تعادل بین درآمد وهزینه ها؛ راهکار ساده برون رفت از زیان دهی مخابرات ایران
اهمیت ارتباط با مشتریان و ایجاد یکپارچگی درون سازمان، از بدیهیات بازار رقابت است . در قرن بیست‌ویکم ، بهره‌گیری بهینه و اثر‌بخش از فناوری اطلاعات به یکی از شاخص‌های اصلی و کلیدی موفقیت بنگاه‌های موفق جهان تبدیل شده است.
به گزارش فصلنامه ارتباطات ، در دنیای کسب و کار امروز که مشتریان با وجود رقبا و محصولات بسیار متعدد از حق انتخاب بسیار متنوعی برخوردارند، دیگر اتکاء به روش‌های سنتی و قدیمی بازاریابی و فروش راه‌گشا نخواهد بود
براین اساس تمامی شرکت های و بنگاه های بزرگ اقتصادی امروز با اتکا به ابزار های فناوری نوین ، می توانند در بازار رقابت مشتری ای را که حق انتخاب دارد ، به سوی خود سوق دهند.
شرکت مخابرات ایران نیز از این فضای رقابت مستثنی نیست و می بایست بدون کمترین تعللی سهم بازار را از آن خود کند و یا آنچنان در این فضای رقابتی مقاوم باشد که این سهم را از دست ندهد. اما آنچه شرکت مخابرات ایران را در این بازار رقابتی یک قدم جلوتر از سایر رقبا نگه داشته است ؛ ویژگی ها و توانمندی هایی است که این شرکت از ابتدا در کشور و در میان سایر اپراتورهای ارتباطی داشته است.
بستر ارتباطی اصلی حاضر در مناطق کمتر برخوردار و روستاها ، محور اصلی در ایجاد شبکه ملی اطلاعات در بخش زیرساخت ، پیشران توسعه دانش ارتباطات در کشور، موتور محرک اقتصاد دیجیتال و افزایش بهره‌وری در سطح ملی و ارایه خدمات ارتباطی به صورت مستقیم و غیر مستقیم به تمامی خانوارها ، شرکت ها و دستگاه ها از جمله ویژگی هایی است که اهمیت شرکت مخابرات ایران در کشور را نشان می دهد .
همچنین این شرکت با پرداخت سالانه حدود 12هزار میلیارد تومان به دولت، اشتغالزایی مستقیم برای بیش از 70 هزار نفر و اشتغالزایی غیر مستقیم برای بیش از 300 هزارنفر، به عنوان پیشران در حوزه خرید و حمایت از تولید داخل و شبکه مادر ارتباطی به عنوان بستری برای تمامی شرکت ها در زنجیره ارزش صنعت نیز، هست .
با ویژگی هایی که بر اهمیت شرکت مخابرات ایران به عنوان مهمترین اپراتور ارتباطی کشور ، تاکید می کند؛ این شرکت در حال حاضر با مشکل اساسی زیان دهی و کاهش سودآوری مواجه است .
حال مخابرات ایران چگونه است ؟
در حال حاضر ، روند حاشیه سود شرکت مخابرات ایران ، در بخش تلفن ثابت، به علت تورم و عدم تناسب تعرفه ها نزولی است .
سودآوری مخابرات بخش ثابت به ازای درایی در سال 1398، یک درصد بوده است یعنی به ازای هر صد تومان دارایی ، تنها یک تومان سود عاید شرکت مخابرات ایران شده است که این عدد در 6ماه اول سال 99 به زیان تبدیل شده است .
شرکت مخابرات ایران در حال حاضر با کاهش درآمد تلفن ثابت نسبت به 17 سال گذشته ، مواجه است، زیرا علی رغم تورم ارزی و ریالی، درآمد مکالمه تلفن ثابت سالانه حدود 600 میلیارد تومان کاهش نسبت به سال 91 و درآمد کل تلفن ثابت سالانه حدود 200 میلیارد تومان کاهش نسبت به سال 91 را نشان می دهد .این امر ناشی از سیاستگذاری‌های مبتنی بر کاهش تعرفه در زمان اوج تورم می‌باشد.
این در حالی‌ست که شرکت مخابرات ایران در این مدت ، با شتاب بیشتر هزینه و افزایش شدید حقوق و دستمزد مواجه شده‌است . عدد حقوق و دستمزد و مستمری سال 1399 شرکت نیز، با توجه به مصوبات، 50 درصد رشد را نشان می دهد.
آمارها و درصدهای رشد افسارگسیخته از هزینه نیروی انسانی و تجهیزات، نشان دهنده این است که نرخ رشد هزینه تقریبا از نرخ رشد درآمد بیشتر است و این بدان معناست که در بلند مدت شرکت دچار بحران مالی خواهد شد، لذا اولین و مهمترین بخشی که از این موضوع آسیب خواهد دید، کیفیت خدمات و توسعه ارتباطات خواهد بود .
چرا مخابرات دچار چنین مشکلاتی شده است؟
آنچه طی این سالها از بعد ازخصوصی شدن شرکت مخابرات ایران ،باعث کاهش سودآوری و افزایش هزینه ها شده و مخابرات ایران را با زیان های جبران ناپذیری مواجه ساخته است ؛ عدم تغییر تعرفه ها متناسب با تورم است .
تعرفه خدمات مخابراتی در تمام بخش ها اعم از صوت و دیتا از سال ۸2 تاکنون، یعنی 17 سال افزایش نیافته است. این در حالی است که در این مدت علاوه بر تورم روزافزون سالانه، میزان تعرفه تمام حامل های انرژی چندین برابر افزایش داشته است.در حال حاضر، هزینه خالص نگهداری هر خط تلفن ثابت به جز هزینه های جانبی، حدودا ماهانه ۷ هزار و ۵۰۰ تومان است که مبلغ حق اشتراک به صورت میانگین، بخش کوچکی از این هزینه در حدود ۳ هزار و ۶۰۰ تومان را پوشش می دهد با این وجود، از ابتدای سال ۹۸، آبونمان، راندآپ و حداقل کارکرد قبوض صادره مشتریان، با تصمیم مراجع ذیربط به صورت کامل حذف شده است.
لزوم توسعه شبکه و جایگزینی تجهیزات جدید به جهت ضرورت تغییر تکنولوژی، افزایش قابل توجه هزینه های ناشی از اقلام رفاهی کارکنان و بازنشستگان ، از جمله مهم ترین اولویت های شرکت مخابرات ایران است. که با این روند نزولی درآمدی در شرکت ، نمی توان این اولویت ها را محقق ساخت .
با توجه به این چنین مشکلاتی که مخابرات با آن دست به گریبان است، مجمع عادی فوق العاده صاحبان سهام شرکت مخابرات ایران 31خرداد ماه سال جاری با حضور حداکثر اعضا اعم از نمایندگان دولت ، بورس و خصوصی سازی تشکیل جلسه داد و افزایش میزان حق اشتراک مشترکان خطوط تلفن ثابت را تصویب کرد .
براساس این مصوبه ، حق اشتراک تلفن ثابت در شهرها ماهانه ۲۰۰۰ تومان، در مراکز شهرستان ها ماهانه ۲۵۰۰ تومان، در مراکز استان ها به استثناء کلان شهرها ماهانه ۴۰۰۰ تومان، در کلان شهرها ماهانه ۵۰۰۰ تومان و در شهر تهران ماهانه ۸۰۰۰ تومان، تعیین شد.
تا پیش از این مخابرات برای حق اشتراک ماهیانه بابت هر خط تلفن ثابت، از مشترکان در روستاها ۱۰۰ تومان، در شهرها ماهانه ۷۵۰ تومان، در شهرستان‌ها ۱۰۰۰ تومان، در مراکز استان‌ها غیر از کلانشهرها ۱۲۰۰ تومان، در کلانشهرها ۱۵۰۰ تومان و در تهران ۲۰۰۰ تومان دریافت می‌کرد.
با این وجود ، شرکت مخابرات ایران از سال 1391 تا سال 1399 با مشکلاتی مواجه است که نتیجه آن ، رشد حقوق و دستمزدبه مقدار 510 درصد، انرژی ، 320 درصد؛ ظرفیت داده 1076درصد ، توسعه 880درصد ، هزینه های کل 344درصد و درآمد کل 245 درصد می باشد . این در حالی ست که تعرفه بین شهری و بین استانی به میزان 27 درصد ، درآمد مکالمه تلفن ثابت ، 8درصد و درآمد تلفن ثابت 29درصد کاهش داشته اشت .
به طور کلی دلایل اصلی مشکلات شرکت مخابرات ایران در حال حاضر به شرح زیر می باشد :
– عدم تغییر و حتی کاهش تعرفه تلفن ثابت
– افزایش شدید هزینه ها به ویژه هزینه نیروی انسانی
– افزایش شدید هزینه های توسعه به علت وابستگی به نرخ ارز
– لاوصولی بالا از شرکت ها و دستگاه ها و عدم حمایت قانونگذاران
لازم به توضیح است که در بخش هزینه های نیروی انسانی ، تامین هزینه های بازنشستگان که جز تعهدات و اولویت های شرکت مخابرات ایران است ، چالش بزرگی برای این شرکت ایجاد کرده است. مجموع هزینه سالانه بازنشستگان با احتساب بیمه تکمیلی وسایر هزینه ها ، 1100 میلیارد تومان و بیش از 700 میلیارد تومان هم معوقات را شامل می شود.
همچنین هزینه های کارگزاران که با تاکید دولت به شرکت مخابرات ایران تحمیل شد ، از سال 1394 تا 1399 ،شامل 334 میلیارد تومان حقوق و دستمزد سالانه و 218 میلیارد تومان هزینه تغییر گروه 2 به طرح جدید (6تا 9) را شامل می شود .
این در حالی ست که زیان دهی شدید سرویس های تلفن ثابت نیز ، مشکلی به مشکلات عدیده شرکت مخابرات ایران اضافه می کند، به طوری که 5850 تومان متوسط درآمد هر خط تلفن ثابت است ولی این خط برای شرکت ، 15500 تومان هزینه در بر دارد .
چه باید کرد؟
تمامی نکاتی که در این گزارش آمده است باعث شده شرکت مخابرات ایران در ارایه خدمات با مشکلاتی مواجه شود؛ اما نه به دلیل خصوصی شدن، بلکه به دلیل کم لطفی بخش حاکمیتی در حق این شرکت است که بیش از 17 سال اجازه تعدیل تعرفه ها را نمی دهد به طوری که این شرکت در حال حاضر آمادگی اجرای تعرفه های مصوب شورای اقتصاد در سال 1382 را علی رغم تورم 10 برابری و هزینه های 20 برابری دارد .
به طور کلی راهکارهایی که می تواند شرکت مخابرات ایران را از این مشکلات نجات دهد به شرح زیر می توان دسته بندی کرد :
– قوانینی برای عدم پرداخت بدهی وضع شود و برای هزینه کارگزاران روستایی ، منابعی پیش بینی شود
– سهم سنگین تسهیم درآمد ، حداقل برای مدتی مشخص با هدف توسعه شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات روستایی کاهش یابد
– تعرفه گذاری خدمات انحصاری ، مطابق قانون به شورای رقابت واگذار شود
– تعرفه خدماتی که سال هاست تغییر نداشته اند متناسب با تورم وسود معقول به روز شوند
– تعرفه تلفن ثابت به نحوی افزایش یابد که این سرویس پایه از زیان دهی خارج شود
– دولت مکلف به پرداخت بدهی های خود مربوط به قبل ازخصوصی سازی شود
براین اساس، با توجه به اهمیت توسعه ارتباطات و فناوری ارتباطات به ویژه در ایام کرونا و بعد از آن و در شرایطی که نیاز مردم به استفاده از اینترنت رو به فزونی است انتظار می رود بخش حاکمیتی کشور، به یاری شرکت مخابرات ایران بشتابد شرکتی که به عنوان یک شرکت خصوصی، علاوه بر عمل به تمام تعهدات خود، در شهرها و روستاها میلیاردها تومان هزینه کرده است که حتی هزینه های سال های 92 و 93 مناطق روستایی، از طریق دولت تا این زمان به مخابرات پرداخت نشده است.
این در حالی ست که طی سال های اخیر ظرفیت خدمات اینترنتی و پهنای باند کشور افزایش قابل توجهی یافته است؛ اما شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنتی ، سرمایه گذاری در شهرهای کوچک و روستاها را اقتصادی نمی دانند و رقابتی در این بخش ها شکل نگرفته است.
بنابراین انتظار می رود که با تقویت بنیه مالی چنین شرکتی با سابقه درخشان قبل از خصوصی سازی وبا تعهدات و ویژگیهای با اهمیتی که هنوز در کشور دارد ؛ راه توسعه برای این اپراتور مهم مخابراتی و ارتباطی در کشور ، هموار شود.