ثبت خطرناک‌ترین تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر روان ما
همه ما معمولاً از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنیم و از گذراندن وقت در آنها لذت می‌بریم؛ اما حالا که همه درگیر ویروس کرونا هستیم و بیشتر وقت‌ها باید تنها باشیم، شبکه‌های اجتماعی به برقراری ارتباط با عزیزان‌مان و اطلاع از احوالات آنها کمک می‌کند. اما باید بدانیم استفاده بیش از حد از آنها می‌تواند احساس اضطراب، افسردگی، انزوا و FOMO (ترس از دست دادن) را تقویت کند.
نسرین طاهری‌پور – گروه رسم زندگی قرن نو: افسردگی و اضطراب می‌تواند در هر زمانی و برای هر شخصی آزاردهنده باشد. امروز می‌خواهیم در این مطلب درباره‌ی تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی بر ذهن و روان افراد با شما صحبت کنیم.
شبکه‌های اجتماعی چه تأثیری بر روان ما می‌گذارند؟
انسان موجودی اجتماعی است، ما برای پیشرفت در زندگی به همراهی دیگران احتیاج داریم و قدرت برقراری ارتباط با دیگران، تأثیر زیادی در سلامت روان و ایجاد احساس خوشبختی در ما دارد. ارتباط اجتماعی با دیگران می‌تواند استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد، ارزش شخصی و اعتمادبه‌نفس را تقویت کند، آسایش و شادی را فراهم کند، از تنهایی و ایجاد احساس تنهایی جلوگیری کند و حتی باعث افزایش طول عمر شود.
ازطرف‌دیگر ارتباطات اجتماعی قوی می‌تواند برای سلامت روح و روان شما خطرناک باشد. در دنیای امروز معمولاً برای برقراری ارتباط با دیگران به سراغ شبکه‌های اجتماعی مختلف مثل اینستاگرام، یوتیوب و توئیتر می‌رویم. این رسانه‌ها مزایای خاص خود را دارند اما باید به یاد داشته باشیم که آنها هرگز نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای ارتباطات انسانی در دنیای واقعی باشند.
ارتباطات انسانی نیازمند ارتباط واقعی با افراد است، این کار باعث تحریک ترشح هورمون‌هایی میشود که استرس را کاهش داده و در ما احساس شادی، سلامت و مثبت بودن ایجاد می‌کند. شبکه‌های اجتماعی برای نزدیک کردن افراد به یکدیگر طراحی شده، اما متأسفانه حضور در آنها احساس تنهایی و انزوا را تقویت کرده و شما را با مشکلات روحی مختلف مثل اضطراب و افسردگی درگیر می‌کند.
اگر وقت زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانید و احساس غم و اندوه، نارضایتی، ناامیدی یا تنهایی زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار داده، ممکن است زمان ترک عادت‌های آنلاین و برگشتن به دنیای واقعی رسیده باشد. با کم کردن زمان استفاده از این رسانه‌ها و برقراری ارتباط با دیگران در دنیای واقعی می‌توانید تعادل را به زندگی‌تان برگردانده و احساسات سالم‌تری را تجربه کنید.
جنبه‌های مفید استفاده از شبکه‌های اجتماعی
همه می‌دانیم کیفیت ارتباط در شبکه‌های اجتماعی به اندازه کیفیت ارتباط حضوری نیست. همچنین با آسیب‌هایی که ممکن است به روح و روان‌مان وارد کند هم آشنا هستیم. اما برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی روش‌های مثبت و خاصی وجود دارد که می‌تواند با حفظ سلامتی شما، لذت ارتباط مجازی را هم فراهم کند. شبکه‌های اجتماعی به شما این امکان را می‌دهد که:
• با خانواده و دوستان خود در سراسر جهان ارتباط داشته باشیم و از حال آنها باخبر باشید؛
• دوستان و انجمن‌های جدیدی پیدا کنید. با افرادی که علائق و هدف‌هایی مشابه شما دارند آشنا شوید و ارتباط برقرار کنید؛
• فعالیت‌هایی که اهداف ارزشمند دارند را پیدا کنید و یا آنها را تبلیغ کنید؛
• آگاهی‌تان را درباره موضوعات مهم افزایش دهید؛
• در شرایط سخت به دنبال حمایت عاطفی باشید؛ برای مثال، اگر در منطقه‌ای دورافتاده هستید یا شرایط عاطفی سختی را تجربه می‌کنید، از طریق شبکه‌های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار کنید و درباره نگرانی‌هایتان صحبت کنید؛
• دریچه‌ای برای خلاقیت و صحبت درباره خودتان پیدا کنید؛
• منابع اطلاعات و یادگیری ارزشمند را پیدا کنید.
جنبه‌های آسیب‌زای استفاده از شبکه‌های اجتماعی
اگر بخواهیم روراست باشیم باید بگوییم که رسانه‌های اجتماعی یک فناوری نسبتاً جدید هستند و تحقیقات کمی برای اثبات عواقب خوب یا بد استفاده طولانی‌مدت از آنها انجام شده است. بااین‌حال مطالعات مختلف نشان داده استفاده طولانی‌مدت از شبکه‌های اجتماعی با افزایش خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب، تنهایی، آسیب به خود و حتی افکار خودکشی همراه است.
شبکه‌های اجتماعی ممکن است باعث ایجاد تجربه‌های منفی مختلفی مانند تجربه‌های زیر شود:
• عدم رضایت از زندگی یا ظاهر
حتی اگر بدانید که تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی ادیت‌شده یا صحنه‌سازی شده باز هم ممکن است نسبت به ظاهر یا زندگی خود احساس نارضایتی و ناامنی کنید. همه‌ی ما می‌دانیم که دیگران فقط شادی‌ها و قسمت‌های خوب زندگی خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند و به‌ندرت از ناراحتی‌ها و مشکلاتشان حرف می‌زنند. اما آگاهی از این موضوع احساس حسادت و نارضایتی را کاهش نمی‌دهد. وقتی شما در حال دیدن عکس‌های دوستانه از تعطیلات در شمال هستید یا از ارتقا درجه دوستتان در محل کارش اطلاع پیدا می‌کنید ناخودآگاه در شما احساس بدی ایجاد میشود.
• FOMO یا ترس از دست دادن
FOMO در اثر استفاده از همه‌ی رسانه‌های اجتماعی ایجاد میشود اما این‌طور به نظر می‌رسد که فیس‌بوک و اینستاگرام بیشتر از بقیه این احساس را ایجاد می‌کنند که به دیگران بیشتر از شما خوش می‌گذرد و زندگی بهتری دارند. این موضوع می‌تواند بر عزت نفس شما تأثیر بگذارد، اضطراب ایجاد کند و حتی باعث استفاده‌ی بیشتر از شبکه‌های اجتماعی شود.
FOMO شما را مجبور می‌کند که هرچند دقیقه یک بار تلفن همراه خود را به دست بگیرید و شبکه‌های اجتماعی را بررسی کنید؛ یا شما را مجبور می‌کند که بلافاصله به هر نوتیفیکیشنی که دریافت می‌کنید عکس‌العمل نشان داده و هیچ پیغام نخوانده‌ای باقی نگذارید. وقتی درگیر FOMO باشید فرقی ندارد روی مبل نشسته‌اید یا در حال رانندگی هستید، اولویت با حضور در شبکه‌های اجتماعی است نه دنیای واقعی!
• انزوا
مطالعه‌ای که در دانشگاه پنسیلوانیا انجام شد نشان داد که استفاده‌ی زیاد از فیس‌بوک، اسنپ‌چت و اینستاگرام باعث افزایش احساس تنهایی میشود. همچنین در این مطالعه مشخص شد که کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی به کاهش احساس تنهایی و انزوا کمک کرده و سلامت عمومی بدن را بهبود می‌بخشد.
• افسردگی و اضطراب
انسان‌ها برای تأمین سلامت روان خود نیاز به تماس رودررو دارند. هیچ چیز به اندازه‌ی تماس چشمی با شخصی که به شما اهمیت می‌دهد به کاهش استرس و بهتر شدن خلق‌وخوی شما کمک نمی‌کند. هرچه استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیشتر از تعاملات واقعی باشد، خطر ایجاد یا تشدید اختلالات خلقی مثل افسردگی و اضطراب بیشتر میشود.
• مزاحمت‌های اینترنتی
حدود ده درصد از نوجوانان گزارش می‌کنند که در شبکه‌های اجتماعی مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند و بسیاری دیگر از کاربران در معرض کامنت‌ها و دایرکت‌های توهین‌آمیز قرار می‌گیرند. شبکه‌هایی مثل توئیتر، می‌تواند ابزار مهمی برای انتشار شایعات، دروغ‌ها و سوءاستفاده‌ها باشد و در فرد آسیب‌های روحی و عاطفی طولانی‌مدت به جای بگذارد.
• خودشیفتگی
منتشر کردن سلفی‌های بی‌پایان و به اشتراک‌گذاری درونی‌ترین افکار و خصوصی‌ترین لحظات زندگی در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به خودشیفتگی ناسالم شده و شما را از ارتباطات، زندگی و دنیای واقعی دور کند.
حالا که با جنبه‌های مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی آشنا شدیم می‌دانیم که روش استفاده از آن بسیار مهم است. اگر بخواهیم با مثالی ساده این موضوع را توضیح دهیم باید بگوییم که شبکه‌های اجتماعی مانند چاقو است و با توجه به نوع استفاده‌ای که از آن دارید می‌تواند برای شما مفید یا مضر باشد.