سیر صعودی ایران در رتبه بندی جهانی تجارت الکترونیک
بر در سال های اخیر، تغییرات عمیقی در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت ها و دولت ها به وجود آمده است.
مبادلات تجاری بین افراد با یکدیگر، شرکت ها با یکدیگر و افراد با شرکت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتاً مبتنی بر مبادله اطلاعات بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی بوده خارج شده و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستم های الکترونیکی در حرکت است.
تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت، کارایی، کاهش هزینه ها و بهره برداری از فرصت ها، عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است. تا آنجا که گفته می شود عقب افتادن از این سیر تحول، نتیجه ای جز منزوی شدن از عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت.
تجارت الکترونیک درکشورهای در حال توسعه رشد می کند ولی سرعت رشد آن بسیار کمتر از سرعت رشد تعداد کاربران اینترنت است با اینکه استفاده از اینترنت پیش شرط توسعه تجارت الکترونیک بوده و رشد بالای دسترسی عمومی مردم به اینترنت موجب توسعه تجارت و کسب وکار از طریق اینترنت می شود، ولی رشد تعداد کاربران اینترنت لزوماً نشانه سرعت توسعه تجارت الکترونیک نیست. در نظر خواهی که در میان 12 کشور جهان انجام گرفت، e-mail تنها فعالیت اینترنتی در بین بیش از 50 درصد از پاسخ دهندگان آن کشورها بود.
اگرچه در مورد سرعت گسترش مبادلات الکترونیکی، برآوردهای بسیار متفاوتی ارایه شده است ولی در کلیه پیش بینی های به عمل آمده اعلام شده است که تجارت الکترونیکی در سالهای آینده با رشد فزاینده ای روبرو خواهد بود.
آماری از وضعیت تجارت الکترونیک در ایران
تجارت الکترونیکی در ایران بسیار نوپا و در مراحل اولیه است. اما اهمیت فناوری اطلاعات باعث شده تا تدوین و اجرای قوانین و لوایح مورد نیاز در این عرصه همواره مد نظر مسئولان ایران باشد. اما به‌نظر می‌رسد با وجود برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی متعدد هنوز میزان آگاهی افراد و تجار کشور از نحوه استفاده از امکانات موجود برای تجارت الکترونیکی کم است. از سوی دیگر نبود شناخت از میزان امنیت موجود در شبکه داخلی و جهانی باعث شده‌است که اطمینان لازم وجود نداشته باشد البته برخی از فروشگاه‌های اینترنتی با استفاده از روش‌هایی مانند نماد اعتماد، تحویل درب منزل یا گارانتی برگشت وجه، سعی کرده‌اند تا اعتماد خریداران را جلب نمایند. پیش‌بینی میشود که فروشگاه‌های اینترنتی به تدریج جای خود را در میان خریداران پیدا کنند.
طبق بررسی‌های صورت گرفته از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و بر اساس آمار بانک جهانی، اتحادیه جهانی مخابرات و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، بیش از ۷۳ درصد از کل جمعیت ایران در سال ۹۷ به اینترنت دسترسی دارند.
به گفته مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، در سال ۹۶ بیش از ۱۱۱هزار میلیارد تومان خرید آنلاین انجام شده است که پرداخت آن‌ها به‌صورت اینترنتی بوده. علاوه بر این، در سال ۹۶ بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان فروش آنلاین با پرداخت در محل و ۱۶ هزار میلیارد تومان فروش آنلاین که پرداخت آن‌ها به شیوه‌هایی غیر از پرداخت اینترنتی یا پرداخت در محل، ازجمله کارت‌به‌کارت، واریز بانکی و… انجام شده است.
با توجه به آمار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، در سال ۹۶ تعداد کسب‌وکارهای دارای نماد ۳۶ هزار و ۹۱۰ کسب‌وکار بودند و در پنج ماه اول سال ۹۷ نیز، بیش از ۴۱ هزار و ۶۵۸ کسب‌وکار اینترنتی دارای نماد هستند.
همچنین بر اساس این آمار، بیش از ۱۷ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی، فروشگاه‌های بزرگ غیر زنجیره‌ای هستند که ترکیب متفاوتی از کالاها را می‌فروشند. پس‌ازآن به ترتیب بیش از ۸ و بیش از ۷ درصد در حوزه «طراحی صفحات وب» و «انواع رایانه و تجهیزات و ملزومات جانبی» فعال هستند.
بیش از ۴۴ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی، خانگی هستند و ۷۲ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی کمتر از ۵ نفر کارمند دارند و فقط ۶ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی بیش از ۳۰ نفر کارمند دارند.
همچنین ۷۵ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی، افراد حقیقی هستند و ۸۰ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی به فروش کالا و ۲۰ درصد به ارائه خدمات می‌پردازند.
کمترین رنج سنی نیز با یک درصد، بین ۱۸ تا ۲۰ سال سن است و ۱.۸ درصد مالکان کسب‌وکارهای اینترنتی نیز بالای ۶۰ سال سن دارند.
جایگاه ایران در رتبه بندی جهانی
رتبه ایران در زمینه تجارت الکترونیکی طی سالهای گذشته رتبه چندان جالبی نبوده اما در چند سال گذشته ایران در این بخش جزو ۱۰ کشور اول آسیا و اقیانوسیه به شمار می‌رود.
در هر حال، تجارت الکترونیکی در حال رشد بوده و در آینده بسیاری از شیوه های تجاری سنتی را به چالش فرا می خواند. محیط در حال تغییر و غیر ایستا حکم می کند که ما نیز باید راهبرد های اثربخشی را در راستای بستر سازی برای توسعه این پدیده در کشورمان توسعه دهیم. تجارت الکترونیک می تواند سکوی پرتاب بسیاری از صنایع و کسب وکارهای ما باشد البته اگر ما توان تطبیق آن را با برنامه های تجاری کسب و کارمان داشته باشیم.