سلاحی که دوستش داریم؛ از سرمایه‌گذاری تسلیحاتی مدیر اسپاتیفای تا قراردادهای نظامی سیلیکون‌ولی
همین یکی دو روز پیش بود که خبرش منتشر شد؛ «مدیر اسپاتیفای ۱۰۰ میلیون یورو روی هوش مصنوعی شرکت تسلیحاتی هلیسنگ سرمایه‌گذاری کرده است.» دنیل اک نهم نوامبر ۲۰۲۱ سرمایه‌گذاری خود را روی شرکت هلسینگ آلمانی‌انگلیسی اعلام کرد، شرکتی که طبق اعلان خودش قرار است با این فناوری «داده‌های فرکانس‌های رادیویی، مادون قرمز، سونار را که حسگرها یا سنسورهای نظامی جمع‌آوری کرده‌اند، یکپارچه سازد تا تصویری همزمان از میدان جنگ ایجاد کند».
این معامله که اک را نیز وارد هیات‌مدیره این پروژه هلسینگ کرده، کاربران اسپاتیفای را به خشم آورد و باعث شد کمپین‌هایی با هشتگ بایکوت اسپاتیفای در توییتر راه بیندازند. دارن سانیگتا که از هنرمندان موسیقی امبینت است و به این کمپین ملحق شده می‌گوید: «هوش مصنوعی یعنی استفاده از کامپیوترها برای پردازش اطلاعات با سرعتی صدبرابر تا بتوانند بیشتر کشتار راه بیندازند… ما موسیقی را ابزار قدرتمندی برای صلح می‌دانیم، در غیر این صورت فلسفه موسیقی‌مان، کاملاً نقض شده است».
برخی دیگر از هنرمندان به اعتراض این پلتفرم سوئدی را ترک گفته‌اند. اما برخی رویکرد مسالمت‌آمیزتری پیش گرفته‌اند.
زمزمه‌ها در سیلیکون‌ولی
زمزمه‌ها از ۲۰۱۷ بلند شد. برخی کارمندان شرکت‌های فناوری موضع سفت‌وسختی گرفتند: آنها نمی‌خواستند کار و تخصص‌شان در پروژه‌های مشترک شرکت با ارتش یا سازمان‌های اجرایی استفاده شود.
اما زمزمه‌ها همین‌جا متوقف نشد. گزارش اواسط ۲۰۲۰ سازمان غیرانتفاعی Tech Inquiry که منتشر شد، هزاران قرارداد همکاری بین وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا و دیگر سازمان‌ها از جمله اف‌بی‌آی، سازمان زندان‌ها، اداره مبارزه با مواد مخدر با شرکت‌هایی مثل گوگل، آمازون، مایکروسافت، دل (Dell)، آی‌بی‌ام (IBM)، Hewlett Packard و فیس‌بوک را نشان می‌داد. با این گزارش بعد جدیدی از ارتباط بین دولت و شرکت‌های فناوری آمریکا آشکار شد و در عین حال، برای هزارمین بار از پنهان ماندن قراردادها در جهانی که از شفافیت می‌گوید، شگفت‌زده شدیم.
بیشتر این قراردادها در واقع قرارداد فرعی یا پیمان دست‌دوم (subcontract) هستند که قسمتی از کار یا بخشی از خدمات از سوی شخص ثالث یا در این سناریو شرکت فناوری انجام میشود و می‌توان برای کسب منابع دیگر، سراغ شرکت‌های دیگر رفت. در مجموع سیلیکون‌ولی در موقعیتی هست که بتواند با ارتش و نیروهای تسلیحاتی سنتی‌تر قرارداد ببندد و همکاری کند، زیرا قابلیت‌های ابر، پردازش داده این سازمان‌ها در سطح آمازون، مایکروسافت و گوگل نیست.
جک پولسون سرپرست تحقیقات Tech Inquiry که خودش قبلاً از متخصصان تحقیق گوگل و پیش از آن هم استاد ریاضی دانشگاه استنفورد بوده، در مورد این قراردادها توضیح می‌دهد و می‌گوید مثلاً اسم گوگل در هیچ‌کدام از قراردادهای Project Maven نیامده و ماجرا از طریق کارمندان لو رفته و با تحقیقات روزنامه‌نگاری آشکار شده است.
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی آمازون بیش از ۳۵۰ قرارداد فرعی با ارتش و سازمان‌های فدرال اجرای قانون مثل اف‌بی‌آی در سال‌های بین ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ را تایید کرده است. گوگل نیز در اقدامی مشابه صحت ۲۵۰ قرارداد این‌چنینی را اعلام کرده است.
فریادها در چین
شرکت‌های خصوصی فناوری در زمینه فناوری‌های تسلیحاتی و نظامی آشکارا فعالیت می‌کنند؛ مثلاً استارت‌آپ Guangzhou Chenchuang Technology Development که توسعه‌دهنده فناوری برای هوش نظامی است از جمله این شرکت‌هاست.
رهبران نظامی و مشاوران چین سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن از جمله یادگیری ماشین، neural networking و سیستم‌های خودکار از جمله کلیدی‌ترین فناوری‌ها در نسل بعدی تسلیحات نظامی‌اند.
دوستان غریبه ما
شرکت‌های فناوری شرکت‌های محبوب ما هستند، همان‌هایی که باعث ارتباط ما با دوستان و خانواده‌مان شده‌اند، دورکاری را راحت کرده‌اند، سفر را از چنگ طبقه مرفه تا حدی بیرون کشیده‌اند، سیستم‌های پرداخت پول را به کل متحول کرده‌اند.
اما فراتر از داستان اسپاتیفای و غول‌های آمریکایی و چینی، حیرت به‌خودی‌خود شاید از این لحاظ عجیب است که مگر تا حالا این‌طور نبوده؟ فناوری از همان ابتدا در خدمت تسلیحات نظامی بوده، چه سلاحی از عهد پارینه‌سنگی باشد چه فناوری‌های تسلیحاتی امروزی که مجهز به سنسورها و غیره‌اند. نمی‌شود انکار کرد که در متن دنیای امروز از چین گرفته تا سوئد در بیشتر موارد، گره‌های سفت‌وسختی بین شرکت‌های فناوری بزرگ کشورها وجود دارد: پیوندهایی که مثلاً در چین آشکارا اعلام میشود، در ایالات متحده آمریکا به لطف دسترسی بیشتر به آمار فاش میشود و در برخی دیگر از کشورها پنهان می‌ماند.
شاید وقتش رسیده که دیگر در برابر پیشنهادهای هفتگی اسپاتیفای از میزان هوش و دقت AIاش حیرت نکنیم.