گزارش بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی در ایران ۱۴۰۱
۲۵ سال قبل، یعنی سال ۱۹۹۴ میلادی، اولین تجربه خرید مردم از اینترنت رخ داد؛ اتفاقی که باعث ایجاد تحول بزرگی در فروش کالا شد. حال دیگر خرید اینترنتی بخش جداناپذیری از زندگی روزمره مردم سراسر جهان است. شرکت‌های غول‌پیکری در حال ارائه خدمات خرید اینترنتی به کاربران هستند؛ آمازون، علی بابا، دیجی‌کالا. شرکت‌هایی که سابقه فعالیت آن‌ها به بیش از ۱۰ سال می‌رسد و از رهبران بازار تجارت الکترونیک هستند.
اما دیگر مانند گذشته، خرید کالا یا خدمت از طریق اینترنت مزیت برجسته‌ای محسوب نمی‌شود؛ به‌خصوص با شیوع ویروس کرونا، استفاده از خدمات اینترنتی بیش از پیش در میان مردم ترویج پیدا کرده است. شیوه مرسوم خرید اینترنتی از فروشگاه‌های آنلاین که آن را تجارت الکترونیک سنتی می‌نامیم، دیگر تجربه منحصربه‌فرد و جذابی برای کاربران محسوب نمی‌شود و تبدیل به امری عادی در زندگی آن‌ها شده است.
در خرید به شیوه تجارت الکترونیک سنتی، خریداران با جست‌وجوی نیازهای خود اقدام به خرید کالا از پلتفرم‌های خرده‌فروشی اینترنتی بزرگ می‌کردند. جایی که قدرت در دستان خرده‌فروشی‌های آنلاین و فروشندگان آن‌ها است؛ فروشندگانی که عمدتاً تولیدکنندگان و برندهای متوسط و بزرگی هستند که نیاز بازار انبوه را با هزینه‌های هنگفت بازاریابی برآورده می‌کنند.
تجارت اجتماعی؛ شیوه نوین تجارت الکترونیک سنتی
ترویج رسانه‌های اجتماعی در سراسر جهان باعث شده تا مردم به تعامل و گفت‌وگو در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان علاقه زیادی نشان دهند. همچنین وجود اینفلوئنسرها باعث شده تا بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی تأثیر زیادی از این افراد در زندگی شخصی و کاری خود بگیرند.
به نظر می‌رسد حلقه مفقوده تجارت الکترونیک سنتی در ایجاد تعامل میان خریداران و فروشندگان و نیز فرصت اشتراک‌‌گذاری تجربه خرید کاربران با یکدیگر باشد. شیوه‌ای از تعامل که تا قبل از رواج خریدوفروش اینترنتی در جمع‌های دوستانه و فروشگاه‌های سطح شهر به وفور دیده میشود.
پلتفرم‌های تجارت اجتماعی با تأکید بر ارزش پیشنهادی تعامل و گفت‌وگو میان خریداران و فروشندگان، شیوه جدیدی از خرید آنلاین ارائه داده‌اند که عنصر ارتباط اجتماعی میان انسان‌ها را با امکانات پلتفرم‌های تجارت الکترونیک سنتی در هم گره زده است.
از آنجایی که بیش از ۶۰٪ اشتغال و ۵۵٪ تولید ناخالص ملی در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته توسط کسب‌وکارهای خانگی، کوچک و متوسط شکل می‌گیرد، ترویج و توسعه پلتفرم‌های تجارت اجتماعی می‌تواند زمینه‌های رشد اقتصادی کشور، کاهش بیکاری و توزیع عادلانه ثروت را فراهم کند.
پلتفرم‌های تجارت اجتماعی ایران
در گزارش پیش رو، صنعت تجارت اجتماعی ایران با تمرکز بر بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی به‌صورت کمی و کیفی تحلیل و بررسی شده است. بیش از ۸۰ پلتفرم در صنعت تجارت اجتماعی ایران توسط تکراسا شناسایی شده است که بر اساس مدل کسب‌وکارشان می‌توان آن‌ها را به ۶ دسته تقسیم کرد:
رسانه‌های اجتماعی
فروش شبکه‌ای
خرید تیمی
نقد و بررسی محصول
پلتفرم‌های جامع
توانمندسازان تجارت اجتماعی
بیش از ۷۰ پلتفرم ایرانی شناسایی‌شده در این گزارش از نوع توانمندسازان تجارت اجتماعی هستند. این پلتفرم‌ها علاوه بر صنعت تجارت اجتماعی به صنعت تجارت الکترونیک سنتی نیز خدمت‌دهی می‌کنند. به همین دلیل، رسانه‌های اجتماعی به رهبری اینستاگرام و فعالیت ۴۱۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی را می‌توان بازیگر اصلی صنعت تجارت اجتماعی ایران دانست. ضریب نفوذ ۷۱٪ شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در میان مردم ایران و حضور ۴۴ میلیون کاربر فعال ایرانی در اینستاگرام مؤید این موضوع است.
اندازه بازار خریدوفروش محصول در اینستاگرام
طبق اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط تکراسا و ماتوریتی از اینستاگرام، ۴۱۵ هزار فروشگاه در اینستاگرام فعالیت دارند که حجم مبادلات مالی در سال ۱۴۰۰ در این بستر ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان برآورد میشود. طبق تخمین تکراسا، روزانه ۳۱۰ تا ۴۷۰ هزار سفارش خریدوفروش در اینستاگرام انجام میشود که زمینه اشتغال‌زایی مستقیم یک میلیون نفر را فراهم کرده است.
همکاران گزارش و منابع گردآوری داده‌ها
در تهیه گزارش بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی ایران ۱۴۰۱، در گزارش با بیش از ۱۵ بنیان‌گذار، مدیر ارشد و متخصص در اکوسیستم استارتاپی در صنایع تجارت الکترونیک، تجارت اجتماعی، لجستیک، پرداخت و تبلیغات، مشاوره و مصاحبه صورت گرفته و دیدگاه‌های آن‌ها در جهت افزایش دقت و صحت جنبه‌های مختلف گزارش در نظر گرفته شده است. این گزارش با همکاری مستقیم اعضای تیم تکراسا، ماتوریتی و تضمین‌چی و صرف بیش از ۷۰۰ نفرساعت در بازه زمانی سه‌ماه و نیم تهیه و تنظیم شده است.
با توجه به نبود اطلاعات اطلاعات دقیق و مستند از بازار خریدوفروش محصول در اینستاگرام ایران، جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات موجود در این گزارش از بستر اینستاگرام با همکاری مشترک تکراسا و ماتوریتی انجام شده است. در این گزارش سعی شده داده‌های فروشگاه‌های اینستاگرامی با دقت بالایی استخراج شود تا خواننده به شناخت دقیقی از فروشگاه‌های اینستاگرامی، اشتغال‌زایی و اندازه بازار آن دست پیدا کند.
آنچه در این گزارش آمده است:
صنعت تجارت اجتماعی در جهان و ایران
تغییر رفتار مردم در خرید آنلاین
مقایسه تجارت الکترونیک سنتی و تجارت اجتماعی
ذی‌نفعان تجارت اجتماعی
خریداران
فروشندگان و ترویج‌دهندگان
پلتفرم‌ها
بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی ایران
تعداد کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی
فروشگاه‌های اینستاگرامی
تعداد فروشگاه‌های اینستاگرامی
تعداد فالوور فروشگاه‌های اینستاگرامی
گستردگی جغرافیایی فروشگاه‌های اینستاگرامی
راه ارتباطی فروشگاه‌های اینستاگرامی با خریداران
پست‌های فروشگاهی
تعداد پست‌های فروشگاهی
تعداد لایک پست‌های فروشگاهی
تعداد کامنت پست‌های فروشگاهی
قیمت پست‌های فروشگاهی
بازار خریدوفروش محصول در اینستاگرام
اندازه بازار
وضعیت بازار اینستاگرام به تفکیک گروه‌های کالایی