فناوری اطلاعات

February 10, 2023
17:19 جمعه، 21ام بهمنماه 1401
کد خبر: 143011

انقلاب اقتصادی هوش مصنوعی در راه است

با تصوری کمرنگ هم می‌توان دریافت که نوآوری‌ها چطور ممکن است اقتصاد یک کشور را متحول کنند. اما این گزاره درباره جدیدترین ابزارهای هوش مصنوعی صادق نیست. هر چند از دیدگاه یک نویسنده ناخوشایند است، اما فکر کردن به این ساده است که چیزی شبیه به ChatGPT می‌تواند هم به‌طور چشمگیری بهره‌وری کارمندان را تقویت کند و هم آشکارا جایگزین آنها شود؛ چت‌باتی هوشمند که از زمان عرضه‌اش در ماه نوامبر گذشته توفانی در فضای مجازی به راه انداخته است.
 
عنوان GPT برای این چت‌بات – که نوعی الگوی زبانی خاص است- از سرواژه‌های «مبدل از پیش آموزش‌دیده مولد» (generative pre-trained transformer) برگرفته شده؛ ابزاری که درست مثل ماشین‌های بخار، برق و پردازش کامپیوتری، به خوبی به عنوان تکنولوژی در جهت عام‌المنفعه عمل می‌کند؛ یک نوآوری انقلابی که بهره‌وری تمام صنایع و مشاغل را افزایش می‌دهد. انقلاب‌های اقتصادی که به کمک GPTهای اولیه پا گرفتند، ایده‌هایی درباره میزان قدرت و نفوذ هوش مصنوعی به ما می‌دهند که این تکنولوژی چطور ممکن است در سال‌های پیش‌رو، اقتصاد کشورها را متحول کند.
 
«تیموتی برسنان» از دانشگاه استنفورد و «مانال تراجنبرگ» از دانشگاه تل‌آویو، در مقاله‌ای که در سال ۱۹۹۵ منتشر شد، به ویژگی‌های یک تکنولوژی عام‌المنفعه اشاره کردند؛ تکنولوژی که باید در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد، پتانسیلی درونی برای بهبود و ارتقای مداوم داشته باشند و به مکمل‌های نوآورانه امکان بروز بدهد؛ تکنولوژی که نوآوری هدف را در صنایع ایجاد می‌کند تا بتوانند از آن بهره ببرند. به نظر می‌رسد هوش مصنوعی که این روزها به‌طور گسترده‌ای در جهان پذیرفته شده و به کار گرفته می‌شود، هر روز بهبود یافته و در زمینه‌های تحقیق و توسعه بیشتری به کار برده می‌شود. با این اوصاف انقلاب اقتصادی آن، چه زمانی آغاز می‌شود؟
 
نخستین درس از تاریخ این است که حتی قدرتمندترین تکنولوژی‌های جدید هم برای ایجاد تحولات اقتصادی به زمان نیاز دارند. «جیمز وات» اختراع ماشین بخار خود را در سال ۱۷۶۹ به ثبت رساند، اما در بریتانیا تا دهه ۱۸۳۰ و در آمریکا تا دهه ۱۸۶۰، انرژی بخار نتوانست بر آب به عنوان منبع ماشین بخار در صنایع غلبه کند. «نیکولاس کرافتز» از دانشگاه ساسکس می‌گوید که در بریتانیا کمک نیروی بخار به رشد بهره‌وری تا پیش از دهه ۱۸۵۰ به اوج رسید؛ چیزی در حدود یک قرن بعد از ثبت اختراع جیمز وات. در مورد استفاده از برق، تمام پیشرفت‌های فنی کلیدی تا پیش از سال ۱۸۸۰ به نتیجه رسیدند، با این حال اما رشد بهره‌وری در آمریکا بین سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۹۰۷ کند شد. نزدیک به سه دهه بعد از به کارگیری نخستین سیلیکون در مدار، «رابرت سولو» اقتصاددان برنده جایزه نوبل همچنان مشاهده می‌کرد که عصر کامپیوتر در همه‌جا جریان دارد؛ به جز در آمارهای مربوط به بهره‌وری. در اواسط دهه ۱۹۹۰ بود که بالاخره بهره‌وری ناشی از نفوذ کامپیوترها به زندگی و صنایع، در آمریکا احساس شد.
 
شکاف میان نوآوری و تاثیر اقتصادی آن تا حدودی به دلیل نگرش و به کارگیری دقیق آن است. ماشین‌های بخار اولیه به‌طور گسترده ناکارآمد بودند و مصرف زغال برای آنها بسیار هزینه‌بر بود. به‌طور مشابهی، عملکرد خوب و خیره‌کننده ابزارهای جدید هوش مصنوعی نشان از پیشرفت بزرگی برای آن دسته از کسب‌وکارهایی دارد که نخستین رونق‌های کوتاه‌مدت ناشی از استفاده از آنها را در حدود یک دهه پیش تجربه کردند. برای مثال، دستیار مجازی سیری شرکت اپل در سال ۲۰۱۱ عرضه شد. «رابرت آلن» از دانشگاه نیویورک در ابوظبی، با تاکید بر اینکه محدودیت‌های سرمایه می‌تواند روند پذیرش این ابزارها را کند کند، به این موضوع اشاره می‌کند که در جریان صنعتی‌سازی بریتانیا، تاثیر سست و ضعیف نوآوری‌ها در رشد بهره‌وری، نشان از کمبود سرمایه برای ساخت کارخانه‌ها و ماشین‌ها داشت که به تدریج و با سرمایه‌گذاری مجدد سودهای کلان سرمایه‌داران، مرتفع شد.
 
اقدامات اخیر بر این موضوع تاکید دارند که برای جمع‌آوری آنچه به عنوان سرمایه ناملموس شناخته می‌شود، زمان لازم است یا دانش اولیه‌ای برای استفاده موثر از تکنولوژی‌های جدید. در واقع «اریک برینجولفسان» از دانشگاه استنفورد، «دنبل راک» از دانشگاه MIT و «چاد سیورسان» از دانشگاه شیکاگو توصیه می‌کنند که یک تکنولوژی انقلابی جدید ممکن است با یک منحنی بهره‌وری ادغام شود. در واقع امکان دارد در طول چند سال یا چند دهه بعد از ظهور یک تکنولوژی جدید که شرکت‌ها و کارمندان مشغول اختصاص زمان و منابع‌شان به مطالعه درباره آن تکنولوژی و طراحی فرآیندهای کاری بر اساس آن هستند، سنجش رشد بهره‌وری روند کاهشی داشته باشد. تنها بعد از این است که با قرار گرفتن منحنی بهره‌وری در مسیر صعود، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده به نتیجه می‌رسند. این نویسندگان و محققان تخمین می‌زنند که سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با هوش مصنوعی به شکل سرمایه ناملموس، ممکن است در حال حاضر رشد بهره‌وری کمی داشته باشند.
 
البته برای بسیاری از افراد سوال‌ها و ابهاماتی درباره تاثیرات هوش مصنوعی بر رشد اقتصادی، بعد از نگرانی‌های مربوط به عواقب این ابزارهای جدید بر اشتغال کارمندان، در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرند. خبر خوب اینکه صرف‌نظر از تغییرات اقتصادی و تکنولوژیک تاریخی، نگرانی‌های مربوط به بیکاری گسترده ناشی از تکنولوژی‌های جدید هرگز تا به این حد نبوده است. آسیب تکنولوژی به مشاغل افراد به گونه‌ای است که می‌تواند به عنوان یک اختلال اجتماعی در نظر گرفته شود. در اوایل انقلاب صنعتی، روند خودکارسازی به‌طور چشمگیری تقاضا برای کارمندان نسبتا بی‌مهارت را افزایش داد، اما درآمدهای صنعتگرانی را کاهش داد که تا پیش از آن، بیشتر کارها را انجام می‌دادند و به همین دلیل بود که بعضی از این صنعتگران به جنبش‌های لادیسم پیوستند که طی آن و برای اعتراض به تغییرات جدید، به تخریب ماشین‌آلات دست می‌زدند. همچنین در سال‌های دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، خودکارسازی کارها و امور روزمره در کارخانه‌ و دفاتر، در کنار تاثیر مثبتی که بر افزایش استخدام کارمندان و کارگران بامهارت و کم‌مهارت گذاشت، اما درآمد کارگران زیادی را کاهش داد.
  • مشترک شوید!

    برای عضویت در خبرنامه روزانه ایستنا؛ نشانی پست الکترونیکی خود را در فرم زیر وارد نمایید. پس از آن به صورت خودکار ایمیلی به نشانی شما ارسال میشود، برای تکمیل عضویت خود و تایید صحت نشانی پست الکترونیک وارد شده، می بایست بر روی لینکی که در این ایمیل برایتان ارسال شده کلیک نمایید. پس از آن پیامی مبنی بر تکمیل عضویت شما در خبرنامه روزانه ایستنا نمایش داده میشود.

    با عضویت در خبرنامه پیامکی آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ایستنا) به طور روزانه آخرین اخبار، گزارشها و تحلیل های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در هر لحظه و هر کجا از طریق پیام کوتاه دریافت خواهید کرد. برای عضویت در این خبرنامه، مشترکین سیمکارت های همراه اول لازم است عبارت 150 را به شماره 201464 و مشترکین سیمکارت های ایرانسل عبارت ozv ictn را به شماره ۸۲۸۲ ارسال کنند. دریافت موفق هر بسته خبری که محتوی پیامکی با حجم ۵پیامک بوده و ۴ تا ۶ عنوان خبری را شامل میشود، ۳۵۰ ریال برای مشترک هزینه در بردارد که در صورتحساب ارسالی از سوی اپراتور مربوطه محاسبه و از اعتبار موجود در حساب مشترکین سیمکارت های دائمی کسر میشود. بخشی از این درآمد این سرویس از سوی اپراتور میزبان شما به ایستنا پرداخت میشود. مشترکین در هر لحظه براساس دستورالعمل اعلامی در پایان هر بسته خبری قادر خواهند بود اشتراک خود را در این سرویس لغو کنند. هزینه دریافت هر بسته خبری برای مشترکین صرفا ۳۵۰ ریال خواهد بود و این هزینه برای مشترکین در حال استفاده از خدمات رومینگ بین الملل اپراتورهای همراه اول و ایرانسل هم هزینه اضافه ای در بر نخواهد داشت.