فعالان حوزه استخراج: صدور مجوز برای نیروگاه‌های خودتامین استخراج رمزارز میان ۳ وزارتخانه پاس‌کاری میشود
فعالان حوزه استخراج پس از هشت ماه تعطیلی، گرفتن انشعاب برق را اولویت آخر خود برای تامین برق مورد نیازشان می‌دانند و قصد ایجاد یک نیروگاه خودتامین و خودمصرف تجدیدپذیر را دارند اما به نظر می‌رسد هنوز وزارتخانه‌های صمت، نیرو و نفت بر سر صدور مجوز برای نیروگاه‌های خودتامین استخراج کنندگان رمزارز به تفاهم نرسیده‌اند.
هرچند استخراج تنها حوزه از صنعت گسترده بلاک‌چین بود که به زحمت توانسته بود به هزار زحمت فعالیت خود را به قانون نزدیک کند، اما در سالی که گذشت هر دم از سوی باغ قانون‌گذار بری رسید. حالا فعالان این حوزه به بهانه کمبود برق می‌گویند توانایی تامین برق مورد نیاز خود را از مسیرهای دیگری دارند اما وضعیت دریافت مجوزهای لازم آن از سوی مسئولان نامشخص است.
سالی که گذشت برای صنعت استخراج سالی پرماجرا بود. اواخر فروردین‌ماه وزارت نیرو مقررات جدید تامین برق مراکز استخراج را جایگزین مقرره آبان ۹۸ کرد و بر اساس مصوبات این وزارتخانه، تعرفه برق برای استخراج رمزارز تقریباً دوبرابر شد و از ۹۶۵۰ ریال به ۱۶۵۷۴ ریال رسید.
در حالی که فعالان این حوزه به این افزایش دوبرابری معترض بودند و آن را موجب خروج سرمایه از کشور می‌دانستند، کمی بعد در خردادماه تعرفه گاز هم برای فعالان این حوزه افزایش پیدا کرد و از دو هزار و ۸۰ تومان به ازای هر متر مکعب به دو هزار و ۹۴۴ تومان رسید.
در چنین شرایطی که صدای اعتراض فعالان این حوزه بلند بود، تعطیلی‌های دستوری هم ضربه آخر را به پیکر این صنعت وارد کرد تا مزارع استخراج به جای ۱۱۲ روز ذکرشده در مقررات تامین برق مزارع رمزارز، هشت ماه تعطیل شوند.
حالا فعالان این حوزه با تاکید بر اینکه این مزارع می‌توانند برق مورد نیاز خود را از راه‌های دیگری تامین می‌کنند از وزارت صمت در خواست کرده‌اند که به همه مصوبات ۱۳ مرداد ۱۳۹۸ تمکین کرده و آنها را اجرا کند.
کمبود برق بهانه است
علی بابک‌نیا، دبیر کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران، درباره آنچه در ماه‌های اخیر بر این صنعت گذشت به پیوست میگوید: «پس از تغییر دولت ما با معاون جدید طرح و برنامه وزارت صمت دیدار کردیم. طبق گفته او آنها باید استعلام‌هایی را به صورت مجدد از وزارت نفت و نیرو دریافت می‌کردند اما در نهایت نتیجه تعامل‌های صورت‌گرفته به جلسه نهم آذرماه در وزارت صمت منتهی شد که از هر سه وزارتخانه نیرو، نفت و صمت در آن حضور داشتند. در این جلسه توافق شد تا پایان فصل سرما یعنی ۱۵ اسفندماه هرگونه اعطای مجوز به صنعت استخراج رمزارز تعلیق شود و وزارت صمت به عنوان متولی این حوزه جلوی این کار را بگیرد.»
بابک‌نیا در ادامه توضیح می‌دهد که دلیل این ماجرا به کمبود انرژی در کشور برمی‌گردد، که گرچه دلایلی محکمه‌پسند به نظر می‌رسند اما این دلایل تنها بهانه‌اند.
علی بابک‌نیا، دبیر کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران
دبیر کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران ماجرا را این‌طور توضیح می‌دهد: «برق شبکه ملاحظاتی دارد و همواره مشکلاتی در حوزه تامین برق در کشور وجود داشته است اما ما تاکید داشتیم که ماینرها می‌توانند برق خودشان را از سایر مسیرها تامین کنند؛ ماینرها در مقیاس بزرگ چندان علاقه‌ای به گرفتن انشعاب برق از وزارتخانه ندارند و ترجیح می‌دهند خودشان برق‌شان را تامین کنند.»
او با مطرح کردن بحث تنوع در تامین انرژی توضیح می‌دهد: «این تنوع چهار مسیر دارد: حمایت از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، حمایت از نیروگاه‌های گازی خودتامین و خودمصرف یعنی نیروگاه‌های بر مبنای سوخت گاز، استفاده از ظرفیت‌های بهره‌وری انرژی و انشعابات شبکه که استفاده از انشعابات شبکه آخرین اولویت ماست.»
بابک‌نیا ادامه می‌دهد: «حالا ما با این تنوع در روش‌ها به وزارت صمت اعلام می‌کنیم که قصد ایجاد یک نیروگاه خودتامین و خودمصرف تجدیدپذیر را داریم و در خواست مجوز داریم و اینجاست که متوجه می‌شویم استدلال نداشتن انرژی و کمبود انرژی در کشور بهانه‌ای بیش نیست.»
او توضیح می‌دهد: «ما نمی‌توانیم با تکیه بر نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیازهای صنعت استخراج را تامین کنیم و بخش عمده‌ای از ظرفیت مراکز استخراج رمزارز می‌تواند به وسیله نیروگاه‌های گازی راه بیفتد؛ اینجا وزارت نفت وارد ماجرا میشود که میگوید ما گاز نداریم اما وقتی گزارش‌های خود شرکت ملی گاز را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم ما در ظرفیت گاز تزریق‌شده به شبکه کمبود نداریم، بلکه در تامین فشار گاز در ایام سرد سال دچار کمبود و مشکل هستیم.»
بابک‌نیا ادامه می‌دهد: «به گفته کارشناسان، این ایام مشکل در تامین فشار گاز متناسب با مکان، زمان و درجه هوا زمانی بین دو هفته تا ۴۰ روز برای برخی مناطق است. از سوی دیگر وقتی از شرکت گاز انشعاب گاز مقیاس بزرگ خریداری کنید، یک قرارداد با شما بسته میشود که بر اساس آن شرکت گاز هرچند موظف است در هشت ماه از سال به شما گاز تخصیص بدهد اما می‌تواند چهار ماه از سال را به دلیل مشکل در تامین فشار گاز به شما گاز ندهد.»
دبیر کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران بر این باور است که در حال حاضر گلایه فعالان این حوزه عمل نکردن وزارت نفت به این قانون است و اگر گفته میشود تنها چهار ماه امکان تخصیص گاز وجود ندارد، پس این وزارتخانه باید در نامه‌ای خطاب به وزارت صمت اعلام کند که در دیگر ماه‌های سال تخصیص گاز بلامانع است تا ما بتوانیم مجوز دریافت کنیم.
بابک‌نیا معتقد است نیروگاه‌های گازی که در این حوزه آمادگی لازم را برای احداث دارند- که حدود هزار تا هزار و ۵۰۰ مگاوات است- همگی اذعان دارند که ما بدون تسهیلات آماده این سرمایه‌گذاری و احداث این نیروگاه هستیم و این واقعاً فرصت بزرگی برای کشور است. علاوه بر این در ۳۰۰ ساعتی که در ایام پیک و بحرانی کمبود داریم ما حاضریم برق خود را به شبکه تزریق کنیم. این یعنی صنایع استخراج رمزارز می‌تواند نه تنها باری برای صنعت برق کشور نباشد، بلکه در ایام بحرانی به داد صنعت برق کشور برسد.
او توضیح می‌دهد: «حالا در این شرایط در پاسخ درخواست ما برای دریافت مجوز، وزارت صمت میگوید وزارت نفت باید به من اعلام کند و وزارت نفت میگوید وزارت صمت باید به من نامه بزند. جالب اینجاست که وزارت نیرو نامه زده است به وزارت صمت که نیروگاه‌های صد درصد خود تامین تجدیدپذیر بلامانع است اما وزارت صمت همچنان مجوز نمی‌دهد. در واقع وزارت صمت دارد نقش مادر تمام وزارتخانه‌ها را بازی می‌کند.»
دبیر کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران تاکید می‌کند: «خواسته ما این است که وزارت صمت به همه مصوبات ۱۳ مرداد۱۳۹۸ تمکین کرده و آنها را اجرا کند.»
طبق این مصوبه که در رابطه با رمزارزهاست مصرف برق و گاز برای استخراج رمزارزها در ساعات و زمان اوج مصرف ممنوع است و وزارتخانه‌های نیرو و نفت باید ساعت و زمان اوج مصرف در طی سال را تعیین و ابلاغ کرده و از طریق شرکت‌های تابع و وابسته با نصب کنتور هوشمند نسبت به کنترل مصرف در این ساعات اقدام کنند.
همچنین تبصره چهارم این مصوبه میگوید متقاضیان استخراج فراورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده رمزارزها در صورت استفاده از منابع تجدیدپذیر و پاک تابع قوانین و مقررات مربوط و ضوابط وزارت نیرو هستند.
۱۱۲ روز به هشت ماه رسید
از سوی دیگر بر اساس مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارز، استفاده از انرژی برق شبکه برای استخراج رمزارزها در اوج بحران به منظور مدیریت مصرف برق ممنوع است و حداقل زمان خاموشی کامل مزارع طبق مصوبه دولت ۳۰۰ ساعت است و در دوره محدودیت‌دار نیز که تقریباً ۱۱۲ روز از سال را شامل میشود بهای هر کیلووات ساعت انرژی برق با ضریب ۲ محاسبه میشود.
با این همه به نظر می‌رسد در سالی که گذشت دوران محدودیت‌دار برای فعالان حوزه استخراج چیزی بیشتر از ۱۱۲ روز اعلام شده بود.
پیرو کمبود برق در بهار سال جاری، فشار افکار عمومی و انداختن تقصیرها بر گردن صنعت استخراج منجر به دستور خاموشی ماینرها تا پایان شهریورماه از سوی حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت شد. پس از پایان تابستان هم مدت زیادی نگذشت که سخنگوی صنعت برق اعلام کرد کلیه فعالیت مراکز استخراج رمزارزها تا ۱۵ اسفندماه متوقف خواهد شد.
رجبی مشهدی در آن زمان گفته بود در دوره سرد سال به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش تجاری و خانگی، در تامین سوخت نیروگاه‌ها محدودیت ایجاد میشود که یکی از این اقدامات اولویت‌بندی بحث روشنایی معابر، نظارت بر مصرف ادارات و فعالیت‌های مجاز استخراج رمزارزهاست.
حالا دبیر کارگروه استخراج رمزارز انجمن بلاک‌چین در این باره میگوید ماینرهای مجاز ۳۰۰ مگاوات ظرفیت ماینینگ مجاز دارند و در سالی که گذشت این ماینرهای مجاز تنها چهار ماه روشن بوده‌اند.
در مشکلات، تفاوتی بین ایرانیان و چینی‌ها نبود
یکی از دیگر فشارهای افکار عمومی نسبت به بحث استخراج رمزارز، حضور سرمایه‌گذاران چینی در مزرعه استخراج رمزارز رفسنجان بود. در واقع افکار عمومی بخش زیادی از مشکلات کمبود برق را به حضور ماینرهای چینی در ایران مرتبط می‌دانست. همه اینها در حالی بود که در خرداد سال جاری و اوج قطعی‌های مکرر برق، گروه توسعه سرمایه‌گذاری ایران و چین طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که میزان مصرف فارم رفسنجان در بیشترین دوره مصرف خود به ۱۲۰ مگاوات می‌رسد که در مقابل ظرفیت تولید برق ۸۰ هزار مگاواتی کشور رقمی ناچیز است.
محمدحسن رنجبر، رئیس گروه توسعه سرمایه‌گذاری ایران و چین، در این اطلاعیه گفته بود با شروع پیک گرما و آغاز خاموشی‌ها سایت استخراج رمزارز رفسنجان داوطلبانه خاموش شده است.
با این حال دبیر کارگروه استخراج رمزارز انجمن بلاک‌چین در این باره نظر جالبی دارد: «چینی‌هایی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند، به طور دقیق مشکلات ما را داشتند و هیچ تمایزی بین ما و آنها وجود نداشت. آنها هم زیان دادند و در حال حاضر نیمی از سرمایه خود را از ایران خارج کرده‌اند.»
با این همه باید صبر کرد و دید که سال جدید برای فعالان این حوزه چه ارمغانی خواهد داشت.