با پذیرش این واقعیت که در دنیای مدرن امروزی محبوبیت شبکههای اجتماعی در بین ایرانیان انکارناپذیر است، باید از این شبکهها علاوه بر کارکردهای معمول سرگرمی، به عنوان ابزاری قدرتمند در راستای آموزش و رشد فرهنگی جامعه استفاده کرد.
شبکههای اجتماعی که امروزه در قلب ارتباطات جهانی قرار دارند، در طول عمر کوتاه خود تحولی شگرف در نحوه تعامل و ارتباط افراد با اعضای خانواده، دوستان و دیگر کاربران در جهان به وجود آوردهاند. پای این شبکهها از سالهای ابتدایی قرن بیست و یکم و با روی کار آمدن پلتفرمهایی چون Friendster و MySpace به زندگی ما باز شد. در ادامه تحول عظیمی که در این دوره در عرصه ارتباطات ایجاد شد، فیسبوک به عنوان سلطان شبکههای اجتماعی در سال ۲۰۰۴ ظهور و طیف وسیعی از افراد را به طور مجازی به هم متصل کرد. کمی بعدتر، توئیتر فضایی را برای کاربران فراهم کرد تا افکار خود را به طور مختصر و مفید با دیگر کاربران به اشتراک بگذارند و اینستاگرام به آنها این فرصت را داد تا آنچه در ذهن دارند را در قالب عکس و ویدئو به معرض نمایش بگذارند. یوتیوب نیز امروزه به یک ابزار کارآمد آموزشی تبدیل شده است که ویدئوهایی که در آن به اشتراک گذاشته میشوند، طیف وسیعی از موضوعات را در بر میگیرند.
امروز ۳۰ ژوئن (۹ تیر) دهمین سالروز جهانی شبکههای اجتماعی است. پایگاه اینترنتی Mashable نخستین بار در سال ۲۰۱۰، چنین روزی را برای به رسمیت شناختن تأثیر این شبکهها بر ارتباطات جهانی انتخاب کرد. به بهانه فرا رسیدن سالروز این رویداد، نگاهی به محبوبیت این شبکهها در بین کاربران ایرانی میاندازیم.
شبکههای اجتماعی محبوب در ایران
عضویت در شبکههای اجتماعی در سالهای اخیر در ایران به یک پدیده فراگیر تبدیل شده و کوچک و بزرگ هم نمیشناسد. افراد در هر سنی بخشی از اوقات فراغت خود را در روز پای این شبکهها صرف میکنند. آن طور که از آمارهای منتشر بر میآید از ۴۰ میلیون کاربری که در ایران به گوشیهای هوشمندی دسترسی دارند، ۳۰ میلیون نفر از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند.
دیگر آمار منتشر شده در این باره از آن حکایت دارد که هر ایرانی ۵ تا ۹ ساعت از زمان خود را به گشتزنی در این شبکهها میگذراند که پرطرفدارترینشان به گزارش شورای عالی فضای مجازی، به ترتیب تلگرام، اینستاگرام و واتساپ هستند.
طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیش از نیمی از مردم ایران و ۷۲ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال، حداقل در یکی از این شبکهها عضویت دارند. ۷۱ درصد از این کاربران، از پلتفرمهای مذکور به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط استفاده میکنند و ۵۹ درصد از آنها صرفاً به عنوان ابزاری برای سرگرمی و گذران وقت به آنها نگاه میکنند. در این میان فضای مجازی به یکی از ابزارهای مورد علاقه کسبوکارهای بزرگ و کوچک نیز بدل شده است. برندهای تجاری شناختهشده از این پلتفرمها که امروزه به وسیله امرار معاش بسیاری از زنان سرپرست خانوار و دیگر افراد از این دست تبدیل شده است، برای تبلیغ محصولات خود و افزایش اعتبار استفاده میکنند.
زنان ایرانی بیشتر از مردان مشتری این شبکهها هستند
نکته جالب توجه دیگری که در این باره وجود دارد این است که بنا بر آمار ارائه شده از سوی مشاور امور بانوان وزارت ارتباطات، زنان ایرانی با ضریب نفوذی ۶۹ درصدی گوی سبقت را در استفاده از شبکههای اجتماعی از مردان ربودهاند.
اینکه امروزه مردم جهان به طور میانگین ۱۶ ساعت در ماه را پای شبکههای اجتماعی میگذرانند از میزان تأثیرگذاری بالای این پلتفرمها حکایت دارد که ایده دهکده جهانی را به طور عملی محقق کردهاند. با توجه به اینکه طیف وسیعی از افراد و بهویژه جوانان و نوجوانان زمان زیادی را به استفاده از این شبکهها میگذرانند شاید زمان آن فرا رسیده باشد تا دولتمردان و دیگر چهرههای تأثیرگذار با اختصاص بودجه و انرژی لازم از این شبکهها به عنوان ابزاری برای آموزش و رشد فرهنگی استفاده کنند.