاد بازار اشاره کرد و افزود: اگر خدمات پایه زیرساخت مناسبی مانند مراکز داده داشته باشند ولی بازاری وجود نداشته باشد و مردم از آنها استفاده نکنند، وجود زیرساخت در این بخش تأثیرچندانی نخواهد داشت.
این کارشناس حوزه خدمات پایه اعتقاد دارد امروزه وقتی در خدمات پایه‌ای مانند شبکه ملی اطلاعات شاخص‌گذاری انجام میشود، زیرساخت به‌عنوان یک شاخص در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه به‌دست آوردن سهم بازار است که جزو مهم‌ترین شاخص‌ها محسوب میشود. به عبارتی امروزه به‌دست آوردن بازار، یا کسب درآمد از اقتصاد دیجیتالی و تسلط به بازار از سوی اپراتورهای داخلی و ارائه دهندگان خدمات، ملاک شاخص‌گذاری قرار می‌گیرد.
یاری گفت: معمولاً ابتدا خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی، جست‌و‌جوگرها و… ایجاد شده و وقتی توسعه یافتند مراکز داده نیز ایجاد میشود. به عبارتی در زنجیره ارزش خدمات، معمولاً ابتدا خدمات شکل می‌گیرند و بازار پیدا می‌کنند و محتوای آنها افزایش می‌یابد و سپس به سیستم‌های پردازشی، مراکز داده و دیتاسنترها و ذخیره‌سازی نیاز بیشتری پیدا می‌کنند حال در این میان خدمات پایه، یا بخش زیرساختی را خریداری یا اجاره کرده یا اینکه در مراکز داده اقصی نقاط دنیا توزیع می‌کنند.
این کارشناس معتقد است البته امروزه به‌دلیل حجم اطلاعاتی مانند ویدئو و… که وجود دارد آنهایی که محتوا دارند و خدمات کاربردی ارائه می‌دهند ترجیح می‌دهند که به مشتریان خود نزدیک باشند بنابراین وقتی محتواهای مختلف بومی در دیتاسنترهای مختلف داخلی قرار می‌گیرد، می‌تواند خدمات را بهبود داده یا توسعه دهد.
وی افزود: از این‌رو می‌توان گفت ایجاد زیرساخت‌ها باعث افزایش ظرفیت‌های خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی شده و هزینه‌های آنها را کاهش می‌دهد ولی راه‌اندازی آنها دلیلی بر این نیست که مردم از خدمات پایه‌ای استفاده کنند به همین دلیل باید به دو لایه دیگر ارائه خدمات و محتوا نیز توجه شود و مردم از آنها استفاده کنند. تا این دو لایه توسعه نیابد و مردم از آنها بهره‌برداری نکنند، هر چقدر هم لایه زیرساخت توسعه پیدا کند نتیجه مؤثری در زمینه خدمات پایه در بر نخواهد داشت.
رشد کاریکاتوری
سهیل تقوی کارشناس حوزه شبکه‌های اجتماعی نیز اعتقاد دارد تنها وجود دیتاسنترها نمی‌تواند عاملی برای توسعه خدمات پایه مانند پیام رسان‌های بومی باشد و باید دیگر بخش‌ها مانند ارائه خدمات و محتوا در کنار افزایش زیرساخت‌ها، توسعه یابند چرا که توسعه یک بخش از حوزه خدمات پایه، رشد را کاریکاتوری خواهد کرد.
تقوی به «ایران»گفت: باید دیگر دستگاه‌ها در لایه‌های ارائه خدمات و محتوا نیز به کارهای خود سرعت ببخشند و تا تمام اجزا با هم و درکنار هم رشد نکنند موفقیتی حاصل نمی‌شود. هم اکنون بخش زیرساختی در حال رشد است اما جنبه‌های دیگر مانند خدمات، محتوا و بازار رشدی ندارند و آنچه رشد و توسعه خدمات پایه مانند پیام رسان‌ها را موجب میشود بازار است و هم اکنون بازار خوبی در بین مردم برای خدمات پایه وجود ندارد.
وی افزود: برای رشد دو لایه دیگر مانند محتوا باید دیگر دستگاه‌ها مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات و… ورود کنند و از آنها مطالبه شود تا این دو لایه نیز رشد کنند.
این کارشناس فناوری اطلاعات معتقد است راه‌اندازی دیتاسنترها می‌تواند در حمایت از خدمات پایه مانند پیام رسان‌ها و جست‌و‌جوگرها و… مؤثر باشد ولی باید حمایت‌ها هدفمند و هوشمندانه باشد تا نتیجه خوبی از آن حاصل شود.
تقوی اما در ادامه ورود دولت به ساخت و راه‌اندازی دیتاسنترها را درست ندانست و گفت: از آنجایی که در این حوزه بخش خصوصی مانند اپراتورها فعال هستند بهتر است دولت ساخت و راه‌اندازی دیتاسنترها را به بخش خصوصی بسپارد، چرا که وقتی دولت نیز خود در زمینه راه‌اندازی مراکز داده در کشور ورود می‌کند در حقیقت وارد رقابت با بخش خصوصی میشود.
این کارشناس فناوری اطلاعات افزود: دولت می‌تواند از دیتاسنترهای موجود استفاده کرده و به‌عنوان یارانه به شرکت های فعال در حوزه خدمات پایه ارائه دهد، چرا که بحث پشتیبانی، نگهداری و… برای دولت هزینه بر است و بنگاهداری دولت در این زمینه توجیهی ندارد.