بخش خصوصی واژه تزئینی برای شعارهای خصوصی‌سازی/اعلام نگرانی‌ها از خصولتی‌شدن فضا به رییس‌جمهور
به رغم شعارهای خصوصی‌سازی فناوری‌های فضایی، همچنان شرکت‌های فناور فعال حوزه فضایی در دالان‌های پر پیچ و خم مشارکت در توسعه فناوری‌های این حوزه قرار دارند و آنها امیدوارند با ارسال نامه‌ای به رییس جمهور بتوانند راهکاری عملی برای خارج شدن بخش خصوصی از شعارها بیابند.
حسین شهرابی، رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص ارسال نامه‌ای به رییس‌جمهوری، گفت: ما به کمک چندین نفر از فعالین بخش خصوصی حوزه فناوری‌ها و سازندگان ماهواره، نامه‌ای را برای ارائه به رییس جمهوری تهیه و ارسال کردیم و در آن دو نکته مهم این حوزه را که چالش اصلی آن نیز به شمار می‌رود، تصریح کردیم.
وی یکی از این مسایل را توجه به خصوصی سازی فناوری‌ها نام برد و یادآور شد: در حال حاضر دنیا به سمت خصوصی سازی فضا رفته است، از این رو از رییس جمهور درخواست کردیم تا به این موضوع توجه کند؛ چرا که با وارد شدن بخش خصوصی به فناوری‌های فضایی، این حوزه در وضعیت جهشی قرار خواهد گرفت.
شهرابی مورد دوم تاکید شده در این نامه را توجه به بخش‌های دولتی نام برد و اظهار کرد: ما در این نامه نگرانی خود را مطرح و اعلام کردیم ما نگران این موضوع هستیم که در دولت سیزدهم مجددا موضوع دولتی ماندن یا "خصولتی" شدن این حوزه مطرح شود و اعتقاد به اینکه تنها بخش‌های بزرگ دولتی توانایی به سرانجام رساندن این‌گونه پروژه‌ها را دارند، همچنان وجود داشته باشد و این‌ها بزرگترین خطر برای توسعه فناوری‌های فضایی به شمار می‌روند.
رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی تاکید کرد: ما در این نامه اعلام کردیم اقداماتی که در دولت قبل در زمینه مشارکت بخش خصوصی انجام شده است، در دو محور "برگزاری مناقصات" و "واگذاری اپراتور ماهواره به بخش خصوصی" خلاصه میشود که متاسفانه هیچ کدام از این دو اقدام در عمل توفیقی به دست نیاورد و موفق نشدند آن را اجرایی کنند.
دلایل عدم توفیق کشور در خصوصی‌سازی فناوری فضایی
این فعال حوزه فناوری‌های فضایی در خصوص دلایل عدم توفیق در وارد شدن بخش خصوصی به حوزه فناوری‌های فضایی، با تاکید بر اینکه در این زمینه چند اشتباه باعث شد که این هدف محقق نشود، گفت: یکی از ایرادات، دیده نشدن بازار مناسب برای فناوری‌های تولید شده فضایی در بخش خصوصی است. در حال حاضر تمرکز پروانه اپراتوری بر روی "ماهواره‌های زمین آهنگ" یا "ماهواره‌های ژئو" است.
وی اضافه کرد: این تمرکز در حالی است که ما دائما گوشزد می‌کردیم که بازار ماهواره‌های ژئو یک بازار قدیمی است و از نظر اقتصادی، بازار به صرفه‌ای نخواهد بود.
شهرابی تاکید کرد: اگر کشور می‌خواهد بخش خصوصی تحریک شود تا در بازار فضایی وارد شود، باید بازار جذابی برای آنها فراهم کند. در این راستا اگر چه تلاش‌های معاونت علمی‌وفناوری ریاست جمهوری قابل ذکر و تقدیر است، اما سایر بخش‌های اصلی و اجرایی کشور، اقدامات درخوری انجام نداده‌اند.
شهرابی یادآور شد: تا جایی که ما مطلع شدیم، موافقت اصولی اولیه از سازمان فضایی برای اعطای پروانه اپراتوری ماهواره برای شرکت مپنا (اگرچه نمی‌توان آن را خصوصی دانست) صادر شد، ولی تاکنون توفیقی در این زمینه حاصل نشده است تا وارد یک کار عملی شود.
به گفته این محقق حوزه فضایی، سایر بازیگران این حوزه چون اپراتورهای ایرانسل و همراه اول نیز به این جمع‌بندی رسیدند که اگر وارد این بازار فضایی (ماهواره‌های زمین‌آهنگ) نشوند، بهتر است.
رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی ادامه داد: پیشنهاد ما این است که این پروانه بر مبنای بازار ماهواره‌های لئو اصلاح شود و در این زمینه نیز ما چندین درخواست را ارسال کردیم و تاکنون در این زمینه نیز کار جدی صورت نگرفته است.
وی اضافه کرد: بر اساس درخواست ما محتوای پروانه باید به گونه‌ای اصلاح شود تا افرادی که می‌خواهند در زمینه ماهواره‌های لئو تحقیق کنند، اقبال بیشتری داشته باشند.
شهرابی با بیان اینکه در دولت سیزدهم رویکردها به سمت مشارکت بیشتر بخش خصوصی در حوزه فضایی است، گفت: ما منتظر هستیم این اقدامات در عمل دیده شود، ولی ما هم در نامه‌ای که به رییس جمهور دادیم، این موضوع را تصریح کردیم و ایشان نیز این موضوع را به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گوشزد کرده‌اند.
وی تاکید کرد: در دولت گذشته شعارهای خصوصی‌سازی زیادی مطرح شد، ولی در عمل تنها معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری نشان داد که به این شعار باور دارد.
رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی عدم برگزاری مناقصات به عنوان یکی از مظاهر واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی را از دیگر اقدامات انجام نشده در دولت قبل نام برد و یادآور شد: پروژه‌هایی از سوی سازمان فضایی به صورت برون‌سپاری در قالب مناقصه تعریف میشود که بنا به دلایل مختلف این مناقصات به انجام نرسیده است.
به گفته وی "اشتباه در ارزیابی‌ها" و "عدم کسب امتیاز لازم " از جمله دلایل به نتیجه نرسیدن مناقصات عنوان شده است.
وضعیت توسعه کاربردهای فضایی در کشور
شهرابی به وضعیت توسعه کاربردهای فناوری‌های فضایی در کشور اشاره کرد و با بیان اینکه در حال حاضر کشور دو کاربرد عمده فضایی شامل"سنجش از دور" و "مخابراتی" را در دستور کار دارد، گفت: توسعه فناوری‌های فضایی حوزه سنجش از دور در کشور تقریبا شکل گرفته است. در این حوزه در بخش‌های نظامی که مورد نیاز کشور است، تحقیقات وسیعی انجام شده و در حوزه غیر نظامی نیز برای مدیریت بحران و کشاورزی اقدامات اولیه انجام شده، هر چند که برای اقتصادی شدن آن راه زیادی در پیش داریم.
وی اظهار کرد: شرکت‌های فناور فعال در زمینه سنجش از دور در حوزه‌های کشاورزی و یا مدیریت بحران همچنان نیازمند حمایت هستند؛ چرا که شرایط به گونه‌ای نیست که این شرکت‌ها بر روی درآمدهای عملیاتی خود تکیه کنند.
رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی با بیان اینکه کشور در حوزه مخابرات فضایی عقب‌تر است، یادآور شد: در حال حاضر در دنیا بازار ماهواره‌های ژئو در حوزه مخابرات رونق دارد و بازار ماهواره‌های لئو هنوز شکل نگرفته است، ولی ظرفیت توسعه ماهواره‌های لئو فراهم است؛ ولی متاسفانه کشور در این زمینه با تأخیر و دیر هنگام اقدام کرد، ولی بازار ماهواره‌های لئو یک بازار بکر است و در صورت حضور بخش خصوصی با رویکرد جدید، نقطه عطف و اتفاق بزرگی در بخش فضایی خواهد بود. ولی اگر صرفا بخش دولتی را توجه کنیم، به نظر می‌رسد که اگر چه نسبت به گذشته رویکرد مثبتی ایجاد میشود، ولی این بهبود نسبی برای ما آورده مشخص جدید نخواهد داشت و باعث نمی‌شود که کشور در حوزه فضایی جای قابل توجهی داشته باشد و فاصله ما با سایر کشورها که در حال افزایش است، به اندازه‌ای زیاد میشود که در عمل از بازار فضایی دنیا حذف خواهیم شد.