چرا به وای‌فای شهری نیاز داریم؟
وای‌فای (Wi-Fi) نام یک فناوری پرطرفدار شبکه‌های بی‌سیم است که با استفاده از امواج رادیویی، امکان اتصال پر سرعت به اینترنت یا شبکه را فراهم می‌سازد.
یکی از تصورات غلط در مورد Wi-Fi این است که به اشتباه آن را مخفف عبارت wireless fidelity می‌دانند؛ اما در واقع وای‌فای تنها یک علامت تجاری ثبت شده برای استاندارد بی‌سیمIEEE ۸۰۲.۱۱x و به‌عنوان یک علامت تجاری متعلق به سازمان Wi-Fi Alliance است. این سازمان وای فای را این‌طور تعریف می‌کند: «هر شبکه محلی بی‌سیم (WLAN) که بر مبنای استانداردهای ۸۰۲.۱۱ موسسه مهندسان الکتریک و الکترونیک (IEEE) بنا شده باشد.»
وای‌فای رایگان شهری در دیگر کشورها
در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان دیگر استفاده از وای‌فای در فضاهای شهری، میدان‌ها و ایستگاه‌های اتوبوس به امری عادی تبدیل شده است. وای‌فای‌های شهری با توجه به قابلیت ارائه سرعت و کیفیت بالا و گاه رایگان، نسبت به نسل‌های سوم و چهارم موبایل از یک سو و امکان پشتیبانی از ابزارهای فاقد سیم کارت همچون لپ‌تاپ و تبلت‌ها از سوی دیگر تا اندازه زیادی در جهان محبوب شده‌اند.
به همین منظور شهرداری‌های شهرهای بزرگ سعی می‌کنند با ارائه وای‌فای شهری، رضایت خاطر هرچه بیشتر شهروندان خود را کسب کنند. در بسیاری از کشورهای جهان مثل ژاپن، کره جنوبی و امارات این طرح اجرایی شده است؛ حتی در آفریقای جنوبی هم سیستم حملونقل آن مجهز به وای‌فای شده است. مسوولان شهر «کیپ‌تاون» در این کشور آفریقایی از برنامه جدید خود برای نصب وای‌فای در اتوبوس‌های سیستم حملونقل سریع این شهر خبر داده‌اند. هدف نهایی این برنامه آن است که تمام مسافران بتوانند از خدمات اینترنتی ارائه شده در این اتوبوس‌ها که رایگان خواهند بود، استفاده کنند. اساس استفاده از این خدمات اینترنتی، کاربری رایگان است؛ اما با این ویژگی که هر مسافر می‌تواند روزانه حجم مشخصی از اطلاعات را در مدت زمانی محدود استفاده کند و در این محدوده تعیین شده، استفاده از اینترنت هزینه‌ای ندارد.
این طرح وای‌فای رایگان در داخل کشور هم چند سالی میشود مطرح شده؛ اما هنوز اجرایی نشده است.
وای فای شهری چیست؟
وای‌فای شهری پروژه‌ای است که تقریبا در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکایی اجرایی شده است؛ اما در ایران هنوز با مشکلاتی مواجه است. از «علی کریمی» کارشناس مخابرات و فضای مجازی درباره این وای‌فای و چرایی آن می‌پرسیم. «اپراتورهای تلفن همراه در کنار امکاناتی که به کاربران خود ارائه می‌دهند، وای‌فای هم می‌دهند. مثلا قبلا شما در خانه شخصی خود یا در رستوران و مکان‌های عمومی به وای‌فای تلفن ثابت دسترسی داشتید؛ اما الان خود اپراتورهای تلفن همراه وای‌فایی را در سطح شهر مثل ایستگاه‌های اتوبوس و مترو ارائه می‌کنند.» کریمی معتقد است که این کار ترافیک هوایی این اپراتورها را کم می‌کند و به نفع آنهاست.
«این امر باعث میشود که ترافیک اینترنت از هوا به کابل و بستر زمینی منتقل شود و به اپراتورها این امکان را می‌دهد که از ترافیک سنگین روی شبکه‌های هوایی بکاهند و در ضمن بتوانند بهتر به مشتریان خود خدمات ارائه بدهند. وای‌فای رایگان شهری در کشورهایی مثل کره جنوبی یا امارات سال‌ها است که اجرایی شده است؛ اما در کشور هنوز به آن دسترسی پیدا نکرده‌ایم. وای فایی هم که در برخی اماکن عمومی وجود دارند، سرعت خیلی پایینی دارد و در حد ایمیل چک کردن است. مشکلی که وجود دارد این است که دولت یک سال پروانه وای‌فای عمومی را به رایتل داد یعنی اجازه نداد بقیه اپراتورها استفاده کنند. این یک سال الان تمام شده. الان اپراتورها، می‌توانند وای‌فای عمومی ارائه بدهند. اما باید طرح توجیه اقتصادی داشته باشد و در همه جای شهر امکان دسترسی به آن را قرار دهند.»
مدل‌های مختلفی برای ارائه این وای‌فای‌ها در سطح جهان وجود دارد و علاوه بر وای‌فای رایگان شهری، برخی مراکز تجاری برای ارائه خدمات بهتر و سود تجاری خود امکانات ویژه‌ای به مشتریان خود می‌دهند. «در این کشورها فرد صاحب مرکز تجاری با اپراتوری قرارداد می‌بندد و می‌گوید من می‌خواهم یک سرویس ویژه به مشتریانم ارائه بدهم. مثلا مشتری من بتواند از اپراتور شما این مقدار حجم داشته باشد.»
از او درباره چنین امکانی در مراکز عمومی در ایران می‌پرسم که می‌گوید: «خب این یک امکانی است که آن صاحب تالار یا حتی قهوه‌خانه برای جذب بیشتر مشتری انجام می‌دهد و البته مانند خارج از کشور این وای‌فای عمومی نیست. بلکه او یک یا دو مگ اینترنت تهیه کرده و در اختیار مشتری‌هایش قرار می‌دهد. اکثرا هم قطع و وصلی دارد، چون صنعتی نیست؛ یعنی همین وای‌فای خانه را آنجا برده است. در حالی که برای آن باید به فکر زیرساخت صنعتی بود. یا مثلا در مکانی مثل استادیوم‌های ورزشی، شما فکر کنید 10 هزار نفر آنی بخواهند به این اینترنت وصل شوند. اصلا اینترنت محدود خانگی جواب نمی‌دهد.»
مشکل اصلی ما انحصار است
«در همه جای دنیا نسل چهارم اینترنت و وای‌فای با هم همپوشانی دارند؛ اما در ایران هنوز این سرویس راه نیفتاده و مسوولان امر معتقدند به دلایلی مثل نداشتن صرفه اقتصادی یا اینکه موبایل‌های 10 درصد مردم 4G را پشتیبانی نمی‌کند؛ این کار نباید اجرایی شود؛ اما به نظر من اینها دلایل مناسبی نیست.» کریمی از راه‌اندازی اپراتورهای مجازی موبایل هم در خارج از کشور می‌گوید: «در خیلی از کشورهای دنیا برای وای‌فای‌اپراتورهای اختصاصی وجود دارند؛ یعنی اپراتورهایی که فقط اینترنت ارائه می‌دهند که به اپراتورهای مجازی موبایل یا وای‌من (وای‌فای من) معروف‌اند. حتی سیم‌کارت‌های شبکه‌های اجتماعی موبایلی مثل واتس‌آپ در این کشورها به فروش می‌رسد؛ یعنی با این سیمکارت فقط می‌توان از خدمات این شبکه اجتماعی استفاده کرد.
البته در ایران این امر صرفه ندارد و فقط برای اپراتورهای تلفن‌های همراه این امر صرفه اقتصادی دارد؛ چرا که می‌تواند کنار دکل موبایلش دکل این وای‌فای را هم قرار دهد.» کریمی می‌گوید: «انحصار ما را عقب انداخت. هر جا انحصار وجود داشته باشد، ما دچار مشکل می‌شویم. قبلا اپراتور تلفن همراه در انحصار فقط یک شرکت خاص بود و قیمت سیمکارت نجومی بود. اپراتورهای دیگر وارد میدان شدند. انحصار شکست، خدمات بهتر شد و قیمت پایین آمد. درباره اینترنت هم همین‌گونه است. باید انحصار وای‌فای از دست یک شرکت خاص و یک اپراتور خاص بیرون بیاید تا مشکل وای‌فای شهری برطرف شود.»