پرداختیاران باید به مدل پرداختیاری مهاجرت کنند
کمتر از یک ماه دیگر دو سالگی پرداختیاری فرا می‌رسد و در این دوره زمانی بیش از ۱۰۰ شرکت موفق به امضای تفاهم‌نامه‌ای شده‌اند که روزی عنوان مدرن‌ترین توافقنامه همکاری میان بخش خصوصی و بانک مرکزی را یدک می‌کشید و هنوز نیز ۴۰۰ شرکت دیگر در انتظار امضای آن هستند. با این وجود نمی‌توان گفت که مدل پرداختیاری که از ابتدا ترسیم شده بود اجرا شده است. از میان این ۱۰۰ شرکت تا کنون فقط زرین‌پال و باهمتا که جزو اولین شرکت‌های امضا کننده تفاهم‌نامه پرداختیاری بودند به صورت کامل روی مدل پرداختیاری منتقل شده‌اند و سرویس‌های پی‌پینگ و حسابیت نیز در حال انجام فرایندهای انتقال هستند؛ اما سایر شرکت‌ها به نظر می‌رسد هنوز حرکتی در این زمینه انجام نداده‌اند. همین امر موجب شده تا شرکت‌های اجرا کننده این طرح معتقد باشند که قدرت رقابت در بازار را از دست داده‌اند، اگر چه معاون نظارت و توسعه شرکت شاپرک نیز اعلام کرده که به زودی تمامی شرکت‌ها باید به مدل پرداختیاری مهاجرت کنند.
یکی از ریسک‌هایی که موجب شد بانک مرکزی به شرکت‌هایی که امروز نام پرداختیاری را یدک می‌کشند و دو سال پیش به آنها تجمیع‌کنندگان پرداخت می‌گفتند فشار بیاورد تا در چارچوب مشخص و زیر نظر شاپرک و بانک مرکزی فعالیت کنند، تجمیع پول بود. در اصل شرکت‌های تجمیع کننده پرداخت با تجمیع پول پذیرندگان این ریسک را به وجود آورده بودند که اگر روزی با مشتریان خود تسویه نمی‌کردند، چه کسی باید پاسخگو باشد و از سویی مشتری این شرکت‌ها قابل شناسایی نبودند و مشخص نبود که چه کسانی چه مبلغی و به چه طریقی منتقل می‌کنند. تمامی این ریسک‌ها موجب شد تا بانک مرکزی با کمک شاپرک اقدام به امضای تفاهم‌نامه‌ای با شرکت‌های تجمیع‌کننده پرداخت و پرداختیاران کند که طبق آن این شرکت‌ها باید تحت لوای شاپرک فعالیت می‌کردند و تراکنش‌های این شرکت‌ها از شاپرک عبور می‌کرد و تسویه نیز برعهده شاپرک می‌بود. در این صورت تا حدود قابل توجهی ریسک‌ها کاهش می‌یابد؛ اما به نظر می‌رسد هنوز بعد از گذشت تقریبا ۲ سال این مدل به صورت کامل از سوی شاپرک اجرا نشده است.
اجرای محدود قابلیت رقابت را از ما می‌گیرد
میلاد جهاندار، مدیرعامل و بنیان‌گذار باهمتا
مدیرعامل باهمتا یکی از پرداختیارانی که از آذر ماه مدل کامل پرداختیاری را در زیرمجموعه خود اجرا و تمامی پذیرندگان خود را روی این مدل منتقل کرده در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «اجرای محدود مدل پرداختیاری فقط از سوی تعداد محدودی از پرداختیاران در بازار باعث ایجاد رانت میشود؛ چرا که ما با توجه به محدودیت‌های تسویه‌ای که مدل پرداختیاری ایجاد می‌کند ما قابلیت رقابتمان را با شرکت‌های دیگر از دست می‌دهیم.» میلاد جهاندار تاکید می‌کند که بسیاری از شرکت‌های پرداختیار نامشان در کنار نام آنها به عنوان پرداختیار روی صفحه شاپرک قرار داد و با این شرکت نیز تفاهم‌نامه پرداختیاری را امضا کرده‌اند؛ اما واقعیت این است که آنان هنوز به سبک و سیاق گذشته خود عمل می‌کنند.
به عقیده او یکی از مزیت‌های اصلی در جذب پذیرنده در میان شرکت‌های پرداختیار مدل تسویه و مدت زمان آن است، حال آنکه با پیاده کردن کامل مدل پرداختیاری عملا امکان تنوع در مدل‌های تسویه را از دست داده‌اند و فقط در دو سیکل پایان می‌توانند با پذیرندگان خود تسویه کنند. به گفته او این شرایط در حالی رقم می‌خورد که شرکت‌هایی که هنوز مدل پرداختیاری را پیاده‌سازی نکرده‌اند به سادگی می‌توانند در طول روز تا چندین بار اقدام به تسویه با مشتریان خود کنند.
او با اشاره به اینکه پس از امضای تفاهم‌نامه با شاپرک، این شرکت بارها در ابلاغیه‌های مختلف اعلام کرد که آنان مهلت محدودی برای انتقال پذیرندگان خود به پرداختیاری دارند می‌گوید: «شاپرک در نامه‌های مختلف اعلام کرده بود که ما تا پایان آبان ماه ۹۸ فرصت خواهیم داشت تا تمامی پذیرندگان خود را به مدل پرداختیاری منتقل کنیم، حتی زمانی که ما در یکی از موارد به دلیل برخی مشکلات با تاخیر عمل کردیم نیز نام ما را از لیست شرکت‌های پرداختیار حذف کردند، ما هنوز با گذشت مدت ۹ ماه مدل پرداختیاری به صورت کامل اجرا نشد.»
جهاندار در توضیح اینکه ادامه این رویه ریسک زیادی برای بانک مرکزی و شاپرک و همچنین شرکت‌های پرداختیاری در پی خواهد داشت اعلام می‌کند: «اگر اتفاقی رخ دهد و یکی از شرکت‌ها بنا به هر دلیلی با پذیرندگان خود تسویه نکند، علاوه بر اینکه بانک مرکزی و شاپرک با توجه به تفاهم‌نامه‌ای که با وی امضا کرده‌اند باید به پذیرندگان پاسخگو باشند، ما نیز به عنوان شرکت‌هایی که نام پرداختیار را یدک می‌کشیم اعتبارمان صدمه خواهد خورد.»
پایا جوابگوی تسویه حساب پرداختیاری نیست
مصطفی امیری، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار زرین پال
مدیرعامل زرین‌پال نیز تقریبا همین رویکرد را دارد، هر چند آنان به تازگی مدل پرداختیاری را به صورت کامل روی پذیرندگان خود پیاده کرده‌اند و طبق اعلام خودشان تا پایان هفته تمامی پذیرندگانشان به مدل پرداختیاری منتقل خواهند شد. البته او در گفت‌وگو با پیوست اعلام می:ند که اگر مدل پرداختیاری به صورت کامل اجرایی نشود پرداختیاران رشد نخواهند کرد و نقاط ضعف و قدرت مدل پرداختیاری مشخص نمی‌شود تا بتوان آن را اصلاح کرد.
مصطفی امیری در این زمینه می‌گوید: «دو سال پیش چه خوب یا چه بد تفاهم‌نامه‌ای با همکاری تمامی ذی‌نفعان به امضا رسید و فعالیت شرکت‌هایی مانند ما قانونی شد. در این شرایط برای اینکه بتوانیم تحولی ایجاد کنیم باید در ابتدا مدلی که همه بر سر آن توافق کرده ایم را اجرایی کنیم.»
او معتقد است که در گذشته وقتی تفاهم‌نامه امضا نشده بود، مشتریان پرداختیاران ریسک همکاری با آنان را خودشان پذیرفته بودند و اگر اتفاقی نیز می‌افتاد بانک مرکزی مسئول پاسخگویی نبود؛ اما وقتی که شرکت‌ها اقدام به امضای توافقنامه با شاپرک می‌کنند و نامشان روی سایت شاپرک قرار می‌گیرد اگر ریسکی نیز بوجود بیاد شاپرک و بانک مرکزی باید پاسخگو باشند. امیری ادامه می‌دهد: «اگر یکی از شرکت‌ها به هر دلیل با پذیرندگان خود تسویه نکند بانک مرکزی و شاپرک باید پاسخگو باشند.»
او به مشکلاتی که مدل پرداختیاری برای تسویه حسابشان با پذیرندگان برایشان ایجاد کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما مانند شرکت‌هایی که پرداختیاری را کامل اجرا نکرده‌اند نمی‌توانیم در تسویه حساب متنوع عمل کنیم. از سویی اگر تسویه حساب از طریق یکی از سیکل‌های پایا را نیز از دست بدهیم عملا تسویه حساب به ۲۴ ساعت آینده موکول میشود.» به عقیده او تسویه حساب شاپرک با پذیرندگان باید از طریق ساتنا صورت گیرد تا اگر مشکلی اتفاق افتاد، بتوان در سیکل‌های بعدی تسویه حساب را نهایی کرد.
به زودی پرداختیاری کامل اجرا میشود
محمد رضا عباسی معاون نظارت و توسعه شاپرک
با وجود گله‌مندی شرکت‌های پرداختیار از اجرایی نشدن کامل مدل پرداختیاری؛ اما معاون نظارت و توسعه شاپرک اعلام کرد که به زودی تمامی شرکت‌ها باید به صورت کامل پذیرندگان خود را به مدل پرداختیاری منتقل کنند.
محمدرضا عباسی، تاکید می‌کند که تا هفته آینده امکان تسویه حساب از طریق ساتنا برای پرداختیارها فراهم میشود پس از آن تمامی پرداختیاران باید به مدل پرداختیاری مهاجرت کنند و هیچ پرداختیاری نباید خارج از این مدل با پرداختیاران خود تسویه حساب کند.
او دلیل تاخیر در اجرای کامل پرداختیاری را آماده نبودن زیرساخت‌های لازم برای تسویه حساب با پذیرندگان می‌داند و به پیوست می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که تا کنون با آن مواجه بودیم مدل تسویه حساب با پذیرندگان پرداختیاری بود، بانک مرکزی دو سیکل پایا را پیشنهاد کرده بود؛ اما اگر سیکل پایا از دست می‌رفت عملا تسویه حساب با پذیرندگان به ۲۴ ساعت بعد موکول می‌شد ما تقاضای تسویه حساب از طریق ساتنا را به بانک مرکزی داده بودیم که هم‌اکنون با این تقاضا موافقت شده است.»
او با اعلام این خبر که بانکهای ایران‌زمین و آینده در حال تست فرایند اجرای کار و تسویه حساب از طریق ساتنا با پذیرندگان پرداختیاری هستند اعلام می‌کند: «از هفته آینده امکان تسویه حساب با پذیرندگان پرداختیاری از طریق این دو بانک و از طریق ساتنا فراهم میشود و پس از آن تمامی پرداختیاران باید به مدل پرداختیار مهاجرت کنند.»
عباسی تاکید می‌کند که اگر تا کنون اجرای این طرح به تاخیر افتاده از این رو بوده که نمی‌خواستند پذیرندگان ناراضی باشند؛ چرا که اگر بهترین سیستم‌ها را نیز پیاده کرده باشید اما برای تسویه با پذیرندگان به مشکلی برخورد کنید عملا همه ناراضی خواهند شد.