وضعیت بازار به روایت وزارت صمت: رشد نرم‌افزار ، سراشیبی سخت‌افزار
لیدا ایاز – دنیای اقتصاد : وضعیت تجارت خارجی و توان تولید محصولات صوتی و تصویری که بخش مهمی از فناوری‌های تکنولوژی محسوب می‌شوند در ایران چندان مطلوب نیست؛ این از آخرین آمار وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت ) از صادرات و واردات محصولات صوتی و تصویری پیداست. این آمار نشان می‌دهد ظرفیت تولید این محصولات چه از نظر تعداد واحدهای تولیدی و چه از نظر ظرفیت در میزان محدودی قرار دارد و در صادرات این محصولات به دیگر کشورها نیز ایران رتبه خوبی در میان دیگر کشورها به دست نیاورده است.
این آمار را وزارت صمت به تازگی (هفته آخر فروردین ۹۷) منتشر کرده، هرچند داده‌های آمار متعلق به مرداد سال ۹۵ است و دفتر تخصصی صنایع برق و الکترونیک و انجمن تولید کنندگان لوازم صوتی و تصویری آن را تهیه و تدوین کرده است، اما آنچه از وضعیت فعالان این بازارها در یک سال گذشته به گوش رسیده حاکی است که وضعیت آنها از آنچه که در سال ۹۵ بوده، تغییرات چندانی نکرده است. در سالی که نام حمایت از کالای ایرانی بر خود دارد موضوع حمایت از تولیدات داخلی در دستور کار سازمان‌های دولتی در سال جدید قرار گرفته، اما واقعیت این است که بخش عمده موفقیت این بازار به فروش محصولات به خریداران شخصی وابسته است. خریدارانی که همواره کالاهای صوتی و تصویری در سبد خرید آنها قرار دارد به‌خصوص محصولاتی که مجهز به آخرین فناوری‌های دیجیتالی باشند همیشه با استقبال خریداران مواجه بوده است.
همین موضوع نیز باعث شده تا در سال‌های گذشته لوازم صوتی و تصویری یکی از محبوب‌ترین کالاها در لیست قاچاقچیان برای تزریق آنها به بازارهای کشور باشد. سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سال گذشته گفت که در میان آمار کشف اقلام مختلف کالاهای قاچاق، لوازم صوتی و تصویری با افزایش ۲۰ برابری نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بود. به گفته این مقام نظارتی، کشف 26 هزار و 700 دستگاه لوازم صوتی و تصویری در میان دیگر کالاهای قاچاق نشان داد که این محصولات رشد ۲۰ برابری را تجربه کرده‌اند که عدد بالایی است. به گفته کارشناسان، افزایش سهم قاچاق در بازارها خود ضربه بزرگی بر پیکره فعالیت کارگاه‌ها و شرکت‌های تولیدی داخلی به‌حساب می‌آید و اعلام همین آمار نیز اعتراف این واقعیت است که صنعت تولید لوازم صوتی و تصویری در داخل در سال‌های اخیر به تدریج از توان افتاده و بسیاری را به وادی ورشکستگی سوق داده است.
شرکت‌های نرم‌افزاری بیشتر رشد کردند
به نظر می‌رسد در سال‌هایی که شرکت‌های تولیدی نتوانستند به رکوردهای تولید خود در سال‌های گذشته دست پیدا کنند و با مشکلات مالی بسیاری مواجه بودند شرکت‌های نرم‌افزاری رشد کردند و توانستند از حمایت‌های مالی از فعالان استارت آپی که در این سال‌ها بیشتر شده، سود ببرند. اخیرا مدیرکل دفتر توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات، وزارت صنعت گفته طی سال ۹۶، ۵۰ شرکت نرم‌افزاری موفق به دریافت پروانه بهره‌برداری تولید فناوری اطلاعات (نرم‌افزار) شدند که این تعداد در قیاس با سال ۹۵ رشد ۱۱درصدی داشته است. به گفته فرزاد اسماعیل زاده در سال ۹۶، تعداد ۵۰ شرکت نرم‌افزاری از میان ۱۸۷شرکت متقاضی با جمع سرمایه‌ای بالغ بر یک هزار و ۹۶۲میلیارد ریال، اشتغال‌زایی ۵۰۱۷ نفر و تولید ۴۱۸ محصول نرم‌افزاری کاربردی در کشور، موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری تولید نرم‌افزار شدند.
بر اساس این آمار درحال حاضر تعداد ۹۵ شرکت دارای پروانه بهره‌برداری تولید نرم‌افزار فعال با اشتغال‌زایی بالغ بر ۸۵۳۹ نفر در کشور وجود دارند. به‌نظر می‌رسد در هرلحظه از سال‌های اخیر به همان نسبت که توان تولیدات سخت افزاری افت کرده و فعالان در کارخانه‌های تولیدی شان در برابر ناملایمتی‌های اقتصادی و بحران‌های مالی کمر خم کرده‌اند، اما شرکت‌های نرم‌افزاری که بیش از هرچیز متکی به ایده و اجراهستند و کمتر به مواد خام و تجهیزات تخصصی نیاز دارند بیشتر توسعه پیدا کردند. این نشان دهنده آن است که در غیاب زیرساخت‌های لازم برای فراهم‌آوری کارگاه‌های تولیدی و حمایت برای بقای آنها، شرکت‌های نرم‌افزاری و حتی مجازی به تدریج بازار بزرگ‌تری را ایجاد کرده‌اند تا ایده حمایت از تولید ملی را از آن خود کنند.