اپلیکیشن

تلفن همراه

رسانه‌های اجتماعی

December 16, 2021
11:04 پنجشنبه، 25ام آذرماه 1400
کد خبر: 131425

مدیر «دیوار» مسئولیتی در قبال محتوا ندارد

1090852_256-780x470.jpg
 
فاطمه قناد؛ دانشیار دانشگاه علم و فرهنگ، موسس پلتفرم هوشمند «کلینیک حقوقی ایران» – به طور کلی برای پلتفرم‌ها دو دسته خدمات ارائه می‌دهند: دسته اول تولید محتوا و گروه دوم مدیریت سایت‌ها و ارائه خدمات میزبانی. تولیدکنندگان محتوا مسئول محتوایی هستند که منتشر می‌کنند. اما مدیران سایت‌ها و پلتفرم‌ها خودشان محتوایی ارائه نمی‌کنند و صرفا فضا را برای ارائه محتوا آماده می‌کنند. کار آن‌ها ایجاد امکان دانلود، آپلود، اشتراک‌گذاری و ذخیره محتوا است و سایت‌هایی مثل «دیوار»، «آپارات» و «یوتیوب» در این رده قرار می‌گیرند.
 
نگاهی به قوانین بین‌المللی
 
«قانون نمونه تجارت الکترونیکی» کمیسیون حقوق تجارت بین‌‏الملل سازمان ملل متحد، در رابطه با مسائل اداری و فنی تصدی‌گری دفاتر خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات برخی استاندارد‌ها را مشخص کرده و یک‌سری مسئولیت‌ها برای آن‌ها در نظر گرفته است.
 
علاوه بر این درباره مسئولیت ارائه‌دهندگان خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات، قانون‌گذاری‌هایی در سطح جهانی داریم. به‌ویژه اگر محتوای نادرستی تولید شود. یعنی اگر بطور مثال عمدا اطلاعات حریم خصوصی افراد یا کلید اختصاصی افراد را افشا کنند یا امضایی را به غلط، واجد یا فاقد اعتبار جلوه دهند، به واسطه جرم‌انگاری قانونی، واجد مسئولیت کیفری هستند و اگر سهوا مرتکب چنین اقداماتی شده باشند، مسئولیت مدنی داشته و موظفند خسارات وارده به اشخاص ثالث را جبران کنند.
 
اما درباره مسئولیت واحد‌های خدمات‌رسان که فقط میزبانی را انجام می‌دهند شرایطی فراهم کرده‌اند که دیگران اطلاعات را در آن پلتفرم بارگذاری کنند و این‌ها فقط مدیریت می‌کنند، شرایط قانون‌گذاری متفاوت است. در مصوبات شورای اروپا در حوزه خدمات تجارت الکترونیکی دستورالعملی مرتبط با ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی وجود دارد که تصریح کرده ارائه‌دهندگان خدمت وقتی فقط اطلاعات کاربران را ذخیره کرده و فضایی برای انتشار پدید آورده‌اند مسئولیتی در قبال محتوا ندارند.
 
از طرف دیگر قانون کپی‌رایت هزاره دیجیتال آمریکا هم مسئولیت را در بخش میزبانی یا هاستینگ فقط متوجه کاربرانی می‌داند که تولید محتوا می‌کنند؛ نه مدیرانی که فضا را در اختیار کاربر قرار داده‌اند.
 
در ایران ما قانون جرائم رایانه‌ای را داریم که مشخص کرده ارائه‌دهنده خدمات میزبانی چه کسانی هستند. کسانی که فضایی را به وجود می‌آورند تا کاربران بتوانند اطلاعات خود را در آنجا منتشر کنند.
 
نوع اطلاعاتی که کاربران در این فضا منتشر می‌کنند یا به اشتراک می‌گذارند متفاوت است. هر نوع داده‌ای می‌تواند در این بستر‌ها قرار بگیرد و معمولا این اطلاعات باقی می‌ماند تا زمانی که کاربر دستور حذفش را بدهد یا مقامات ذی‌صلاح دستوری صادر کنند که این اطلاعات باید حذف شود؛ بنابراین می‌بینیم که میزبان هیچ نقشی در این اطلاعات ندارد.
 
وقتی دستورالعمل شورای اروپا را در بحث ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی اینترنتی یا اینترنت سرویس پرووایدر‌ها نگاه می‌کنیم، تصریح شده اگر پلتفرم کارکردش فقط کانال عبور یا میزبانی و هاستینگ یا ذخیره موقت (cashing) باشد نسبت به محتوایی که کاربر تولید کرده مسئولیتی ندارد. این عدم مسئولیت میزبان در همه حوزه‌ها مثل نقض کپی‌رایت، هتک حرمت و اعمال موجد مسئولیت کیفری به صراحت بیان شده که میزبان مسئولیتی در این حوزه‌ها ندارد. البته میزبان موظف است به محض آگاه و مطلع شدن از اینکه محتوای مجرمانه‌ای تولید شده، سریعا آن را حذف کند و در چنین مواردی باید به دستور مقامات ذیصلاح عمل نماید.
 
در آمریکا برای ساماندهی حقوق و تکالیف ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی، قانون محافظت از بندرگاه‌ها (safe harbors) را بنا گذاشته‌اند که معافیت و استثنا‌هایی برای ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی قائل می‌شود. یکی از این اصول مندرج در این قانون، موضوع استقرار اطلاعات روی سیستم یا شبکه به درخواست کاربر است که معادل همین میزبانی ماست. پس تا زمانی که ارائه دهنده خدمت میزبانی از انتشار اطلاعات مجرمانه آگاه نباشد مسئولیتی ندارد و از لحظه‌ای که مطلع شد مسئولیت با اوست. خلاصه اینکه یک پیش‌فرض وجود دارد و آن اینکه ارائه‌دهندگان فضای میزبانی، تکلیف نظارتی بر محتوای تولیدشده توسط کاربر ندارند. بویژه آنکه از نظر فنی، امکان کنترل همه محتوا‌هایی که منتشر می‌شود وجود ندارد.
 
مسئولیت پلتفرم‌ها در نظام حقوقی ایران
 
در نظام حقوقی ایران مسئولیت ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی و میزبانی در قانون جرایم رایانه‌ای مطرح شده است. مواد ۷۴۹ و ۷۵۱ مشخص کرده کسانی که ارائه‌دهنده خدمات دسترسی و میزبانی هستند موظفند به محض دریافت دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا مقام قضایی، سامانه را پالایش و مانع از ادامه دسترسی افراد شوند. تصریح هم شده اگر عمدا از اجرای دستور کارگروه یا مقام قضایی خودداری کنند منحل می‌شوند و در ادامه پیش‌بینی شده اگر این‌ها در اثر بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی امکان دسترسی به محتوای مجرمانه را فراهم کنند دفعه اول از ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال جریمه و در مرحله بعد از ۱۰۰ میلیون تا یک میلیارد ریال جریمه و و در مرتبه سوم به یک تا سه سال تعطیلی موقت محکوم می‌شوند.
 
طبق تبصره ماده ۷۵۱ ارائه‌دهنده خدمات میزبانی موظف است به محض آگاهی از محتوای مجرمانه، مراتب را به کارگروه تعیین مصادیق اطلاع دهد.
 
در مواردی که شخصی، داده پیامی را منتشر می‌کند که باعث هتک حرمت می‌شود قاعدتا اگر عمدی باشد باید حتما رسیدگی شود و جبران خسارت و محکومیت هم در پی دارد.
 
اما مشکل مربوط به مواردی است که نشر و توزیع محتوا در بستری صورت گرفته که میزبان علم و اطلاع واقعی نسبت به محتوا ندارد و اشخاصی غیر از ارائه‌دهندگان خدمت این محتوا را تولید کرده‌اند؛ و حتی ممکن است کارکنان این ارائه‌دهندگان خدمات محتوایی تولید کرده باشند. اینجاست که مشکل پیدا می‌کنیم.
 
در «آیین‌نامه ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال» مصوب ۱۳۸۹ هیات وزیران، تعریفی از نشر دیجیتال ارائه شده، مبنی بر اینکه قراردادن هر نوع داده در معرض عرضه از طریق رسانه دیجیتال، نشر تلقی می‌شود. یعنی کسی که تولید‌کننده محتواست ناشر محسوب می‌شود و قواعد حاکم بر او همان قواعد حاکم بر نشر است. از این‌رو ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی که تولیدکننده محتوا نیستند و فقط میزبان انتشار محتوا بوده و امکان ذخیره و پردازش محتوا را فراهم می‌کنند، ناشر تلقی نمی‌شوند و قواعد حاکم بر ناشرین و مسئولیت ایشان بر این گروه بار نمی‌شود. چرا که لازمه انتشار اعمال نظارت و تصدیق صریح یا ضمنی اثر انتشار یافته است، اما ارائه‌کننده خدمت میزبانی نقشی در تایید و تصدیق محتوا ندارد. نظارت روی تولید محتوا هم نمی‌تواند داشته باشد. حداکثر یک بستری فراهم کرده که این محتوا‌ها در سطح اینترنت منتشر و منتقل شوند؛ بنابراین من معتقدم کسی که خدمت میزبانی ارائه می‌دهد، ناشر تلقی نمی‌شود.
 
در واقع این ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی به اقتضای عصر فناوری اطلاعات ایجاد شده‌اند، یعنی معادل فیزیکی آن‌ها در فضای سنتی وجود ندارد. این‌ها از ویژگی‌های عصر حاضر هستند و پیشرفت تجارت الکترونیکی و فناوری اطلاعات اقتضا دارد بستر‌هایی برای توزیع محتوا وجود داشته باشد. این ارائه‌دهندگان خدمات، فقط لازم است دانش و مهارت فنی لازم را در سطح خدمات مرتبط با پلتفرم داشته باشند نه نظارت بر محتوا.
  • مشترک شوید!

    برای عضویت در خبرنامه روزانه ایستنا؛ نشانی پست الکترونیکی خود را در فرم زیر وارد نمایید. پس از آن به صورت خودکار ایمیلی به نشانی شما ارسال میشود، برای تکمیل عضویت خود و تایید صحت نشانی پست الکترونیک وارد شده، می بایست بر روی لینکی که در این ایمیل برایتان ارسال شده کلیک نمایید. پس از آن پیامی مبنی بر تکمیل عضویت شما در خبرنامه روزانه ایستنا نمایش داده میشود.

    با عضویت در خبرنامه پیامکی آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ایستنا) به طور روزانه آخرین اخبار، گزارشها و تحلیل های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در هر لحظه و هر کجا از طریق پیام کوتاه دریافت خواهید کرد. برای عضویت در این خبرنامه، مشترکین سیمکارت های همراه اول لازم است عبارت 150 را به شماره 201464 و مشترکین سیمکارت های ایرانسل عبارت ozv ictn را به شماره ۸۲۸۲ ارسال کنند. دریافت موفق هر بسته خبری که محتوی پیامکی با حجم ۵پیامک بوده و ۴ تا ۶ عنوان خبری را شامل میشود، ۳۵۰ ریال برای مشترک هزینه در بردارد که در صورتحساب ارسالی از سوی اپراتور مربوطه محاسبه و از اعتبار موجود در حساب مشترکین سیمکارت های دائمی کسر میشود. بخشی از این درآمد این سرویس از سوی اپراتور میزبان شما به ایستنا پرداخت میشود. مشترکین در هر لحظه براساس دستورالعمل اعلامی در پایان هر بسته خبری قادر خواهند بود اشتراک خود را در این سرویس لغو کنند. هزینه دریافت هر بسته خبری برای مشترکین صرفا ۳۵۰ ریال خواهد بود و این هزینه برای مشترکین در حال استفاده از خدمات رومینگ بین الملل اپراتورهای همراه اول و ایرانسل هم هزینه اضافه ای در بر نخواهد داشت.