زارع‌پور وزیر ارتباطات در ۱۰۰ روز اول وزارتش چه گفت و چه کرد: شبکه ملی اطلاعات در اولویت
عیسی زارع‌پور یک روز پس از اخذ رأی اعتماد از نمایندگان مجلس، راهی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شد تا در میان دود اسپند و لبخندهای اطرافیان، سکان هدایت این وزارتخانه را در اختیار بگیرد. از آن زمان بیش از صد روز می‌گذرد و مروری بر عملکردها و وعده‌های عیسی زارع‌پور در جریان دریافت رأی اعتماد و پس از آن نشان می‌دهد شبکه ملی اطلاعات بیش از همه موضوعات دیگر مورد توجه زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم است.
در دوره‌ای که اختلال و کندی‌های مکرر اینترنت، بورسی شدن اولین استارت‌آپ ایرانی و بررسی طرح صیانت در صدر اخبار مربوط به حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد، وزیر ICT تقریباً در تمامی سخنرانی‌های عمومی خود بر تکمیل شبکه ملی اطلاعات تاکید کرده است. موضوعی که از نگاه برخی کاربران فضای مجازی حساسیت‌برانگیز به شمار می‌رود. این شبکه که حدود ۱۵ سال از طرح اولیه‌اش می‌گذرد همچنان برای کاربران موضوعی مبهم است و تمامی توصیفاتی که در دوره‌های مختلف از آن شده نتوانسته شفافیت را به همراه آورد. در همین حال جدال بی‌پایان بر سر تمام شدن پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات میان ارکان مختلف حاکمیت همواره در جریان است.
ارتباطات ثابت و شبکه ملی اطلاعات
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی که از معاونت آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه به این وزارتخانه آمد، از همان ابتدا بر توسعه شبکه ثابت تاکید داشت. او در جلسه رأی اعتماد خود در مجلس گفت می‌خواهد در وزارت ارتباطات، سهم ۳۰ درصدی اینترنت داخلی را به ۷۰ درصد برساند و در راستای توسعه شبکه ملی اطلاعات، اینترنت ثابت را برای ۸۰ درصد از خانوارها فراهم کند. چنین برنامه‌ای بدون شک نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلانی است که در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش نخواهد بود؛ بنابراین قضاوت در مورد تحقق این وعده‌ها هنوز زود است.
زارع‌پور در جلسه رأی اعتماد خود در مجلس گفته بود: «شبکه ملی اطلاعات را بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی طی سقف چهارساله اجرا خواهیم کرد.» وزیر ارتباطات مدتی کوتاه بعد از شروع وزارتش نیز دوباره تاکید کرده وزارت ارتباطات مجری سیاست‌های شورای عالی فضای مجازی است.
او البته بعداً با حضور در پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات از اجرای زودتر از موعد این پروژه نیز خبر داد: «امیدواریم تا حداکثر سه سال آینده و زودتر از سقفی که شورای عالی فضای مجازی تعیین کرده است، یعنی سال ۱۴۰۴، زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم.»
توسعه این شبکه البته تماماً در حوزه اختیارات وزارت ICT نیست. بنا بر گفته وزیر ارتباطات، هفت پروژه از ۵۳ پروژه شبکه ملی اطلاعات در حوزه اجرایی این وزراتخانه است و تاکنون ۳۵ تا ۴۰ درصد در این پروژه‌ها پیشرفت حاصل شده است. او در چندین مقطع تاکید کرده است که اجرای شبکه ملی اطلاعات به معنای قطع دسترسی مردم به اینترنت نیست و دولت سیزدهم به هیچ وجه چنین قصدی ندارد.
طرح صیانت
طرح «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» موسوم به طرح صیانت خبرسازترین مساله این روزهای حوزه فناوری اطلاعات در کشور است. زارع‌پور در یکی از جلسات رأی اعتماد مجلس در واکنش به صحبت‌های یکی از نمایندگان در ارتباط با این طرح گفته بود: «افتخار می‌کنم که دغدغه ساماندهی، حمایت و حضور پرقدرت در فضای مجازی را داشته‌ام.»
زارع‌پور اواخر شهریور امسال نیز اعلام کرد بابت این طرح نگران نیست. او قبل از شروع جلسات کمیسیون مشترک بررسی این طرح گفته بود: «ما برای این طرح نماینده خود را به مجلس معرفی کرده‌ایم و در بررسی آن حضوری فعال خواهیم داشت. این طرح علاوه بر اینکه نقاط قوت زیادی دارد، دارای مسائل چالش‌برانگیزی است که باید به آنها توجه شود. ما در این باره نظراتی جدی داریم.»
وزارت ارتباطات این حضور فعال را اخیراً نشان داد. در نهمین جلسه کمیسیون بررسی طرح صیانت در مجلس اعلام شد که وزیر ارتباطات و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در دیدار با رئیس مجلس، نسخه‌ای جدید از طرح صیانت را در اختیار او گذاشته‌اند. این اقدام باعث شد در جلسه بعدی، نمایندگان عضو کمیسیون ارجاع طرح به مرکز پژوهش‌های مجلس را به تصویب برسانند تا نظرات این مرکز نیز در این باره مورد توجه قرار بگیرد.
اینترنت همچنان کند است
طی دو سه ماه اخیر کمتر روزی بوده که اختلال یا کندی اینترنت، چه ثابت و چه همراه، هدف انتقاد کاربران قرار نگرفته باشد. زارع‌پور همواره تاکید کرده که از این کندی مطلع است اما همچنین جبران کاستی‌های این حوزه را در مدت کوتاه ممکن نمی‌داند. بیست و سوم مهر، زارع‌پور به خبرنگار پیوست گفت: «برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در چهار سال اخیر کاری صورت نگرفته و طبیعی است که این مشکل یکی دو هفته‌ای حل نمی‌شود.»
عیسی زارع‌پور البته در دیدار اپلیکیشن طاقچه به خبرنگار ایرنا گفته بود: «حداقل سرعت اینترنتی که در پروانه اپراتورها ذکر شده دو مگابیت بر ثانیه است اما اکنون سرعت دانلود حدود هشت برابر این مقدار را نشان می‌دهد.»
تشکیل جلسه شورای عالی فضایی پس از نزدیک به ۱۱ سال
اوایل آذر، جلسه شورای عالی فضایی پس از گذشت ۱۱ سال با حضور رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تشکیل شد. طبق مصوبه هیات‌وزیران این جلسه باید دو بار در سال تشکیل شود اما در طول ۱۶ سال تشکیل این شورا چندان جدی پیگیری نمی‌شد. زارع‌پور در این جلسه وعده داد ایران تا چهار سال آینده به فناوری مدار بالای زمین و ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری دست پیدا خواهد کرد.
تعرفه خدمات ارتباطی
یکی از مواردی که در برنامه منتشرشده از سوی زارع‌پور پیش از انتخاب عنوان شده بود مساله تعرفه‌گذاری بود. این مورد به عنوان یکی از راهبردهای این برنامه روی «اصلاح نظام تعرفه‌گذاری پهنای باند با رویکرد: ایجاد مزیت نسبی برای ترافیک داخلی، ایجاد مدل و تعرفه صحیح برای توسعه شبکه سیار، توسعه زیرساخت‌های شبکه ثابت پرسرعت» مورد توجه قرار گرفته است. در این برنامه عدم تناسب تعرفه با قیمت تمام‌شده خدمات تکلیفی نیز یکی از چالش‌های موجود شمرده شده است.
در همین زمینه زراع‌پور در روزهای ابتدایی وزارت خود دیدارهایی با مدیران ارشد اپراتورهای ثابت و همراه داشت و گرچه تاکید کرده است نمی‌توان تعرفه‌ها را به صورت ناگهانی تغییر داد، اما به نظر می‌رسد در ادامه راه و با توجه به مشکل حوزه ارتباطات در سرمایه‌گذاری، چاره‌ای جز تغییر مدل تعرفه‌گذاری و حرکت به سمت منطقی کردن اعداد درآمدی و هزینه‌ای وجود ندارد.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت زارع‌پور ۱۰۰ روز ابتدایی وزارت خود را صرف آشنایی با مشکلات صنعت آی‌سی‌تی و چینش مدیران خود کرده است. او هرچند تاکید فراوانی بر پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات دارد، اما هنوز راهکار عملی‌ای در این حوزه ارائه نشده و در حال زمینه‌سازی است. شاید او اجرای برنامه‌های خود را به پس از تصویب بودجه ۱۴۰۱ و افزایش درآمد اپراتورهای همراه و ثابت موکول کرده است.