دبیر شورای عالی فضای مجازی: دغدغه فضای مجازی باید به متخصصان حوزه علمیه منتقل شود
دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه باید در مواجهه با تحولات فضای مجازی، فعال و مبتکرانه عمل کنیم، گفت:دغدغه فضای مجازی را باید به متخصصان حوزه علمیه انتقال دهیم.
به گزارش پژوهشگاه فضای مجازی، سید ابوالحسن فیروزآبادی در دیدار با اعضای دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی با بیان اینکه با توجه به نقش مرکز ملی فضای مجازی مبنی بر سیاستگذاری، هماهنگ‌سازی و مدیریت کلان فضای مجازی و ضرورت تدوین سیاست‌های مبتنی بر مبانی اسلامی، این دفتر در قم ایجاد شده است، گفت: یکی از اهداف ایجاد این دفتر برطرف کردن تأخرهای فرهنگی و اجتماعی ناشی از توسعه فناوری و تکنولوژی در زمینه فضای مجازی است. شدت تحولات به قدری زیاد است که نمی‌توان فرصت زیادی را برای جبران این تأخر فرهنگی در نظر گرفت. در دوره‌ای از تحول تاریخی قرار گرفته‌ایم که پیچیدگی و سرعت تحولات بالا و طول بازه زمانی یک تحول کوتاه است. برای مواجهه با این تحولات که اساس آن مبتنی بر نوآوری، ابتکار و تحول است، به یک مواجهه فعال و مبتکرانه نیاز داریم.
وی رصد و تشخیص روند کلی و آینده پژوهی فضای مجازی را یکی دیگر از اهداف ایجاد دفتر قم دانست و گفت: باید در این زمینه دماسنج فضای مجازی باشیم و مشخصه‌ها و راه‌کارهای مواجهه با آن را تدبیر کنیم. فضای مجازی امتداد فضای حقیقی و دارای ماهیتی اجتماعی است. ذات فضای مجازی زیست‌بوم است و ارتباط و اتصال، شبکه‌ای حرکت کردن و جهانی بودن از ذاتیات آن است. با شناسایی این ذات و آینده‌نگری نسبت به آن است که می‌توان سبک زندگی یک فرد مسلمان در فضای مجازی را تبیین کرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: با تشریح این مسائل قصد داریم دغدغه فضای مجازی را به متخصصان حوزه علمیه انتقال دهیم. حوزه علمیه به عنوان صدای اسلام در برابر این تحولات، باید تکلیف مردم را قبل از غوطه‌ور شدن در آن تبیین کنند. هدف ما این است که مسائل اسلامی جامعه در حوزه فضای مجازی توسط این دفتر پیگیری و حل شود.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی ارتباط با پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را ضروری برشمرد و گفت: رویکرد ما ستادی است و باید با نخبگان و مراکز فعال پژوهشی حوزوی ارتباط صورت پذیرد. آینده‌پژوهی دین و دیانت بررسی شود و طرح مسائل حکمی، فلسفی و فقهی فضای مجازی در بدنه حوزه و در میان اندیشمندان و فضلای حوزوی تقویت شود.
وی یکی دیگر از ویژگی‌های فضای مجازی را قطبی شدن عنوان کرد و گفت: این قطبی سازی سبب تضعیف نهادهای قدرتمند و مرجع مثل نهاد دین، دانشگاه و حتی زبان میشود که سبب بروز مشکلاتی در جامعه میشود. اجتماعی شدن مسائل یکی دیگر از خاصیت‌های فضای مجازی است که در تمام مسائل سیاسی و دینی و …، جنبه اجتماعی شدن آن هم لحاظ میشود و ضریب انتشار جهانی پیدا می‌کند.
فیروزآبادی با اشاره به ایجاد رفتارهای اجتماعی در پلتفرم‌های جدید، خاطرنشان کرد: پلتفرمی مثل اینستاگرام باعث تقویت خودشیفتگی در انسان میشود و بر اساس ذائقه هر فرد برای مخاطبان حباب سازی می‌کند و باعث تشدید عمق قطبی شدن میشود. ایجاد حسرت یکی دیگر از معایب این پلتفرم است که به دلیل اینکه در انعکاس زیبایی‌ها و نازیبایی‌ها یکسان نیست باعث ایجاد حسرت و قطبی شدن میشود. این دغدغه‌هایی است که در جامعه ایجاد شده و باید برای آن راه‌کارهایی توسط متخصصان اندیشیده شود.
وی با ترسیم سه رویکرد پژوهشی، آموزشی و تبلیغی برای دفتر مطالعات اسلامی تصریح کرد: حوزه می‌تواند یک نظام مداخله گرانه نظری در مبحث حکمرانی چه به معنای سخت و قاهرانه و چه به معنای نرم و اجتماعی آن داشته باشد. در فضای مجازی بسیاری از هنجارها و ارزش‌ها در مقیاس جهانی است و چیزهایی با نام هنجار و ناهنجاری پذیرفته میشود که به راحتی نمی‌شود با آن مقابله کرد. پلتفرم‌های رسانه‌ای بر بستر اینترنت در انتخابات و مسائل مختلف سیاسی اجتماعی مداخله دارند و نمی‌توان این رسانه‌ها را نادیده گرفت.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به جریان سازی در دنیای پست مدرن امروزی تأکید کرد: در نظام تبلیغاتی پست مدرن امروز به راحتی نمی‌توان گفتمان‌سازی کرد و در صورت گفتمان سازی هم، هدایت و مدیریت آن در دست ما نیست. قبلاً شاید روحانیت به راحتی گفتمان سازی و راهبری آن را برعهده داشت اما در دنیای امروز، دستگاه دینی باید رابطه خود با مردم در این فضای جدید را تعریف کند و درصدد اصلاح نقایص آن برآید. این مسائل دغدغه‌های مهمی است که در دراز مدت سبب بروز اثرات بسیار خطرناک اجتماعی فرهنگی میشود.
وی با تأکید بر حفظ ساختار تبلیغ سنتی، خواستار افزودن قالب‌های جدید و متناسب با فضای مجازی در نظام تبلیغاتی دینی شد و گفت: ساختار تبلیغاتی سنتی ما استفاده از منبر در مکان و بازه‌های تبلیغی مشخص بوده است اما در فضای مجازی با یک فضای ۲۴ ساعته طرف هستیم که بنا بر قالب جدید باید فرم و محتوای جدید تولید کنیم. اگر در این زمینه فکر و دغدغه نداشته باشیم به تدریج جای مسجد را پلتفرم و جای روحانی را سلبریتی می‌گیرد. این بحران سبب ناپیوستگی اجتماعی میشود. بسیاری از سیستم‌ها و ساختارها در ناپیوستگی دچار بحران و تعارضات شدید می‌شوند.
فیروزآبادی با اشاره به اینکه نهاد دین و حوزه علمیه متصدی پاسخ به این دغدغه‌ها است، اظهار داشت: نگاه ما نگاه دغدغه‌مندانه به فضای مجازی است و دفتر مطالعات اسلامی متکفل ایجاد جریان برای پاسخگویی به این مسائل است تا جایی که این مسائل به گفتمانی جاری در حوزه تبدیل شود و نهادهای حوزوی در مورد مسائل فضای مجازی بدون درنگ اتخاذ موضع داشته باشند.
وی خواستار بررسی موضوعات متنوع و عام فضای مجازی توسط این دفتر شد و گفت: مسائلی مثل مالکیت در فضای مجازی، تعریف حریم خصوصی، آزادی انسان و حد و حدود آن، بحث حکمرانی و حدود و نحوه مداخله مردم در زندگی اجتماعی در فضای مجازی، احکام کنشگری و فعالیت در فضای مجازی، نفی سبیل و تعریف آن در عصر جهانی شدن و حکومت نرم از مسائل بنیادی و پایه‌ای است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.
در حاشیه این دیدار تعدادی از اعضای دفتر به بیان نظرات و پیشنهادات خود در مسائل مختلف مطالعات و پژوهش‌های اسلامی فضای مجازی پرداختند.