پیوند فناوری و آموزش با هوشمند سازی مدارس
مدارس هوشمند رویکرد جدید آموزشی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه های درسی، تغییرهای اساسی در فرایند یاددهی و یادگیری به دنبال دارد.
هدف از ایجاد مدارس هوشمند، رشد همه جانبه دانش‌آموزان (ذهنی، جسمی، عاطفی و روانی)، ارتقای توانایی‌ها و قابلیت‌های فردی، تربیت نیروی انسانی متفکر و آشنا به فن‌آوری، افزایش ارتقاء و مشارکت مردمی است.
براساس تحقیق ارایه شده توسط آقای دیوید پرکینز ( David perkins ) از دانشگاه هاروارد که نقش اولیه را در طراحی و توسعه مدارس هوشمند smart schooL ایفا کرده این مدارس دارای 8 اصل یا تئوری اساسی یادگیری هستند که عبارتند از :
1- مدرسه به عنوان سازمان یادگیری: مدرسه نه فقط برای دانش آموزان بلکه برای معلمان مدیران و حتی اولیای دانش آموزان نیز محیط یادگیری است و سازمان یادگیری مدارس هوشمند به نحوی است که دریک فرایند طبیعی از تعیین هدف ها، محتوا، ارزشیابی و نحوه نظارت برخود و خلق سیستم پویا کلیه اعضا مشارکت دارند.
2- ارزشیابی یادگیری محور: ارزشیابی برمحور یادگیری است نه محصول و نتیجه کار به نحوی که دانش آموزان و معلمان را دریک فرایند درگیر کرده و نتیجه ارزشیابی برمحور کیفیت و کاربرد آن برروی دانش آموزان قرارمی گیرد و آزمون ها در بهترین شرایط به عنوان ابزار ارزشیابی به کاربرده می شوند.
3- دانش زایشی: در مدارس هوشمند با ارایه محتوای مناسب بیش ترین تاثیر را بر رشد فکری و عملی دانش آموزان می گذارد و به جای مصرف اطلاعات و دانش توسط دانش آموزان به توانایی تولید دانایی نیزمجهزمی شوند.
4- تاکید بردرک و شناخت اهداف: اهداف برنامه ها و فعالیت های مدارس هوشمند برای دانش آموزان قابل درک به نحوی که خروجی های مدارس براساس اهداف از پیش تعیین شده تنظیم می شوند و به همین منظور دانش آموزان از مشارکت و همراهی بیش تر و مناسب تری در امر یادگیری برخوردار خواهند بود.
5- تاکید بر هوش اکتسابی: تحقیقات ومطالعات نشان می دهد که با آموزش روش های تفکر، به ویژه روش های تلفیقی و روش‌های فعال تدریس دانش آموزان می توانند از هوش و قدرت تفکر بالاتری در امر یادگیری برخوردار باشند.
6- تاکید برتدریس مهارت و انتقال: از دیگر اصول یادگیری درمدارس هوشمند، استفاده ا ز فنون و روش های تدریسی است که ضمن تقویت انگیزه آنان اوامر یادگیری شبیه سازی و الگو گیری ازآن برای آن ها فراهم شود. این امر موجب می شود که دانش آموزان نسبت به انتقال این مهارت به دیگران به طور خودکار اقدام کنند. این نکته در فرایند یادگیری نقش بسیار مفید و موثری را ایفا می کنند.
7- یادگیری محصول تفکراست: آماده سازی دانش آموزان برای تفکر زمینه منطقی کردن امور را برای آن ها فراهم می کند.
8- شمول همگانی: از دستاوردهای تفکر خلاق و درک عمیق از مسایل ، آماده کردن دانش آموزان و حتی معلمان درحل مشکل‌های پیچیده و غامض آموزشی است. در مدارس هوشمند دانش آموزان و معلمان این علاقه را به راحتی بروز می دهند و با تکیه برخلاقیت و نوآوری و ارایه روش های جدید درحل مشکل‌ها اقدام می کنند.
هوشمند سازی مدارس ایران تا پایان سال 1400
مطابق با قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات با همکاری وزارت آموزش و پرورش، طرح هوشمند سازی مدارس در کل کشور را باید تا پایان این برنامه (پایان سال ۱۴۰۰) عملیاتی کنند.
در ماده ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه، موضوع هوشمند سازی مدارس در کل کشور به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکلیف شده است و در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی کشور نیز موظف به تدوین مصوبه برای تصویب در شورای عالی فضای مجازی است.
در این برنامه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شده که با رعایت مصوبات شورای عالی فضای مجازی و با همکاری وزارت آموزش و پرورش نسبت به هوشمند سازی مدارس اقدام کند.
در این صورت باید امکان دسترسی الکترونیکی به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آزمون و مشاوره تحصیلی، بازی‌های رایانه ای آموزشی، استعداد سنجی و آموزش مهارت‌های حرفه ای برای دانش آموزان فراهم شود.
همچنین ماده ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه، ارایه مهارت های فنی و اجتماعی به صورت رایگان را برای تمامی دانش آموزان شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ تکلیف کرده است.
موضوع این ماده از برنامه ششم، در اولویت های تصویب شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته و قرار است به زودی در زمینه بازی های رایانه‌ای آموزشی نیز آیین نامه‌ای مصوب شود.
محمد مهدی زاهدی، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در این زمینه گفت: وزارت ارتباطات را موظف کرده‌ایم که مدارس کشور را با همکاری وزارت آموزش و پرورش هوشمند کنند.
این در حالی است که برخی از مدارس به بهانه هوشمند سازی، از اولیای دانش آموزان شهریه دریافت می کنند.
اما علی زرافشان، معاون وزیر آموزش و پرورش چندی پیش با اشاره به ضرورت هوشمندسازی مدارس اعلام کرده است: هیچ مدرسه‌ای مجاز نیست با عنوان «هوشمند سازی» از اولیا شهریه دریافت کند زیرا این کار قانونی نیست.
هوشمند سازی یا الکترونیکی کردن مدارس؟
پرنسیلا جهانگیری، تحلیلگر مسایل آموزش و پرورش معتقد است، بحث اهمیت آموزش های نوین و چند رسانه ای در امر آموزش به شکل بدیهی و ثابت شده درآمده است اما در کشور ما یا چنین طرح هایی اجرا نشده یا با روش های علمی اجرا نمی‌شود و خالی از محتوای علمی است به طوری که شاید بتوان گفت تنها به صورت نمادین اجرا می شود و نتیجه اش این است که کارکرد ندارد و اصل هوشمند سازی را در امر آموزش زیر سوال می برد.
وی افزود: چند سال بودجه و هزینه شد تا درباره این موضوع تحقیق شود و ما دارای شاخص های مدونی در این زمینه شویم اما هنوز مسوولان نمی توانند یک تعریف دو خطی از مدرسه هوشمند ارایه دهند. موضوع فقط گریبانگیر آموزش و پرورش نیست بلکه وزارتخانه های دیگر هم برای هوشمند سازی سر در گم شده اند و نمی دانند به چه سمتی حرکت می کنند. همین امر سبب می شود که ما مدرسه هوشمند را با الکترونیکی کردن مدارس و مجهز کردنشان به چند لب تاپ یا کامپیوتر اشتباه می‌گیریم و همان نسخه چاپی کتاب ها را حالا به صورت الکترونیکی ارایه می دهیم و فکر می کنیم مدارس هوشمند شدند.
این کارشناس هوشمند سازی با بیان اینکه نمی توان همان محتوای کتاب های درسی را در همان ساعت های خشک و در همان سیستم سنتی مدارس ارایه داد و ادعای هوشمند سازی داشت، اظهار کرد: در مدارس ما حتی یک مهندس حضور ندارد، معلم‌های ما به تولید محتوا ورود نمی کنند چون نه وقتی برای این منظور برایشان در نظر گرفته شده است و نه حقوقی بابتش دریافت می کنند. تا محتوای ارایه شده در این مدارس تعاملی نباشد، فن آوری نه تنها کمکی به هوشمند سازی نمی کند بلکه دست و پا گیر هم است مثل همان کاری که ما با سیستم اتوماسیون در اداره ها کرده ایم و در واقع راه حلی ارایه نداده ایم و کارها را زیاد کرده ایم چون افراد یکبار باید کار را الکترونیکی و یک بار هم دستی انجام دهند.
وی با بیان اینکه در چنین مدارسی اتفاقا مطلوب این نیست که هر دانش آموز یک کامپیوتر در اختیار داشته باشد بلکه ایده آل این است که گروهی از یک کامپیوتر استفاده کنند، گفت: در این مدارس بچه ها گروهی پروژه ها را جلو می برند. مهمترین فاکتور هم این است که هر دانش آموز متناسب با فضای ذهنی و علایق خودش رشد می کند به این معنا که محتوا آنقدر انعطاف پذیر است که در یک کلاس ممکن است دانش آموزی درگیری ذهنی روی مساله ای در فیزیک داشته باشد و از طریق محتواهایی که در اختیارش گذاشته می شود جواب سوالش را پیدا کند و دانش آموزی دیگر درباره تاریخ. در نهایت میزان رشد هر دانش آموز نیز نسبت به خودش سنجیده می شود نه در یک کلاس و به طور کلی. پس در این مدارس نوع سوال و محتوا از هر دانش آموز به دانش آموز دیگر تغییر می کند.
گزارش: فرزانه صدقی – سیناپرس