کاهش شدید متقاضیان درگاه پرداخت اینترنتی با اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی
اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و الزام پذیرندگان شبکه پرداخت به تشکیل پرونده مالیاتی و همچنین الزام متقاضیان جدید دریافت درگاه پرداخت به تشکیل پرونده مالیاتی در سه ماه گذشته به گفته پرداخت‌یارها باعث کاهش شدید نرخ ثبت‌نام متقاضیان دریافت درگاه پرداختی شده است. از سوی دیگر سازمان امور مالیاتی وعده داده بود تا نیمه بهمن ماه امکان استعلام و صدور خودکار کد مالیاتی را برای متقاضیان جدید دریافت درگاه پرداخت فراهم می‌کند که هنوز این وب سرویس در اختیار پرداخت‌یارها قرار نگرفته است. هرچند که از ابتدای سال ۱۴۰۰، سامانه مودیان در حالت آزمایشی شروع به کار کرده است اما هنوز برای همگام سازی اطلاعات بین سازمان مالیات و شرکت‌های پرداخت‌یارها مشکلات زیادی دارد. این سامانه قرار است که این خدمت خود را فقط به پذیرندگان حقیقی ارائه دهد و پذیرندگان حقوقی دریافت درگاه پرداخت برای دریافت کد مالیاتی باید مستقیم به سازمان امور مالیاتی مراجعه کنند.
قانون برای پذیرندگان قدیم اجرا نشده است
به گفته مدیرعامل زرین‌پال، از زمان اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی تاکنون نرخ ثبت‌نام پذیرنده‌های جدید از حداقل ۳۰۰ در روز به حداکثر ۱۰ ثبت‌نام روزانه رسیده است. او توضیح داد که شاید این موضوع در کوتاه مدت باعث کاهش درآمد نشود اما چرخه ورودی را کم می‌کند و در طولانی مدت باعث کاهش درآمد خواهد شد. مصطفی امیری در این‌باره گفت: «پذیرنده‌های جدید برای اینکه به سوددهی و درآمد برسند باید یک بازه زمانی را طی کنند. به صورت کلی یک چرخه از زمان ثبت‌نام تا زمان درآمد زایی برای ما وجود دارد که با این قانون، ورودی این چرخه بخاطر پیچیدگی‌های زیاد بسیار افت کرده است. برای مثال پیش از این حداقل ۱۸ هزار شغل غیر مستقیم در ماه ایجاد می‌شد که شاید پس از سه ماه، نیمی از آن‌ها تعطیل شوند اما با این حال یک فرصت شغلی مناسبی ایجاد خواهد شد. جدا از چالش درآمد برای ما فرصت ایجاد شغلی زیادی هم از بین رفته است.»
او در ادامه با اشاره به این موضوع که قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان باید برای همه پذیرنده‌های قدیمی و جدید اجرا شود، توضیح داد: «در متن قانون اشاره شده است که کد مالیاتی برای دریافت درگاه پرداختی یا دستگاه‌های کارتخوان باید برای همه ابزارها این اتفاق بیفتد. با توجه به اینکه در حال حاضر در شبکه پرداخت کشور ۶ میلیون ابزار وجود دارد که تراکنش‌های خود را به شبکه پرداخت کشور ارسال می‌کنند، باید قانون برای این ۶ میلیون و پذیرنده‌های جدید اجرا شود. اما بانک مرکزی، شاپرک و سازمان امور مالیاتی این ۶ میلیون ابزار را رها کردند و به پذیرنده‌های جدیدی که می‌خواهند این خدمات را دریافت کنند، سختگیری می‌کنند. در واقع این کار یک مزیت رقابتی برای پذیرنده‌های قدیمی ایجاد می‌کند یا از سوی دیگر باعث ایجاد یک بازار سیاه میشود که دستگاه‌های کارتخوان و درگاه‌های پرداختی به افرادی که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار جدیدی دارند اما نمی‌خواهند که فرایند دریافت کد مالیاتی را انجام دهند، اجاره داده شود. اگر قانون گذار سریع ورود نکند، امکان فروش دستگاه پوز اجاره و فروش دستگاه‌های قدیمی باعث آسیب زیادی میشود.»
تمایل مجدد به استفاده از روش کارت به کارت
عرشیا زارع، مدیر روابط عمومی پی‌فا در گفت‌وگو با آی‌تی ایران گفت که این پرداخت‌یار با اجرای این قانون چالش بیشتری نسبت به بقیه تجربه کرده است. به گفته وی قبل از اجرای این قانون از هر ۱۰۰ بازدید، ۶۰ مورد آن به دریافت درگاه پرداختی توسط پی‌فا تبدیل می‌شدند اما پس از الزام دریافت کد مالیاتی، ۶۰ مورد آن‌ها از قصد خود برای دریافت درگاه پرداختی منصرف می‌شدند.
او همچنین با اشاره به این موضوع که اگر این قانون برای پذیرنده‌های قدیمی هم اجرا شود، ۱۵ تا ۲۰ درصد آن‌ها ریزش پیدا خواهند کرد، توضیح داد: «مالیات در همه دنیا مرسوم است ولی در ایران یک ترس آشکاری از این موضوع وجود دارد. مسئله مطرح این است که تفاوت تراکنشی بین یوزرها قبل و بعد از دریافت کد مالیاتی چقدر است؟ برای مثال شاید افرادی که کد مالیاتی هم دارند از اینکه اگر میزان تراکنش‌هایشان زیاد شود باید مالیات بیشتری پرداخت کنند از راه‌های دیگر مانند کارت به کارت و. . استفاده کنند که راه ردیابی آن بسیار سخت‌تر است.»
زارع اعتقاد دارد که پرداخت‌یارها با هدف اینکه فرایندهای پرداخت را آسان‌تر کنند و جلوی کلاه‌برداری مسائلی چون کارت به کارت را بگیرند، وارد این حوزه شده‌اند. اما در حال حاضر فرآیندها سخت‌تر و پیچیده‌تر از قبل شده است. به گفته او یک فروشنده ساده اینستاگرامی برای اینکه مالیاتی پرداخت نکند، ترجیح می‌دهد که از فرایند کارت به کارت استفاده کند و این در حالی است پیش از این کارت به کارت باعث کلاه‌برداری می‌شده است. او در این‌باره گفت: «سال ۱۴۰۰ با اینکه سال مانع‌زدایی نامیده شده است اما برای پرداخت‌یارها با یک مانع بزرگ شروع شده است.»
کاهش ۱۵ درصدی ثبت‌نام پذیرنده‌ها در زیبال
مهدی فاطمیان، بنیان‌گذار زیبال با بیان اینکه این قانون در حالی اجرا شد که زیرساخت‌های لازم برای مهاجرت به این سیستم وجود نداشت، در گفت‌وگو با آی‌تی ایران گفت: «یک ماه پس از اجرا شدن این قانون در شرکت‌های PSP، آن‌ها در جلسات اعلام کردند که نرخ ثبت‌نام آن‌ها برای درخواست درگاه‌های پرداختی و گرفتن دستگاه‌های پوز به ۵ درصد کاهش پیدا کرده است.»
به گفته فاطمیان در پرداخت‌یارها هم به علت اینکه عمده مشتریان آن‌ها کسب‌وکارهای خانگی و خرد هستند، دریافت کد مالیاتی برای آن‌ها باعث دلهره و دغدغه زیادی شده است که باید از درآمد کم خود مالیات هم پرداخت کنند. به گفته بنیان‌گذار زیبال در سه ماه گذشته ثبت‌نام پذیرنده‌های زیبال کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی تجربه کرده است.
او معتقد است که بانک مرکزی با این رویه اشتباهی که در پیش گرفته، باعث شده است تا کسب‌وکارهای جدید به مکانیزم‌های اشتباه کارت به کارت و. . که فعالیت تجاری محسوب نمی‌شوند، روی بیاورند.
فاطمیان در ادامه توضیح داد: «قرار بود که بانک مرکزی یک وب‌سرویسی را به شرکت‌های پرداختی ارائه بدهد که کاربر وقتی در سیستم ثبت‌نام می‌کند، با شرکت‌های پرداخت یار همگام‌سازی شود. اما در حال حاضر کاربران این شرایط را می‌پذیرند و برای ثبت‌نام به سامانه مراجعه می‌کنند. اما زمانی که پرداخت‌یارها می‌خواهند استعلام بگیرند به مشکل برمی‌خورند که این خود فرایند ثبت‌نام را سخت می‌کند. از سوی دیگر سازمان مالیات اعلام کرده است که این وب سرویس را در بهمن ماه به شاپرک داده است که به پرداخت‌یارها بدهد اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.»
به گفته فاطمیان در حال حاضر حتی جذب مشتری بین خود پرداخت‌یارها ممکن نیست، زیرا که هر مشتری قدیمی برای اینکه درگاه پرداختی خود را به یک شرکت دیگر منتقل کند باید کد مالیاتی دریافت کند، از همین رو آن‌ها ترجیح می‌دهند که این کار را نکنند.
بنیان‌گذار زیبال همچنین درباره دریافت کد مالیاتی توسط پذیرنده‌های قدیمی توضیح داد: «به گزارش بانک مرکزی، تنها یک میلیون از پذیرنده‌های قدیمی کد مالیاتی ندارند و مابقی آن به صورت اتوماتیک سینک شده و برایشان کد مالیاتی صادر شده است. اما هنوز این خبر به شرکت‌های پرداخت‌یار اطلاع‌رسانی نشده و صرفا گفته خود بانک مرکزی است.»