آغاز ساماندهی پیامک‌های تبلیغاتی؛ مجوز ارشاد الزامی شد
معصومه بخشی‌پور-شرق : امان‌دهی ارسال خدمات پیامکی در شبکه‌های ارتباطی با الزام ارائه‌دهندگان خدمات پیام‌کوتاه موبایل، مبنی‌بر دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وارد فاز اجرائی شد. آیین‌نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات پیامکی شبکه‌های ارتباطی، بهمن‌ماه سال ۹۳ در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی به تصویب رسید تا با وجود توسعه و پیشرفت فناوری‌ها در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات و گسترش استفاده از این ابزار ارتباطی در تمام سطوح جامعه، این خدمات، شکل قانونی به خود گیرد. تا پیش‌ازاین، ضوابط و دستورالعمل‌های خاصی برای عرضه خدمات پیامکی در کشور وجود نداشت و شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات و نیز وزارت ارتباطات، به‌عنوان برقرارکننده زیرساخت‌های ارتباطی، مشکلات محتوایی موجود را در ارائه این سرویس برعهده نمی‌گرفتند؛ اما شورای‌عالی فضای مجازی به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار در حوزه فضای مجازی کشور، با تصویب این آیین‌نامه، الزاماتی برای دست‌اندرکاران این خدمات تدوین کرد تا ناهنجاری‌ها و معضلات متعدد در عرصه پیامک‌های تجاری و تبلیغاتی خاتمه یاید. اگرچه آخرین آمارهای ارائه‌شده از شکایات از پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی مربوط به سال۹۲ است؛ اما شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران موبایل از دست این پیامک‌ها به‌ستوه آمده و ضرروزیان مادی و معنوی بسیاری از این خدمات، به دلیل نوع اطمینانی که در ذهن کاربر ایجاد می‌کنند، متحمل شده‌اند.
معضلی به نام پیامک تبلیغاتی
دریافت پیامک‌هایی با محتوای پزشکی و محصولات بهداشتی، فناوری‌هایی که دراین‌زمینه تبلیغ میشود، پیامک‌های تبلیغاتی و تقلبی که در زمینه‌های مالی و ترغیب مشترکان به استفاده از وام ارسال میشود و بسیاری از آنها منجر به کلاهبرداری و تضییع حقوق کاربران میشود، همچنین پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی با محتوای تشویق به خروج سرمایه‌ها، ازجمله مواردی است که روزانه مشترکان بسیاری با آنها روبه‌رو هستند و نمی‌دانند که کدام‌یک از این پیامک‌ها درست و کدام نادرست است؛ به این فهرست می‌توان پیامک‌هایی با محتوای طالع‌بینی، برنده‌شدن در مسابقه و قرعه‌کشی و نیز ترویج عقاید دروغ را نیز اضافه کرد. دراین‌راستا طبق آخرین آمارهای مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد، مشترکان موبایل در بازه زمانی شش‌ماهه دوم سال۹۲ بالغ بر ۱۴ هزار مورد شکایت از پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی به این مرکز ارائه کرده‌اند؛ دراین‌میان، البته وزارت ارتباطات نیز آمار شکایت به سامانه ۱۹۵ را روزانه حدود ۴۰۰ مورد اعلام می‌کند که فقط بخش ناچیزی از آن مربوط به پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی است. با وجود این آمار، اما معضل پیامک‌های تبلیغاتی و مزاحمت‌هایی که از طرف این پیامک‌ها برای بیش از ۷۰ میلیون مشترک موبایل ایجاد میشود بر کسی پوشیده نیست و به‌همین‌دلیل شورای‌عالی فضای مجازی موضوع دو جلسه آخر خود را به ساماندهی این معضل اجتماعی در فضای مجازی اختصاص داد. محمدرضا کشاورزی، معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به جزئیات این آیین‌نامه در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: پیش‌نویس آیین‌نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات پیامکی، سال گذشته در مرکز ملی فضای مجازی تدوین و در کمیسیون عالی ارتقای محتوای فضای مجازی، پس از چندین‌جلسه بحث و تبادل‌نظر با حضور اعضا، از دستگاه‌های مختلف، به جمع‌بندی نهایی رسید؛ این آیین‌نامه در نهایت با تصویب اعضای شورای‌عالی فضای مجازی، اواخر سال گذشته تصویب و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شد. به گفته او وزارت ارشاد نقش محوری در اجرای مصوبه ساماندهی پیامک انبوه خواهد داشت و دبیرخانه اجرای این مصوبه در وزارت ارشاد ایجاد شده است و ازاین‌پس، وزارت ارشاد اجرای این آیین‌نامه را در برنامه دارد و مرکز ملی فضای مجازی نیز دراین‌زمینه نقش نظارتی بر اجرای مصوبه ساماندهی پیامک‌های انبوه و ارزش‌افزوده را خواهد داشت.
جزئیات آیین‌نامه جدید برای پیامک‌های تبلیغاتی
براساس سیاست‌های مدنظر در این مصوبه، پیامک‌های انبوه با محتوای اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی به‌دلیل حجم زیاد پس از ارسال تحت نظارت وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت؛ اما پیامک‌های ارزش‌افزوده پیش از ارسال باید تحت نظارت وزارت ارشاد قرار گیرد و پس از دریافت مجوز، امکان استفاده از آن برای مشترکان ممکن خواهد بود؛ همچنین طبق سیاست‌های این مصوبه، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پیامکی باید براساس موازین نظام جمهوری‌اسلامی و پس از تأیید وزارت ارشاد نسبت به ارسال پیامک اقدام کنند. در غیراین‌صورت، برای این شرکت‌ها و حتی اپراتورهای تلفن همراه که بستر ارائه این سرویس را آماده کرده‌اند، جرائمی در نظر گرفته شده است. بنابر اظهارات دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی برای دریافت مجوز ارسال پیامک ارزش افزوده، اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات پیامکی قبل از ارسال پیامک، ملزم به ارائه بسته پیامکی به وزارت ارشاد هستند که این پیامک پس از ثبت و بررسی در سیستم آنلاین وزارت ارشاد، اجازه انتشار خواهد یافت. او ادامه می‌دهد: محتوای پیامک‌های ارزش افزوده و انبوه، چنانچه مغایر با موازین و مقررات مدنظر در مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی باشند، تخلف محسوب شده و اپراتورهای ارسال‌کننده، ارائه‌دهندگان این خدمات و حتی شرکت یا سازمانی که این محتوا را ایجاد کرده است، مشمول جریمه خواهد شد. «کشاورزی» از لزوم دریافت مجوز از وزارت ارشاد برای انتشار پیامک‌های ارزش افزوده و تبلیغاتی خبر داده و تأکید می‌کند: شرکت‌های خدماتی پیامکی باید با ارائه ضمانت‌نامه مالی، از وزارت ارشاد مجوز بگیرند و در صورت تخلف، مطابق آیین‌نامه با آنها برخورد صورت می‌گیرد. او در مورد مصادیق موردتوجه مصوبه ساماندهی پیامک‌های تبلیغاتی و ارزش‌افزوده می‌گوید: مصادیق به‌صورت جزئی در مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی دیده نشده است، اما آنچه برخلاف موازین شرعی کشور باشد، با آن برخورد خواهد شد. از طرفی راه‌اندازی کارگروه ساماندهی پیامک‌ها در وزارت ارشاد با این هدف شکل گرفته تا با تدوین آیین‌نامه‌ای، مصادیق مجرمانه و ممنوعه مدنظر در پیامک‌ها ذکر شود. در نهایت، آنکه در مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی نسبت به ایجاد راهکارهایی برای لغو و عدم دریافت این پیامک‌ها برای مردم تأکید شده و قرار است وزارت ارشاد سامانه‌ای را معرفی کند که مردم در صورت برخورد با پیامک‌های خلاف موازین و مقررات، بتوانند موضوع موردنظر خود را گزارش کرده یا نارضایتی خود را از دریافت این پیامک‌ها اعلام کنند.